نجفي و حاجي، خواستار حمايت فرهنگيان از دانش‌آشتياني شدند
اتحاد دو وزير براي «دانش»
وعده صريح وزير پيشنهادي آموزش و پرورش:اصلاح نه، دگرگوني
زهرا چوپانكاره
هرچند فعالان فرهنگي و كارشناسان حوزه آموزش و پرورش بارها تكرار كرده‌اند كه مشكلات معلمان، دانش‌آموزان و بدنه آموزشي كشور با تغيير وزير برطرف نمي‌شود و برخي فعالان سياسي هوادار دولت معتقد بودند كه انتخاب وزير تازه در ماه‌هاي پاياني كار دولت يازدهم شايد حركت درستي نبوده باشد اما شور و استقبالي كه پس از بركناري علي‌اصغر فاني در ميان معلمان برقرار شد را نمي‌توان ناديده گرفت، اين خوشحالي از ايجاد تغيير روز پنجشنبه خودش را در قالب همايشي نشان داد كه با عنوان «همدلي فرهنگيان حامي دكتر دانش آشتياني» نشان داد؛ فرهنگياني كه هر چند براي مدتي كوتاه با عنوان شدن نام محمدعلي نجفي، با شوري عجيب از آمدن او استقبال كردند و خيلي زود نااميد شدند اما قرار گرفتن نجفي در كنار فخرالدين دانش‌آشتياني و اعلام حمايت همه‌جانبه از سوي او سبب شده است تا بخش قابل توجهي از اين جامعه به تغييراتي كه وزير احتمالي قرار است در آموزش و پرورش ايجاد كند دل بستند. به نظر مي‌رسد عزمي جدي براي جلب راي اعتماد براي دانش‌آشتياني وجود دارد كه سبب شد تا دو وزير سابق آموزش و پرورش و جمعي از نمايندگان مجلس شوراي اسلامي در همايش روز پنجشنبه حاضر شوند تا از مزاياي آمدن اين گزينه جديد سخن بگويند. محمدعلي نجفي، مرتضي حاجي، وزراي پيشين آموزش و پرورش فاطمه سعيدي، فريده اولاد قباد، فاطمه حسيني و فاطمه ذوالقدر از نمايندگان مجلس در گردهمايي حاميان دانش‌آشتياني شركت داشتند.
«آموزش و پرورش از برجام اهميت بيشتري دارد.» اين جمله فخرالدين دانش‌آشتياني كه آمفي‌تئاتر دبيرستان شريعتي در بلوار مرزداران تهران را غرق در تشويق كرد را شايد بتوان خلاصه تمام حرف‌هايي دانست كه اين گزينه وزارت آموزش و پرورش روز پنجشنبه و در جمع حاميانش بيان كرد. دانش‌آشتياني در توضيح اين جمله كليدي خود توضيح داد: «آموزش و پرورش مساله اول كشور ما است و معتقدم اگر از ابتداي انقلاب مسوولان چنين نگاهي را به حوزه آموزشي كشور داشتند اصلا وضعيتي پيش نمي‌آمد كه نيازي به برجام پيدا كنيم. اين دردها را بايد زماني مطرح مي‌كرديم و حالا چه وزير بشوم و چه نشوم فرصتي پيش آمده است تا اين حرف‌ها را بگويم.» وزير پيشنهادي آموزش و پرورش در جمع فرهنگيان، به توضيح نحوه انتخابش از سوي دولت پرداخت و به قول خودش «دوئلي» كه با نجفي داشت بر سر اينكه اين مسووليت را نپذيرد: «در ابتداي كار دولت آقاي نجفي از من خواست رزومه خودم را بفرستم تا براي وزارت آموزش و پرورش جزو گزينه‌ها قرار بگيرم كه مخالفت كردم تا اينكه يك و نيم ماه پيش دولت بنده را فراخواند و مجددا بنده مخالفت كردم. علاوه بر اينكه هميشه مي‌خواستم پروژه‌هاي خودم را در زمينه آموزش پيش ببرم يك علت ديگر مخالفتم براي وزارت اين بود كه معتقد بودم دكتر نجفي بر بنده در اين مقطع ترجيح داشت زيرا فرهنگيان خاطرات خوبي از دوره تصدي وي دارند و مي‌‌توانست در جهت انگيزه‌دار كردن فرهنگيان موفق‌تر عمل كند. در نهايت دوئل ما با دكتر نجفي به آخر رسيد و ايشان گفت آمادگي ندارد. به هرحال در روز شنبه مجددا عنوان شد كه حتما بايد به صحنه بيايم و پذيرفتم.» او در ادامه به توضيح نظرات كلي خود در مورد نحوه اداره اين وزارتخانه پرداخت و تاكيد كرد كه بايد براي دولتيان، نمايندگان مجلس، نهادها و مردم اين امر جا بيفتد كه آنها هستند كه نيازمند آموزش و پرورش هستند نه برعكس: «من به‌شدت مخالف التماس كردن جهت پول گرفتن براي آموزش و پرورش هستم، بايد سايرين اصرار كنند كه در تامين بودجه اين دستگاه مشاركت داشته باشند. ما نبايد براي گرفتن حقوق معلمان چانه‌زني كنيم، هرچند در اين اوضاع همه اين كارها را احتمالا انجام مي‌دهم اما بايد از ريشه اين مساله را حل كرد كه آموزش و پرورش كليدي‌ترين ركن توسعه است و معلم نقش كليدي در اين ميان دارد.» او با اشاره به اينكه تمامي جناح‌ها و نهادهاي سياسي احتمالا بر سر اينكه بايد نگاه سرمايه‌اي به اين بخش از كشور داشت با هم توافق دارند تاكيد كرد كه بايد با تغيير نگرش و بينش نسبت به امر آموزش، اين حوزه تبديل به پروژه‌اي ملي شود كه همه در امر توسعه آن مشاركت جويند: «از سوي ديگر ستاد آموزش و پرورش را بايد به يك اتاق فكر تبديل كرد كه هم فكر توليد كند و هم سياستگذاري كند. اگر معلم دغدغه معيشت داشته باشد نمي‌تواند در كلاس درس آن نوآوري‌ها را براي طرح درس دنبال كند. معتقديم معلم ما بايد در ابتدا يك پژوهشگر باشد.» او با اشاره به اينكه حل مشكلات مربوط به يك ميليون معلم و 13 ميليون دانش‌آموز آسان‌تر از تغيير بينش نسبت به آموزش و پرورش است، خطاب به فرهنگيان گفت كه قصد اصلاح ندارد بلكه به دنبال دگرگوني است: «با اين ديدگاه آمدم كه با كمك شما فرهنگيان و تشكل‌ها يك دگرگوني و دگرديسي در آموزش و پرورش به وجود آوريم. خوشبختانه در سند تحول اين بينش وجود دارد اما مشكل اين است كه بايد زيرساخت‌ها را فراهم كنيم تا اهداف سند را پياده كنيم.» او از همه خواست تا برنامه ارايه شده توسط او به مجلس را با دقت مطالعه كنند و اين نكته را يادآور شد كه در صورت كسب راي اعتماد براي حل مشكلات كوتاه‌مدت هم عزم جدي دارد: «برنامه كوتاه‌مدتي كه در ميان برنامه‌هايم به آن اشاره كرده‌ام مربوط به مشكلات و مسائل جاري است، به عنوان مثال بحث صندوق ذخيره فرهنگيان را به جد پيگيري مي‌كنم كه حقوق معلمان از ميان نرود و در اين مورد با كسي تعارف ندارم. معوقات فرهنگيان را هم تا جايي كه در توان دارم پيگيري مي‌كنم، هرچند نمي‌توانم قولي بدهم اما با اصلاح مكانيسيم‌ها اميدوارم بتوانيم اين حوزه را سامان دهيم.»
نارضايتي عمومي فرهنگيان سبب تغيير فاني شد
محمدعلي نجفي در ميان تشويق‌هاي حضار وارد سالن شد و در ميان تشويق‌هاي پرشور حضار سخنراني كرد. «به نظر مي‌رسد كه فرهنگيان از وضع موجود آموزش و پرورش ناراضي هستند و نمي‌توان اين موضوع را كتمان كرد. البته ما از اقدامات آقاي فاني تشكر مي‌كنيم، نمي‌توان زحمات او را كتمان كرد اما ارزيابي فرهنگيان از اقدامات فاني مثبت نبوده است و انگيزه آقاي روحاني از تغيير او همين بود كه پاسخ مثبتي به مطالبات فرهنگيان داده شود.» وزير اسبق آموزش و پرورش در سخنان خود به سوءاستفاده‌اي كه مخالفان دولت از بحث صندوق ذخيره فرهنگيان كرده‌اند اشاره كرد و گفت كه رسانه‌هاي مخالف تلاش كردند تا بحث انتخاب وزير آموزش و پرورش را هم تحت‌الشعاع اين موضوع قرار دهند: «امروز بيشترين حمله مخالفان به دولت از طريق مطرح كردن موضوع صندوق ذخيره است. مخالفان در حال حاضر صندوق را ابزاري براي حمله به دولت كرده‌اند. اينكه مشكلات مالي صندوق چقدر به اين دولت مربوط است يا دولت‌هاي قبل، به آن نمي‌پردازم، چون بحث طولاني دارد. اين 8 هزار ميليارد تومان كه مطرح مي‌شود، عمدتا وام‌هاي كلاني است كه داده شده اما وثيقه‌هاي متقني اخذ نشده است. چيزي نيست كه خدايي نكرده آقاي غندالي پولي خورده باشد.» نجفي به مديران صندوق ذخيره پيشنهاد داد تا تمامي مسائل را با شفافيت مطرح كنند، او از تجربه وزارت علوم در انتشار ماجراي بورسيه‌هاي قانوني نام برد: «اين خواهش را از صندوق داريم كه اطلاعيه روشنگرانه‌اي بدهند و با ذكر تاريخ تمامي موارد تخلف را ذكر كنند. در وزارت علوم ما چنين تجربه‌اي را در بحث بورسيه‌ها داشتيم، يك اطلاعيه داديم تا مردم مسائل را بدانند و الان هم خواهش ما اين است كه چنين كاري انجام شود.»
نجفي دوره حاضر را يكي از خطيرترين دوران پس از انقلاب ناميد و از توطئه‌هاي بسياري گفت كه كشور را تهديد مي‌كند و تندروي‌هايي كه از خارج و داخل، دولت را هدف قرار داده است: «عربستان به كانون توطئه عليه ما تبديل شده است. البته در سطح بين‌المللي اتحادي كه عليه ايران شكل گرفته بود پس از برجام به ميزان زيادي تغيير كرد و كشورهاي غربي تمايل بيشتري به تعامل با ايران دارند. اما هنوز جريان‌هاي قوي در دنيا تلاش مي‌كنند شركت‌ها را از همكاري با ايران بترسانند، از سوي ديگر با جريان‌ها و افراد تندروي داخلي مواجه هستيم كه در بسياري مواقع به لحاظ مواضع، همراه جريان‌هاي خارجي هستند.: بي‌سابقه‌ترين حملات نسبت به اين دولت در حال انجام است و حملات و توهين‌هايي كه امروز مستقيم به شخص رييس‌جمهور مي‌شود در تمام سال‌هاي پس از انقلاب نمونه نداشته است.» او با تاكيد بر اينكه فرهنگيان هم بايد مسائل را بر اساس واقعيت‌هاي روز و فضاي موجود تحليل كنند، از خطرهايي گفت كه دولت يازدهم توانسته است آنها را از سر كشور كم كند: «برخي حالا كه دوره هشت ساله مديريت‌شان گذشته و فكر مي‌كنند شاهكارهايي كه انجام داده‌اند به فراموشي سپرده شده واقعيت را انكار مي‌كنند، چون در زمان خودشان هنوز آثار آنچه انجام داده بودند به صورت كامل مشخص نشده بود، اما بدانيد كه ما از پرتگاه خطرناكي نجات پيدا كرديم. دكتر روحاني خطر را از بيخ گوش مردم عبور داد. به ياد داشته باشيم كه گزينه حمله نظامي به ايران و بحث اجراي طرح نفت در برابر غذا مطرح بود.» او با اشاره به گزارش‌هاي اميدبخشي كه در خصوص آينده ايران منتشر شده است، تاكيد كرد كه همه‌چيز بستگي به عملكرد جمعي دارد: «عربستان با هزار ميليارد دلار ذخيره ارزي به دليل كاهش قيمت نفت مجبور شد حقوق كاركنانش را كم كند با اين حال طبق گزارش بانك جهاني ايران در ميان كشورهاي نفتخيز بهترين عملكرد را داشته است اما فشار واقعا وجود دارد و فرهنگيان بايد نسبت به اين مسائل تحليل درست داشته باشند. به خاطر نارضايتي‌ها يك جرياني دارد راه را اشتباه مي‌رود، اما بايد بدانند كه مسائل توسعه‌اي را بايد با ديد منطقي و مدبرانه مورد توجه قرار داد.» او در جواب اين پرسش كه چرا آموزش و پرورش طي سه سال اخير نتوانسته رضايت فرهنگيان را جلب كند و سهم بيشتري از منابع مالي بگيرد، گفت: «بودجه امسال 30 هزار ميليارد تومان است كه معمولا بيش از صددرصد تخصيص مي‌دهند. در سال 92، بودجه 14 هزار ميليارد تومان بود كه اكنون بيش از دوبرابر شده است. دولت در حد توان عمل كرده است.» او با اشاره به ديد توسعه‌اي دانش‌آشتياني به آموزش و پرورش گفت كه در نوشتن برنامه پيشنهادي به مجلس همراه او بوده است و بزرگ‌ترين موفقيت اين خواهد بود كه وزير جديد آموزش و پرورش بتواند اركان دولت و مردم را با خود همراه كند تا همه براي كمك به آموزش و پرورش احساس وظيفه كنند: «برنامه دكتر دانش‌آشتياني براي ارايه به مجلس را مشتركا نوشتيم. باورهاي ما و انگاره‌هاي ما در آموزش و پرورش بايد به باورهاي عمومي تبديل شود. بايد يك تقسيم كار ملي براي پيشبرد برنامه‌هاي آموزش و پرورش صورت پذيرد. ترديدي نداريم كه وضعيت آموزش و پرورش مطلوب نيست ولي مي‌توان آن را اصلاح كرد و بهبود بخشيد.»
او در پايان «ناهماهنگي» را عامل اشتباه در اعلام نام خود به عنوان گزينه وزارت آموزش و پرورش اعلام كرد: «از يك ماه پيش از نظر دكتر روحاني رفتن علي اصغر فاني نهايي شده بود و با دكتر دانش آشتياني نيز صحبت شد اما ايشان مخالف بودند تا روز آخر كه ايشان را قانع كرديم. من نه انصراف دادم و نه عقب‌نشيني كردم. يك اشتباه و ناهماهنگي ميان دكتر نوبخت و تصميم نهايي كه ما با دكتر روحاني گرفته بوديم، اتفاق افتاد. ايشان اسم بنده را نهايي فرض كرده بودند و در جلسه خود با فراكسيون اميد مطرح كردند در حالي كه دو ساعت بعد آن در جلسه ما، اسم دكتر دانش‌آشتياني قطعي شد و اعلام كرديم.» او ابراز اميدواري كرد كه دانش‌آشتياني با راي بالاي مجلس به عنوان وزير انتخاب شود و اوضاع به گونه‌اي پيش برود كه فرهنگيان راضي باشند تا در چهارساله دوم هم خود دانش‌آشتياني كار را در آموزش و پرورش ادامه دهد.»
اختلاسي به آن مفهوم رخ نداده است
سخنراني مرتضي حاجي، پيش از اينكه با حمايت از دانش‌آشتياني آغاز شود به سوي سوژه‌اي رفت كه به قول نجفي بايد در موردش شفاف‌سازي شود. حاجي سخنانش را به عنوان عضو هيات امناي صندوق ذخيره فرهنگيان آغاز كرد و در خصوص سازوكار صندوق و آنچه برخي با نام «اختلاس» از آن ياد مي‌كنند؛ توضيحاتي داد: «صندوق ذخيره فرهنگيان داراي موسسات و شركت‌هاي وابسته بوده و در شركت‌هايي نيز سهامدار است.» وي گفت: اتفاقي كه اخيرا درباره صندوق رخ داده و رقم‌هاي درشت هشت هزار ميلياردي كه بيان مي‌شود، بيش از مجموع دارايي‌هاي صندوق است. اين هشت هزار ميليارد تومان به پرداخت چند مورد تسهيلات بانكي بزرگ و صدور چند ضمانتنامه مربوط مي‌شود. 45 درصد از سهام بانك سرمايه متعلق به صندوق ذخيره است. شخصي با نام «ريخته‌گران» هم 37 درصد سهام آن را دارد و باقي سهامداران خرد هستند.» او با اشاره به كساني كه به بانك سرمايه مراجعه كرده‌اند و 500 يا 300 ميليارد تومان وام گرفتند و به موقع بازپرداخت نكردند در مورد فساد موجود در سيستم مالي كشور گفت: «اداره كل مبارزه با مفاسد اقتصادي اعلام كرده كه بانك سرمايه بين 21 بانك جايگاه 10 دارد. بانك سرمايه 4800 ميليارد تومان معوقه بانكي دارد كه 3500 ميليارد تومانش مربوط به زير 10 نفر است.» به گفته حاجي مديران جديد صندوق براي وصول اين وام‌ها مذاكرات كردند و 1700 ميليارد تومان با دارايي بدهكاران به صورت ملك (كارخانه فولاد، بخشي از شركت پاژ در مشهد و چند ساختمان در تهران جابه‌جا شده و به بانك انتقال يافته است.»
حاجي با بيان اينكه اكنون دو مشكل مطرح است ادامه داد: «نخست اتهام برخي افراد به اينكه در قيمت گذاري‌ها دقيق عمل نشده و رابطه ناسالمي در تهاتر اموال شكل گرفته بوده است و برخي به اعمال نفوذ در اين باره متهم‌اند. قسمت دوم پرونده هم مربوط به صدور چند ضمانتنامه بانكي به ارزش 440 ميليارد تومان است كه به نفع چند شركت و به نام افرادي صادر شده كه دو ميليون تومان هم سرمايه ندارند و كت و شلوار تن آنها كرده‌اند، صادر شده است. در واقع عواملي پشت پرده بودند و اكنون پيگير هستند كه افراد پشت پرده را پيدا كنند: در نهايت بايد گفت اختلاسي به آن مفهوم رخ نداده است. بانك تسهيلات را از محل منابع خود مي‌دهد و نه سهم سهامدار و ارتباطش با صندوق ارتباط خفيفي است و آن طور نيست كه از پول صندوق تسهيلات داده باشند.» حاجي تاكيد كرد: «نيروهاي صندوق پاك‌اند و آنهايي كه دستگير شدند جز آقاي غندالي، هيچ كدام سمتي در صندوق نداشتند و بيرون از مجموعه صندوق بوده‌اند. اصل ماجراي 4000 ميليارد معوقه بانكي به دوره قبل مربوط است. نكته مهم ديگر اين است كه نظارت بر امور بانكي به عهده بانك مركزي است و او بايد بيش از همه پاسخگو باشد كه چرا نظارت‌ها قوي نبوده است.»
وزير اسبق آموزش و پرورش پس از آن به سراغ بحث انتخاب دانش‌آشتياني به عنوان وزير آموزش و پرورش رفت و با اشاره به اينكه در زمان انتخاب خودش به عنوان وزير احمد توكلي، نماينده تهران گفته بوده كه حاجي غير از 12 سال تحصيلش هيچ ارتباط ديگري با آموزش و پرورش نداشته در مورد دانش‌آشتياني گفت: «اين وصله‌ها ديگر به آقاي دانش‌آشتياني نمي‌چسبد، او آشنايي ديرينه‌اي با آموزش و پرورش دارد، او را مديري مي‌بينم كه علاوه بر نوآوري و خلاقيت، جسارت اجراي برنامه‌هايش را هم دارد.» وزير دولت محمد خاتمي همچنين به تدوين سند آموزش و پرورش در دولت اصلاحات اشاره كرد و گفت كه اگر آن كار ادامه پيدا مي‌كرد نقش هر دستگاه و وظيفه‌اي كه در قبال آموزش و پرورش دارد مشخص مي‌شد و حالا هم بايد به دنبال راهي بود تا با اين تقسيم وظايف به صورت ملي از تمركزگرايي در آموزش و پرورش پرهيز شود.
در پايان اين برنامه زنان نماينده تهران به روي سن آمدند و حمايت خود را از گزينه پيشنهادي رييس‌جمهور براي وزارت آموزش و پرورش اعلام كردند. در طول برنامه تشكل‌هاي گوناگون فرهنگيان برنامه‌هاي خود را در حمايت از دانش‌آشتياني قرائت كردند و حالا منتظر مي‌نشينند تا ببينند سرنوشت راي اعتماد نمايندگان مجلس دهم چه سرنوشتي را براي آموزش و پرورش رقم مي‌زند.