وزير ارتباطات از اجراي روشي جديد در آينده نزديك خبر داد
احراز هویت کاربران اينترنتي
سهيل سراييان| هويت كاربران قبل از ورود به اينترنت شناسايي مي‌شود. لزوم شفاف‌سازي و هويت‌بخشي به كاربران اينترنت در كشور از موضوعاتي است كه توسط وزير ارتباطات مطرح شده است. اين موضوع در كنار بحث فيلترينگ هوشمند از مهم‌ترين فعاليت‌‌هايي است كه اين روزها در وزارت ارتباطات در حال اجراست. در همين راستا محمود واعظي، وزير ارتباطات و فناوري اطلاعات از اجراي طرحي فني براي شبكه اينترنت خبر داد كه براساس آن كاربران قبل از ورود به اينترنت شناسايي و احراز هويت مي‌شوند. واعظي در نشست خبري تحت عنوان ارتقاي سلامت اداري و مبارزه با فساد به طرحي اشاره كرد كه بر اساس آن شفاف‌سازي حضور كاربران اينترنت و هويت‌بخشي به آنها اجرايي شود. واعظي اين طرح را مانند داشتن شماره تلفن كه افراد براي استفاده از آن قابل شناسايي هستند، اعلام كرد و گفت: با اجراي اين طرح و با هويت‌بخشي به كاربران هيچ كاربري نخواهيم داشت كه با هويت نامعلوم از اينترنت استفاده كند. وزير ارتباطات يكي از ابزارهاي الكترونيكي براي شفافيت در اين حوزه را هويت‌بخشي به استفاده از ابزارهاي ارتباطي عنوان كرد و گفت: «با اجراي طرحي كه هم‌اكنون بخش فني آن در حال انجام است، قصد داريم جلوي استفاده غيرمجاز و كلاهبرداري را در فضاي اينترنت بگيريم و به اين ترتيب هيچ كاربري نخواهيم داشت كه با هويت نامعلوم وارد فضاي اينترنت شود.» واعظي در اين باره توضيح داد: «به اين ترتيب كاربر با يك تابلو و هويت مشخص از اينترنت استفاده مي‌كند و همان‌طور كه شماره تلفن و موبايل به مشتركان هويت مي‌بخشد، شماره اينترنت نيز مي‌تواند به كاربري كه از اين فضا استفاده مي‌كند، هويت بدهد.» واعظي تاكيد كرد: «ما در اين طرح به هيچ‌وجه قصد ورود به حريم شخصي افراد را نداريم و تنها جلوي كلاهبرداري‌ها و ورود غيرمجاز در اين عرصه فراهم مي‌شود.»واعظي در آبان ماه نيز از اجراي مرحله اول طرح «فيلترينگ هوشمند» ظرف يك ماه آينده خبر داد. به گفته او مرحله دوم اين طرح ظرف سه ماه و مرحله سوم آن تا شش ماه آينده كامل مي‌شود. براساس طرح فيلترينگ هوشمند هيچ سايتي فيلتر نمي‌شود اما محتواي سايت‌هاي مورد استفاده كاربران كنترل مي‌شود. اين طرح مورد دفاع و تاييد حسن روحاني، رييس‌جمهور هم قرار گرفته است. روحاني در جلسه شوراي عالي فضاي مجازي در آبان ماه بر تكميل فيلترينگ هوشمند تاكيد كرد. رييس‌جمهور در اين جلسه توسعه و پيشرفت شبكه ملي ارتباطات را حركتي خوب و ارزشمند توصيف كرد و گفت: اجرايي و عملياتي شدن شبكه ملي ارتباطات نياز كشور است و بايد با برطرف كردن نواقص، امكانات اين شبكه را هرچه سريع‌تر در اختيار مردم قرار داد. نصرالله جهانگرد، معاون وزير ارتباطات نيز پيش از اين از ممنوعيت ورود به اينترنت و موبايل بدون هويت محرز خبر داده بود. او در توضيح اين طرح گفته بود: «كلا در فضاي اينترنت در دنيا روال به اين شكل است كه دسترسي به هر شبكه‌يي بايد با هويت معلوم صورت بگيرد و جلوي ورود هويت‌هاي نامعلوم گرفته شود.
در ايران نيز چه در فضاي اينترنت و چه در فضاي موبايل بايد افراد با هويت مشخص وارد شوند كه اين موضوع در گذر از IPV۴ به IPV۶ قرار خواهد گرفت.»
هويت‌بخشي به كاربران اينترنت چه معنايي دارد؟
شايد كاربران در ابتدا با شنيدن اين خبر اين گونه موضع‌گيري كنند كه حريم شخصي آنها تحت نظارت قرار مي‌گيرد اما اين گونه نيست، هويت‌بخشي به كاربران اينترنت كاري است كه در تمام دنيا انجام مي‌شود و در راستاي مبارزه با فساد و سلامت اينترنت است و اين كار از قدرت گرفتن هكرها جلوگيري مي‌كند.
حال سوالي كه پيش مي‌آيد اين است كه دقيقا هويت‌بخشي به كاربران اينترنت چه معنايي دارد، آدرس آي پي، شماره شناسايي هر كامپيوتر متصل به شبكه اينترنت است. بنابراين مي‌توان گفت كه آي‌پي، شماره شناسايي هر كاربر اينترنتي است. آدرس آي‌پي را مي‌توان با شماره تلفن‌هاي افراد در شبكه تلفن مقايسه كرد. البته تفاوت‌هاي زيادي بين آدرس آي‌پي و شماره تلفن‌ها وجود دارد. ولي همانند آن، پيش شماره دارد و وقتي كامپيوتري متصل به شبكه اينترنت است، اين آدرس انحصاري بوده و فقط در اختيار آن كامپيوتر قرار دارد. تفاوت مهم آن با شماره تلفن‌ها در اين است كه چنان كه به هر دليلي كامپيوتري كه اين شماره آي‌پي (IP) به آن تخصيص داده شده، با شبكه اينترنت ارتباطش قطع شود اينIP آزاد شده و ممكن است به كامپيوتر ديگري تخصيص داده شود، اين موضوع به مدير شبكه مذكور بستگي داردكه شبكه را چگونه تنظيم كرده باشد. شماره آي‌پي براي كامپيوترهايي كه به شبكه سرويس مي‌دهند و شبكه را تحت نظارت مستمر خود دارند و نيز كامپيوترهايي كه به روشي غير از روش شماره‌گيري تلفني (Dial Up) به اينترنت وصل هستند معمولا عددي ثابت است. بنابراين هر كاربري بر روي اينترنت اگر خلافي انجام دهد، آي‌پي آدرس آن ثبت مي‌شود و ردپاي آن به جاي مي‌ماند و از طريق آي‌پي اينترنت خود آدرس منزل و مشخصات كامل كاربر نمايان مي‌شود. اين موضوع در كشورهايي مانند امريكا به‌شدت رعايت مي‌شود و متخلفان، هكرها و سارقان اينترنتي به اين صورت شناسايي و مجازات مي‌شوند.
لازم به ذكر است كه اجراي اين طرح در زمان دولت دهم هم در دستور كار وزارت ارتباطات قرار داشته اما اجرايي نشده است. در مهرماه 1389 غلامرضا انصاري، معاون شركت فناوري اطلاعات وقت درباره اين طرح گفته بود: «با راه‌اندازي اين سامانه تمامي توزيع‌كنندگان IP ملزم خواهند بود بانك اطلاعاتي IP آدرس‌ها را به‌روزرساني و كامل كنند. پيش از راه‌اندازي اين سامانه، مشخصات IP آدرس‌هايي كه از موسسه رايپ - ثبت‌كنندگان منطقه‌يي آدرس‌هاي عددي اينترنتي - دريافت مي‌شد و نيز IP آدرس‌هاي خصوصي كه در داخل كشور مورد استفاده قرار مي‌گرفت به طور كامل قابل شناسايي نبود اما با آغاز فعاليت سامانه آدرس‌هاي عددي اينترنتي نابساماني‌هاي موجود در بحث مديريت اين بخش ساماندهي مي‌شود.» وي افزود: «با اجرا و پياده‌سازي اين سامانه از اين پس IP آدرس‌ها شناسنامه‌دار مي‌شوند. به اين معني كه مالك هر IP آدرس يا بلوك آدرس و حتي استفاده‌كننده نهايي آن هم مشخص مي‌شود. هم‌اكنون بيش از سه ميليون IP آدرس در كشور وجود دارد كه شمار آن به كلي با تعداد كاربران اينترنت متفاوت است.»
استفاده از آي پي‌ها براي فيلترينگ در كشور
اما در ارديبهشت سال 1385 پايگاه مركزي فيلترينگ ايران نرم افزار جديدي را معرفي كرد كه با استفاده از آي پي‌ها و شناسايي كاربران دست به فيلترينگ مي‌زند. پايگاه مركزي فيلترينگ ايران با قابليت شناسايي كاربران اينترنت و ذخيره تمام مراجعات آنها به سايت‌ها، فعاليت خود را به طور آزمايشي در آن سال آغاز كرد. طبق اعلام، اين مركز به‌منظور يكسان‌سازي فيلترينگ سايت‌هاي غيرمجاز در سراسر كشور و بومي‌سازي نرم‌افزار آن، كه سالانه نزديك به 500 هزار دلار صرفه‌جويي ارزي براي كشور دارد، راه‌اندازي شده است. نرم‌افزار بانك اطلاعاتي فيلترينگ قابليت حذف و اضافه كردن IP سايت‌هاي غيرمجاز، كلمات و URLهاي آنها را به ديتابيس به‌صورت دستي و اتوماتيك دارد. يكي از مهم‌ترين ويژگي پايگاه مركزي فيلترينگ اين است كه كاربران اينترنت را از روي IP آدرس شناسايي و تمام مراجعات آنها را به سايت غيرمجاز و معمولي در ديتابيس خود ذخيره كرده و ازسوي مديريت شبكه و اپراتورهاي آن قابل استخراج است. ساير سيستم‌هاي فيلترينگ داخلي نيز تحت پروتكل مشخصي مي‌توانند از طريق اين پايگاه به‌روز شوند.
وزير ارتباطات روز گذشته همچنين ادامه داد: «ما وارث يك شبكه وصله پينه‌يي اينترنت هستيم كه از سال‌هاي گذشته به ما به ارث رسيده است از اين رو، بايد در سه مرحله اين شبكه را ترميم كنيم به نوعي كه گروهي در حال طراحي شبكه جديد هستند، همزمان گروهي اشكالات شبكه فعلي را حل مي‌كنند و گروهي نيز اين شبكه را توسعه مي‌دهند، اگرچه نمي‌توان زمان مشخصي براي رفع اختلالات داد، اما اميدواريم با گذشت زمان اين مشكلات حل شود.