خوش‌نشینی و دانشنامه‌ی زبان و ادب فارسی
رضا شکراللهی
تا همین دو سه دهه پیش از اجاره‌نشینی به خوش‌نشینی یاد می‌کردند. مستأجرها موجوداتی بودند بسی خوشبخت که هر وقت دل‌شان می‌خواست خانه‌ای دیگر می‌گرفتند و به زندگی رنگی نو می‌پاشیدند. خیلی سال است که نسل خوش‌نشینان منقرض شده. البته لشکر مستأجران هنوز به قوت خود باقی‌ست ولی به لطف محاسن بی‌شمار ابرشهرها و زیر سایه‌ی سنگین غول محترمی به نام تورم و البته فروپاشی قراردادهای اجتماعی ریشه‌دار در میان مردم، اجاره‌نشینی دیگر نه تنها خوش‌نشینی نیست که اصلاً انگار نشستنی در میان نیست. همه‌ی سال دویدن است و سر پا ایستادن و نهایت سینه‌خیز رفتن تا سال دیگر صاحبخانه چه لطف اندیشد و چه حکم فرماید! این روضه را نوشتم تا فقط بگویم که دلیل تعطیلی یک ماهه‌ی این ستون چه بوده. خلاصه‌اش آن‌که سخت مشغول رسیدگی به امور خوش‌نشینی بوده‌ام، وگرنه هیچ امر دیگری جز امر صاحبخانه‌ی بی‌ملاحظه نمی‌تواند ستونی به این شیرینی را تعطیل کند! پس دوباره شروع می‌کنیم و این بار با معرفی دانشنامه‌ی زبان و ادب فارسی به قلم مرتضی قاسمی.دانشنامه‌ی زبان و ادب فارسی مجموعه‌ای‌ست در شش جلدِ بیش‌وکم هفتصدوپنجاه صفحه‌ای، جامعِ مهم‌ترین اطلاعات ادبی فارسی، به‌صورت مقالاتی در موضوعات رجال و کتب ادبی، دستور زبان، اصطلاحات عرفانی و معانی و بیان و عروض و قافیه، قالب‌های شعری، سبک‌های ادبی، زبان‌های ایرانی، انواع ادبیات، ادبیات پیش از اسلام، اسطوره‌های ایرانی، اَعلام شاهنامه‌ی فردوسی، و برخی دیگر از اَعلام، خاصّه اَعلام قرآنی، ادبیات معاصر و احوال و آثار ایران‌شناسانی که چه در داخل و چه در خارج، در حوزه‌ی زبان و ادب فارسی تحقیق کرده‌اند. مخصوصاً ادبیات دوره‌ی معاصر از موضوعاتی‌ست که این دانشنامه به آن می‌پردازد و نویسندگان و شاعران این دوره و آثار آن‌ها را، چه با مقالات کلی مربوط به آن‌ها، و چه جداگانه، در مدخل‌های مستقل معرفی می‌کند. البته بنا بر تصمیم شورای علمی دانشنامه، مدخل‌های مستقل را تنها به نویسندگان و شاعران درگذشته و برجسته‌ترین آثارشان اختصاص می‌دهد.این دانشنامه نخستین دانشنامه‌ی اختصاصی در معرفی اهمّ اطلاعات مربوط به زبان و ادب فارسی در همه‌ی شاخه‌های آن است. دانشنامه‌ی زبان و ادب فارسی در تألیف و تنظیم مقالات خود، از سنّت‌های جاافتاده و پذیرفته‌شده‌ی دانشنامه‌نویسی به اسلوب جدید پیروی می‌کند و بر درستی و رعایت کامل قواعد دستور زبان فارسی، پرهیز از اطناب و عبارت‌پردازی و اکتفا به عبارات ساده، روشن و قابل فهم و خالی از حشو و ابهام تأکید می‌کند. از دیگر نکات مهمّی که دانشنامه‌ی زبان و ادب فارسی در تألیف مقالات مدّ نظر دارد، رعایت تناسب موضوع آن‌ها‌ست.این جلد از دانشنامه‌ی زبان و ادب فارسی شامل ۳۴۳ مدخل و به قلم ۱۳۰ تن از مؤلفان برجسته‌ی کشور است که به‌عنوان حجیم‌ترین مجلد از این مجموعه در ۸۶۰ صفحه، از اواسط حرف «ف» با مدخل «فردوسی ثانی» شروع می‌شود و با مدخل «مسرور طالقانی» خاتمه می‌یابد.دانشنامه‌ی زبان و ادب فارسی به سرپرستی استاد اسماعیل سعادت تألیف می‌شود که انتشارات فرهنگستان زبان و ادب فارسی پنجمین مجلد آن را با شمارگان سه هزار نسخه و به بهای ششصد هزار ریال، در ۸۶۰ صفحه منتشر کرده است.