نگاه «اعتماد» به سه روز برگزاري بزرگ‌ترين رويداد نفتي ايران
رقابت چشم بادامي‌ها و اروپايي‌ها بر سر «نفت ايران»
گروه اقتصادي |نمايشگاه نفت حالا 20 ساله شده است. بزرگ‌ترين گردهمايي نفتي ايران اگر تا 19 سال پيش زير سايه سنگين تحريم بود، امسال زير سايه پساتحريم نفس مي‌كشد و همه درباره ايران پس از تحريم سخن مي‌گويند. چه خواهد شد؟ رايزني‌هاي نفتي ايران به حدي فشرده است كه درست روز افتتاح نمايشگاه، در حالي كه نمايندگان 600 شركت نفتي خارجي در ايران بودند تا براي سهم خواهي وارد رقابت شوند، وزير نفت ايران براي شركت در كنفرانس امنيت انرژي برلين و البته رايزني با شركت‌هاي مطرح آلماني راهي اين كشور شد تا نشان دهد اين روزها سر نفت ايران بيش از آنچه تصور مي‌شود شلوغ است.
هر چند شركت‌هاي نفتي قدر قدرت هنوز براي ورود به ايران با اما و اگر روبه‌رو هستند و ترجيح مي‌دهند فعلا پاي ميز مذاكره ايراني‌ها را ملاقات كنند و از طريق رسانه‌ها با ايراني‌ها گفت‌وگو كنند و پيام‌هاي‌شان را برسانند اما چشم بادامي‌ها در راهروهاي سالن‌ها و در محوطه باز بيش از سال‌هاي گذشته به چشم مي‌آمدند. انگار چيني‌ها مي‌خواستند نوعي خود را نشان دهند و بگويند ما هستيم. چراغ سبز وزارت نفت به چيني‌ها با سفر اخير زنگنه به اين كشور نيز نشان داد ايران از اين «بودن» چندان ناراضي نيست. مي‌خواهد روي چين حساب كند و دوست دوران تحريم را براي پساتحريم نيز نگه‌دارد.
هر چند سال گذشته شركت‌هايي از 32 كشور جهان در نمايشگاه نفت حضور داشتند، اما امسال از 29 كشور جهان 600 شركت خارجي راهي ايران شدند تا در كنار 1200 شركت داخلي فعاليت كنند.
امريكايي‌ها وارد مي‌شوند
هر چند در روزهاي اخير اخباري ضد و نقيض درباره احتمال ورود امريكايي‌ها به صنعت نفت ايران منتشر و با «اطلاع ندارم»هاي زنگنه و «اعلام بي‌خبري» وزارت خارجه امريكا روبه‌رو شد اما بنا به گزارشي كه سايت شانا وابسته به وزارت نفت منتشر كرده است؛ مايكل ليم، مديرعامل يك شركت امريكايي از طرح اين شركت براي ساخت پالايشگاه‌هاي كوچك و كارخانه‌هاي ال ان جي در ايران خبر داد و تاكيد كرد: «اين شركت تلاش دارد پروژه‌هاي مختلفي از جمله ساخت پالايشگاه‌هاي كوچك و كارخانه‌هاي ال‌ان‌جي را در ايران اجرا كند. در حال حاضر، روي اجراي پروژه‌هاي ساخت پالايشگاه‌هاي كوچك با ظرفيتي حدود شش هزار بشكه در روز متمركز شده‌ايم. همچنين با توجه به آنكه ايران ذخاير عمده گازي دارد، برنامه بعدي ما ساخت كارخانه‌هاي ال‌ان‌جي است. وي كه مدير شركت سندويل پتروگاز است و سابقه 10 ساله حضور در ايران را دارد در ادامه صحبت‌هايش به موضوعي اشاره كرده كه اين روزها در بين مديران نفتي و حفاري ايران بسيار بحث مي‌شود و با توجه به نگاه مثبت مديران نفتي به حفاران خارجي عنوان اين مطلب كمي حايز اهميت است. وي با علم به اين موضوع گفته است: «زمينه ديگري كه براي همكاري وجود دارد، فناوري‌هاي پيشرفته حفاري امريكاست. من تلاش دارم تا فناوري‌هاي حفاري امريكايي از جمله روش «ال دبليو دي» را به بازارهاي هدف انتقال دهم. در يك دهه گذشته فعاليت‌هاي خوبي با شركت‌هاي ايراني از جمله مپنا و پتروپارس داشتيم. اما در سال‌هاي ٢٠١٣ و ٢٠١٤ فشار تحريم‌ها بسيار شديد بود و مشكلات زيادي را ايجاد كرد. از سال جديد شاهد هستيم كه تغييراتي در حال رخ دادن است و در صورت لغو كامل تحريم‌ها، فكر مي‌كنم فرصت‌هاي جديد بسيار زيادي براي كار در ايران به وجود مي‌آيد.»
چشمك انگليسي‌ها به دروازه‌هاي ورودي ايران
در كنار امريكايي‌ها كه صدرنشين اخبار نمايشگاهي هستند، انگليسي‌ها و فرانسوي‌ها هم سعي دارند از اين بازار سهم خود را برداشت كنند. نيم نگاهي به گفته‌هاي رد و بدل شده در نمايشگاه بيستم نشان مي‌دهد كه ظاهرا انگليسي‌ها در اين نمايشگاه نيز بيكار ننشسته‌اند و همانند سنوات گذشته چراغ خاموش‌وار در بين مردان نفتي ايران تردد و بدون سرو‌صدا سهم خود از بازار نفت ايران را جست‌وجو مي‌كنند. موضوعي كه حسن وفايي، عضو اتحاديه صادركنندگان فرآورده‌هاي نفتي ايران به وضوح به آن اشاره مي‌كند و «از آغاز مذاكرات با شركت انگليسي شل براي ازسرگيري فعاليت‌هاي مشترك براي توليد محصولات و روانكارهاي نفتي در ايران خبر مي‌دهد.» وي همچنين تاكيد مي‌كند كه شل با توجه به سابقه قبلي همكاري با ايران تمايل خود به ورود دوباره به ايران را اعلام كرده است.
آلمان‌ها ناراضي از مانع‌تراشي
آلماني‌ها كه اين روزها ميزبان وزير نفت هستند اما از برخورد دولت‌شان براي حضور در ايران راضي نيستند و اينگ جواشيم ريتر، مديرعامل يك شركت آلماني از مانع‌تراشي‌هاي دولت اين كشور براي فعاليت در صنعت نفت ايران انتقاد مي‌كند و مي‌گويد: «بيش از ٢٠ سال است كه در بازار ايران هستيم ولي با وجود آنكه محصولات صادراتي ما جزو كالاهاي ممنوعه نيستند، تحريم‌هاي اقتصادي عليه ايران به‌شدت روي فعاليت‌هاي ما تاثيرگذار بود. تجهيزاتي كه ما به ايران مي‌فروشيم جزو كالاهاي تحريم شده نبود، اما در واقع تصميم‌هاي سياسي دولت آلمان موجب شد تا فعاليت‌هاي ما با مشكل مواجه شود. دولت آلمان در تاييد و صدور مجوز صادرات محصولات ما وقفه ايجاد مي‌كرد و در اغلب موارد دولت وقفه‌اي شش ماهه براي صدور مجوز صادرات محصولات ما به ايران ايجاد مي‌كرد كه همين مساله نيز موجب شد تا مشتريان ايراني ما نيازهاي خود را از ساير منابع تامين كنند.»
ايتاليا: پاداش همراهي با ايران را گرفتيم
در عين حال ظاهرا ديگر كشوري كه اين روزها در كنار چيني‌ها به پاداش همراهي ايران در روزهاي سخت رسيده است ايتاليايي‌ها هستند، به گونه‌اي كه مارينو دوتو، مدير فروش جهاني شركت ايتاليايي فرانكو توسي به عنوان نماينده كشور ايتاليايي مي‌گويد: «استمرار حضور آن در ايران در دوران تحريم سبب شده است كه اكنون شرايط بهتري براي ادامه فعاليت در اين كشور داشته باشد.»
باكو: مي‌خواهيم با تهران مشاركت كنيم
البته رقابت براي حضور در ايران در روزگاري كه تا توافق نهايي هسته‌اي ايران چند ماهي بيشتر باقي نمانده است موجب شده روال رقابتي براي حضور در پروژه‌هاي نفتي ايران با همه اولتيماتوم‌هاي اعلامي مردان نفتي ايران شدت بيشتري يابد و برخي شركت‌هاي نفتي دنيا براي اينكه نامي در تقاضاهاي نفتي ايران داشته باشند نيز شروع به رايزني‌هاي مقدماتي براي ورود به ايران كنند. موضوعي كه علاوه بر اروپايي‌ها و امريكايي‌ها در آسيا نيز مردان نفتي كشورهاي ديگر را مجاب به شروع رايزني كرده است. در اين راستا ناظم‌ولي اف، رييس اداره علمي و فني سوكار جمهوري آذربايجان با تاكيد بر اينكه تحريم‌هاي نفتي ايران لغو مي‌شود، گفته است: «به زودي در بازارهاي جهاني انرژي روي ايران بازگشايي خواهد شد. پس از لغو تحريم‌ها ايران و آذربايجان مي‌توانند همكاري‌هاي مطلوبي در صنعت نفت و گاز داشته باشند.»در عين حال برخي اظهارنظرها در نمايشگاه بيستم آن هم از سوي برخي شركت‌هاي خارجي قابل تامل است، يك نماينده معامله‌گر انگليسي - آلماني به نكته‌اي اشاره كرده است كه شايد كمتر شريك تجاري در مورد آن به اظهارنظر بپردازد. موضوع دلالي در قراردادهاي نفتي ايران كه اين روزها متهم بزرگ آن يعني بابك زنجاني در زندان بايد پاسخگوي اتفاقات رخ داده در زمان تحريم ايران در دولت دهم باشد.
تينا داور، مدير انگليسي- آلماني شركت گلس در اين‌باره مي‌گويد: «پايان تحريم‌ها سبب خواهد شد كار براي واسطه‌ها دشوار شود. با پايان تحريم‌ها، فعالان صنعت و نفت گاز ايران مي‌توانند به طور مستقيم با توليدكنندگان خارجي ارتباط برقرار كنند و اين مساله كار را براي واسطه‌گران دشوار مي‌كند.»
البته نبايد نشست تيرماه را در جدي شدن اين امر ناديده گرفت. موضوعي كه ظاهرا هلندي‌ها توجه خاص به آن دارند و با بيان اينكه اميدوار به افزايش حضور در ايران هستند از تمايل به گسترش همكاري‌هاي خود در ايران خبر مي‌دهند. در اين راستا پيتر كرنليوس باتندك، عضو هيات‌مديره شركت «جتي‌اند آفشور اينداستريز» از تلاش اين شركت براي گسترش فعاليت‌هاي خود در ايران خبر مي‌دهد با ابراز ناخرسندي از اعمال تحريم‌هاي اقتصادي عليه ايران مي‌گويد: «ما مي‌توانيم تجهيزات زيادي را به صنعت نفت ايران ارايه دهيم و علاوه بر آن آماده ارايه خدمات مهندسي در پروژه‌هاي پيچيده نيز هستيم. تحريم‌ها بر فعاليت ما تاثير گذاشتند. اما اميدواريم و انتظار داريم كه به زودي تغييراتي حاصل شود و بتوانيم همكاري‌هاي خود را ادامه دهيم.»