واترگيت عصرما

بسياري همواره اين سوال را مي‌پرسند كه رهبران و سياستمداران جهان چقدر سرمايه دارند. اگر به آمار رسمي و واقعي نگاه كنيم متوجه مي‌شويم كه بيشتر اين سياستمداران در آمار رسمي انسان‌هايي متفاوت با سايرين نيستند و از يك رفاه نسبي با سرمايه‌اي معقول برخوردار هستند. اما در عمق ذهن مردمان دنيا يك باور وجود دارد و آن هم اين است كه آمار اعلامي آن‌چيزي نيست كه در واقعيت وجود دارد، ولي مدركي دقيق و روشن در اين زمينه هيچگاه وجود نداشته است. حالا نشت حجم عظيمي از اسناد و مدارك مالياتي و حقوقي شركت موساك فونسكا براي نخستين‌بار تصورات و فكرهاي مردم عامي در خصوص سياستمداران را جامه عمل پوشانده است. شركت موساك فونسكا كه به عنوان يك شركت حقوقي، متخصص در امور حقوق تجارت و دعاوي حقوقي بين‌المللي در پاناما است تبديل به محلي امن براي مدارك پولشويي سياستمداران و قدرتمندان جهان شده است.  گروهي از روزنامه‌نگاران سراسر جهان تحت عنوان مقالات پاناما گزارشي را از بررسي 5/11 ميليون، معادل6/2ترابايت سند داخلي رمزگذاري شده موساك فونسكا را منتشر كردند. طبق اين گزارش‌ها حدود يك سال پيش زود دويچه در تماسي تلفني از شخصي ناشناس اين مدارك مربوط به از دهه 1970 تا 2016 را دريافت كرده است. با توجه به حجم عظيم اين مدارك تصميم گرفته شد كه با كمك كنسرسيومي از روزنامه‌نگاران تحقيقي، اين مدارك مورد بررسي قرار گيرد. در اين بررسي 400خبرنگار از 100مركز رسانه‌اي جهان كه شاخه‌هاي اصلي اين بررسي‌ها را به همراه زود دويچه گاردين، بي‌بي سي و لوموند بر عهده گرفتند و شروع به تحليل و بررسي اين اسناد و مدارك كردند تا آنها را پس از بررسي‌ها منتشر كنند حالا پس از انتشار گزارش تحليل اين مدارك- به دليل قرار گرفتن مركز شركت موساك فونسكا در پاناما- نام اين گزارش‌ها به پاناما ليكس معروف شد.  آنگونه كه زود دويچه اعلام كرده بزرگ‌ترين روزنامه‌نگاران جهان در حال كار روي اين مدارك هستند و اين اسناد نشان مي‌دهد كه سايه شمار زيادي از قدرتمند‌ترين سياستمداران دنيا بر معاملات مالي موجود در اين اسناد سنگيني مي‌كند.  با توجه به يافته‌ها در اين اسناد نام دوازده سران فعلي و سابق دولت‌ها و همچنين 200 سياستمدار ديگر جهان ديده مي‌شود. اما در اين اسناد تنها پاي سياستمداران در ميان نيست بلكه نام اعضاي سازمان‌هاي مختلف مافيا، ستاره‌هاي بزرگ فوتبال، 350بانك بزرگ جهان و صدها هزار نفر از شهروندان عادي در ميان مشتريان موساك فونسكا ديده شده است.  با اين حال بايد به يك نكته توجه كرد كه داشتن يك شركت به خودي خود غيرقانوني نيست اما آنگونه كه رسانه زود دويچه مدعي شده است كار اصلي شركت موساك فونسكا پنهان كردن صاحبان اصلي اين شركت‌ها بوده است كه براي پولشويي و فرار مالياتي تاسيس شده‌اند. اين اقدام به اين دليل صورت گرفته كه پول‌هاي غيرقانوني به راحتي از مرزهاي كشور خارج شود و از مقررات مالياتي آسان‌تري برخوردار شود كه اين موضوع مي‌تواند با فعاليت‌هاي غيرقانوني جدي مانند پولشويي در ارتباط باشد.
نام‌هاي بزرگ درگير
با توجه به گزارش‌هاي منتشر شده، اسامي بزرگي درگير جريان اين فساد و پولشويي بودند. طبق اين اسناد ماريسيو ماكري رييس‌جمهور كنوني آرژانتين، زيگموندور ديويد گانلاگسون نخست‌وزير ايسلند، ملك سلمان پادشاه عربستان، شيخ خليفه رييس امارات متحده عربي و پترو پروشنكو رييس‌جمهور فعلي اوكراين از جمله افرادي هستند كه اسم‌شان در اين ليست وجود دارد و شركت‌هاي صوري به‌طور غيرمستقيم در اختيار آنها قرار داشته است. همچنين نام بستگان و نزديكان رهبران ديگري از جهان از جمله ولاديمير پوتين رييس‌جمهوري روسيه، شي جين پينگ رييس‌جمهوري چين، بشار اسد رييس‌جمهور سوريه و ديويد كامرون نخست‌وزير بريتانيا در اين بررسي‌ها وجود داشته است.  همچنين ديگر مقامات برجسته آسيايي ازجمله نام آنوراج كرجيوال رييس سابق يكي از احزاب سياسي هند و همچنين وزير دادگستري كامبوج نيز در اين اسناد ديده شده است.  رامون فونسكا، مدير موساك فونسكا به رويترز گفت كه شركت ما مسوول فعاليت شركت‌هاي طرف قرارداد نيست. وي مي‌افزايد ساختار حقوقي اين شركت‌ها توسط موساك فونسكا طرح‌ريزي شده است كه توسط بانك‌ها، وكلا، حسابداران و معتمدان ايجاد شده است و ما از انتهاي اتصال مشتريان خبري نداريم.
سركوب گريزگاه‌هاي مالياتي
جرارد رايل، مدير كنسرسيوم روزنامه‌نگاران تحقيقي طي مصاحبه‌اي با سي‌ان‌بي‌سي گفت كه رهبران جهاني بايد متحد شوند تا پناهگاه‌هاي گريز مالياتي را كنترل كنند. ما در واقع با يك سيستم خراب مواجه هستيم، كه به عنوان محصول اوليه خود پنهان‌كاري را ارايه مي‌دهد. اگر شما به گريزگاه‌هاي مالياتي برويد مي‌توانيد كاري را كه در خانه و كشور خود نمي‌توانيد انجام دهيد در آنجا انجام دهيد. برخي مراكز شناخته شده گريزگاه‌هاي مالياتي عبارتند از سوييس، برمودا، جزاير كايمن و قبرس است. همچنين ظهور پاناما به عنوان يكي از مقاصد گريزگاه‌هاي مالياتي تعجب بسياري را برانگيخت.
رايل همچنين معتقد است كه گاه شاهد سركوب‌هاي گذرگاه‌هاي فرار مالياتي توسط سازمان توسعه تجارت جهاني و همچنين اتحاديه اروپا هستيم اما بلافاصله پس از اينكه قوانين جديد وضع مي‌شود راه‌هاي ديگري براي فرارهاي مالياتي ايجاد مي‌شود. اين روند به پايان نمي‌رسد مگر تا زماني كه يك اعتراض و اقدام جمعي در سراسر جهان به وجود‌ آيد.  گذشته از فرار و پرداخت ماليات، نگراني اصلي اين است كه برخي كشورها با استفاده از اين گذرگاه‌ها براي فعاليت‌هاي غيرقانوني خود استفاده كنند به ويژه كشورهايي كه در تلاش براي اقدامات غيرقانوني خود به غير از پولشويي و فرار مالياتي هستند.
واقعيت‌هاي جديد جهاني
ايان برمنر، رييس شركت مشاوره اوراسيا نيز به سي‌بي‌اس گفت: اين يك واقعيت است كه انتشار اين اسناد يك نور‌افكن بسيار قوي را روي مكان‌ها و ايالت‌هاي كوچكي مانند پاناما مي‌تاباند و فشار را روي دولت‌ها براي نظارت بر اين مناطق افزايش مي‌دهد. وي در ادامه با اشاره به افشاي اطلاعات محرمانه و فوق محرمانه جاسوسي ايالات متحده توسط اسنودن در سال 2013 نيز گفت: فكر مي‌كنم بي‌ثباتي كه نشت اين اسناد به وجود مي‌آورد بيش از افشاي اسناد اسنودن است.  در حال حاضر نيز مشتريان غير معروف موساك فونسكا به‌شدت براي پرونده‌هاي خود در اين شركت تحت فشار هستند. اداره ماليات استراليا روز گذشته به رويترز اعلام كرد كميسيون جنايي ضد پولشويي را تشكيل داده است كه 800ماليات‌دهنده استراليايي را كه در اسناد نام آنها وجود داشته را مورد بازجويي قرار دهد.
تنش‌هاي سياسي افزايش مي‌يابد
كارشناسان معتقدند كه افشاگري‌هاي پاناما موجب درگيري‌هاي سياسي جدي خواهد شد. برمنر مي‌گويد: اين نوع از افشاگري‌ها منجر به خشونت و احتمال كشته شدن عده‌اي خواهد شد. اين يك تهديد براي حاكميت رهبران و رژيم‌هاي مختلف است. همچنين بايد ديد كه چگونه دولت‌هاي درگير در اين موضوع براي تقويت اعتبار خود در جوامع داخلي و فضاي بين‌المللي اقدام مي‌كنند. رييس شركت مشاور اوراسيا مي‌افزايد به نظر مي‌رسد روسيه به‌شدت نسبت به اين افشاگري واكنش نشان دهد. زيرا با توجه به اينكه به نظر مي‌رسد بنياد سوروس، امريكا و سيا در افشاي اين مدارك نقش داشتند روسيه نيز به دنبال مجازات آنها خواهد رفت. زيرا در اين اسناد شاهد آن هستيم كه اطرافيان پوتين در اين اسناد دو ميليارد دلار پولشويي انجام دادند كه اين بخش كوچكي از پولشويي‌هاي كرملين به حساب مي‌آيد. در ايسلند نيز به نظر مي‌رسد فشارها براي استعفاي نخست‌وزير به‌شدت افزايش پيدا كرده است زيرا طبق اين اسناد در سال 2007 گانلاگسون شركتي را خريداري كرده كه به هنگام ورود به مجلس در سال 2009 آن را اعلام نكرده است اما دفتر نخست‌وزيري ايسلند هرگونه سوءاستفاده مالي را تكذيب كرده است.
حريم خصوصي
نشت اطلاعات اينچنيني مجدد يك بحث دراز مدت را در مورد ميزان حمايت از حريم خصوصي مطرح مي‌كند. برخي معتقدند كه انتشار اسناد خصوصي يك جرم و جنايت محسوب مي‌شود زيرا حريم خصوصي يك حق اساسي بشر است كه در دنياي مدرن هرچه بيشتر از بين مي‌رود اما هر فرد حق دارد يك حريم خصوصي داشته باشد؛ چه پادشاه باشد يا گدا؛ اما حالا اين گزارش كاملا اين موضوع را به چالش كشيده است. بسياري معتقدند كه اين تنها نوك كوه يخ است و علاقه‌مند هستند تا بيشتر آن را ببينند. با اين وجود چنين نشت‌هاي اطلاعاتي كمك مي‌كند تا رهبران جهان در برابر مردم خود بيشتر پاسخگو باشند.

موساك فونسكا چيست؟

موساك فونسكا يك شركت حقوقي در خدمت‌رساني به شركت‌هاي بزرگ دنيا است. اين شركت كه در پاناما حضور دارد بيش از 40 دفتر در سراسر جهان دارد. اين شركت در سال 1977 توسط يورگن موساك و رامون فونسكا تاسيس شد و متخصص در حقوق تجارت، مشاوره سرمايه‌گذاري و سازه‌هاي بين‌المللي است.  اين شركت 9 دفتر در چين دو دفتر در سوييس و مابقي دفاترش در امريكاي لاتين،امريكا و اروپا قرار دارد. اين شركت همواره متهم به كمك به ديكتاتورها و شركت هاي بزرگ براي پولشويي و فرار مالياتي بوده است.