يكشنبه فصل‌الختام
انتظار عمومي و توصيه‌هاي مسوولان كشوري براي پايان يافتن
بحث قانوني «برجام» در جلسه فرداي مجلس بالا گرفته است
احسان بداغي / پيام‌ها صريح‌تر از هميشه شده‌اند؛ «تمامش كنيد.» نقطه «پايان» بررسي‌هاي حقوقي برجام اما همچنان در تعليق ميان منتقدان و موافقان توافق هسته‌اي است. يكشنبه شايد موعد تعيين‌‌تكليف اين نقطه پايان باشد. البته اگر منتقدان سوداي جديدي در سر نپرورانند. آنها پيام‌ها را گرفته‌اند، اما گويا هنوز تصميم‌شان عوض نشده است. هفته پيش از قم و تهران پيام‌هاي مهمي رسيد. آيت‌الله مكارم شيرازي در پيامي خطاب به مجلسي‌ها نوشت كه تماس‌هاي زيادي از سوي مردم داشته كه از او در قامت يكي از متنفذين قم خواسته‌اند اين مطالبه را از نمايندگان پيگيري كند؛ «برجام را بيش از اين معطل نكنند، آن را تمام كنند.» حرف آيت‌الله مكارم شيرازي در روزهايي كه دلواپسان با تحصن مقابل مجلس خواهان «رد برجام» هستند معني خاصي مي‌دهد؛ «مردم بسيار نگرانند. » علي لاريجاني هم در صحن علني يكشنبه گذشته تاييد مي‌كند كه دفتر مقام معظم رهبري هم درباره تعيين تكليف سرنوشت برجام با مجلس تماس گرفته‌اند. او با استناد به همين تماس و نامه آيت‌الله مكارم شيرازي منتقدان توافق هسته‌اي را اينگونه خطاب قرار مي‌دهد؛ «همه منتظر تصميم‌گيري شما هستند.» آنجا اما در همان جلسه تصميم‌گيري دوباره تعليق مي‌شود؛ با راي منفي منتقدان به دو فوريت طرح هسته‌اي. اجماع دو فراكسيون به هم مي‌ريزد و همه‌چيز به آينده موكول مي‌شود؛ آينده‌اي كه به صورت روشن حل مشكلات دو طيف سياسي مجلس در آن بعيد به نظر مي‌رسد. آنقدر بعيد كه برخي ديگر از بزرگان هم راهي جز دادن هشدارهاي علني پيش روي خود نمي‌بينند. آيت‌الله يزدي، رييس مجلس خبرگان رهبري پس از آن جلسه مي‌گويد: «وقتي رهبر معظم انقلاب بر پرهيز از دودستگي و اختلاف تاكيد دارند، اختلاف نظر در مساله برجام نبايد سبب دشمني و تفرقه بين نيروهاي انقلاب شود.» پيام‌ها صريح هستند. منتقدان اما گويا قصد ديگري دارند.
در روي صحنه گمانه‌زني‌هايي درباره رد طرح برجام توسط شوراي نگهبان به دليل عبور اين طرح از خط قرمزهاي نظام توسط طيف منتقدان برجام مطرح مي‌شود. نمايندگاني چون سيدحسين نقوي‌حسيني و محمد دهقان تاكيد دارند كه طرح يك فوريتي حتي اگر در صحن علني راي نمايندگان را هم بگيرد، در شوراي نگهبان رد خواهد شد. پشت درهاي بسته برخي جلسات اما تلاش‌ها براي رد برجام در مسيري است كه گويا هنوز هم خود مجلس بايد كار را تمام كند. جلسه روز دوشنبه كميسيون امنيت ملي و سياست خارجي مجلس دوباره محل تلاقي ديدگاه‌هاي هسته‌اي مجلسي‌ها مي‌شود. هرچند خروجي آن جلسه تاييد طرح يك‌فوريتي، بدون تغييري جدي است اما نمايندگاني چون احمد شوهاني روايتي از حاشيه‌هاي آن جلسه را مطرح كرده‌اند كه نشان از ايستادن تمام‌قد منتقدان بر همان مواضع قبلي دارد. جايي كه به گفته اين عضو كميسيون امنيت ملي و سياست خارجي تعداد زيادي از نمايندگان منتقد غيرعضو، با حضور در جلسه كميسيون امنيت ملي و طرح تعداد زيادي پيشنهاد حذف و اضافه خواهان تغيير كامل طرح بودند. آنها حتي پيش از آنكه كميسيون ويژه برجام گزارش نهايي خود را به صحن علني ارايه كند در طرحي دو فوريتي با 50 امضا خواهان تغيير متن برجام و به عبارتي ازسر‌گيري مذاكرات هسته‌اي شده بودند. موضوعي كه معناي واقعي آن رد توافق هسته‌اي است. همان چيزي كه گويا هنوز هم آن را دنبال مي‌كنند. چه آنكه در جلسه روز دوشنبه كميسيون امنيت ملي و سياست خارجي هم تاكيد داشتند تا موضوع تغيير متن برجام را در طرح مجلس بگنجانند. حالا تنها فرصت باقيمانده جلسه روز يكشنبه است. جلسه‌اي در فاصله هشت روز تا پايان مهلت توافق شده براي اجراي برجام از سوي ايران و 1+5. بعيد است كه منتقدان براي گذر از اين هشت روز و معلق گذاشتن تصميم مجلس برنامه‌اي نداشته باشند. كمال‌الدين پيرموذن خبر داده كه آنها «آبستراكسيون» را در دستور كار خود قرار داده‌اند تا با انداختن جلسه علني از حد نصاب جلوي تصويب طرح يك‌فوريتي را بگيرند. هرچند هنوز هيچ نشان روشن ديگري از اين تلاش ديده نشده است اما در اين نمي‌توان شك كرد كه منتقدان با پيشنهاداتي فراوان براي حذف و اضافه و تغيير در متن طرح به صحن خواهند آمد. پيشنهاداتي كه اگر راي بياورند به كام آنها خواهد بود و اگر راي نياورند حداقل تعددشان مي‌تواند كار مجلس را بيش از اين به درازا بكشاند. آنها سه ماه پيش، يعني يك هفته قبل از توافق نهايي ايران و 1+5 نيز با چنين برنامه‌اي به صحن علني آمده بودند. جايي كه قرار بود طرح «الزام دولت به حفظ دستاوردهاي هسته‌اي» به راي گذاشته شود.
آن روز علي لاريجاني همه كار كرد تا طرحي با پيشينه اختلافاتي به درازاي شش ماه در عرض پنج دقيقه تعيين تكليف شود. حالا هم آيا كار به تصويب ضربتي طرح هسته‌اي خواهد رسيد؟ اين چيزي است كه لاريجاني و موافقان توافق يك بار تجربه كرده‌اند اما روز يكشنبه براي منتقدان آخرين فرصت خواهد بود. فرصتي كه شايد علي لاريجاني سخت بتواند تجربه تصويب طرح «الزام دولت به حفظ دستاوردهاي هسته‌اي» را در آن تكرار كند، چون منتقدان نشان داده‌اند مي‌خواهند در آن روز هرچه را در توان دارند رو كنند. در مقابل هم لاريجاني و موافقان در شرايطي به مجلس مي‌آيند كه با لغو تعطيلات نمايندگان آنها را مجبور كرده‌اند تا در آخرين روزها هرجور شده «تصميم» بگيرند. مجلس بارها در بزنگاه‌هاي هسته‌اي چون روزهاي بعد از توافق نهايي يا موعد اعلام نظر كنگره امريكا يا حتي بعد از تفاهم لوزان وارد تعطيلات شده بود. آن تعطيلات هرچند فشارهاي زيادي را متوجه علي لاريجاني كرد اما هيچگاه لغو نشد. تعطيلات اين هفته اما تنها دقايقي بعد از آنكه طرح هسته‌اي حالت يك فوريتي پيدا كرد، لغو شد. اين هم پيام روشني است براي اينكه لاريجاني و موافقان ديگر مي‌خواهند روز يكشنبه كار را تمام كنند. پايان‌بندي مراحل قانوني شدن برجام در ايران اما به نظر يك پايان‌بندي پرحاشيه و جنجال‌‌برانگيز خواهد بود. يك طرف، منتقداني هستند كه چشم بر تمام «پيام»ها بسته‌اند و يك طرف موافقاني كه چيزي جز قرار گرفتن در اين نقطه پايان را نمي‌خواهند. هرچند كه قانون نظارت مجلس بر حسن اجراي برجام و گزارش‌هايي كه وزارت خارجه بايد هر سه ماه به كميسيون امنيت ملي بدهد، مي‌تواند حتي در صورت تصويب اين طرح، خط جدال هسته‌اي را در مجلس امتداد دهد.