محسن باقرزاده و آنچه كه بر جاي گذاشت
سيد ابوالحسن مختاباد
محسن باقرزاده هم رفت. احتمالا در جهان ديگر جمع ناشران گزيده‌كاري چون او و محمد زهرايي و عليرضا حيدري بيشتر هم خواهند شد. احتمالا با برادرش حميد (مدير انتشارات هيرمند) هم ديداري خواهد داشت كه چند سالي پيش از برادر بزرگ‌ترش دل به ديار باقي داد. نگاهي به كارنامه كاري شادروان باقرزاده و آثاري كه او در انتشارات توس بر جاي گذاشت، نشان مي‌دهد كه به اندازه چند سازمان عريض و طويل در گسترش فرهنگ و هويت ايران و زبان فارسي نقش و تاثير داشته است. بيش از 600 عنوان كتاب در تاريخي 50 ساله. كتاب‌هايي كه همه آنها را خود خوانده است. چرا كه در دوره‌اي كه به دليل كهولت سن و درد كمر و پا، در طبقه بالاي دفتر كارش حضور يافته بودم گفت كه برخي از كتاب‌ها را چند بار هم خوانده و حتي ويراستاري هم كرده است. اينگونه وسواس از فردي كه با مرحوم ناتل خانلري حشر ونشري تمام داشت و علاوه بر آن چند سالي زير دست و نظر آدم سختگيري، با وسواس جمال شناسانه‌اي، چون مرحوم سعيدي سيرجاني در بنياد فرهنگ كار كرده است دور از انتظار نيست. خود در جايي گفته بود كه نمونه‌خواني را با كتاب «تاريخ بيداري ايرانيان» ناظم‌الاسلام كرماني و زيرنظر سعيدي سيرجاني شروع كرده بود.
كتابفروشي توس او در خيابان انقلاب مركز و مرجعي براي كساني بود كه به دنبال كتاب‌هايي جدي و پژوهشي درباره اسلام و ايران و زبان فارسي بودند. حتي مهم‌ترين نشريات اين حوزه‌ها را مي‌توانستيم آنجا پيدا كنيم. اين سنت را در فرزندشان هم به يادگار گذاشته بودند كه اگر كتابي دراين حوزه‌ها منتشر مي‌شد، سعي مي‌كردند يا خود تهيه كنند ودر كتابفروشي عرضه نمايند يا آنكه نشاني دقيقي از آن داشته باشند كه به مشتري ارايه كنند. به ياد دارم روزي را كه انتشارات سروش در توزيع جلد دوم يا سوم «فرهنگ آثار ايراني- اسلامي» تعللي جدي كرده بود و وقتي با فرزندش ماجرا را در ميان گذاشتم گفت كه خود او شخصا چند بار به سراغ مدير فروشگاه سروش در راسته انقلاب رفته و از او خواسته كه چند نسخه براي توس بفرستند كه مخاطبان‌شان مدام سراغش رامي‌گيرند.
به معني دقيق كلمه او نه تنها ناشري فرهنگي كه آدمي اهل فرهنگ بود و به همين دليل چندان با ناشران ديگر نمي‌جوشيد. در مجموعه كاري انتشارات توس كار متوسط و ضعيف كمتر به چشم مي‌آيد و همه كارها تقريبا از طراز و اندازه‌اي درخور برخوردارند. براي برخي از كارها سرمايه وامكاناتي ويژه اختصاص داد كه از جمله آنها انتشار مجموعه 15 جلدي يونانيان و بربرها اثر دكتر امير مهدي بديع بود يا مجموعه‌اي كه براي تاريخ ايران باستان منتشر كرد يا مجموعه هفت جلدي كه درباره تاريخ و فرهنگ ايران در دوره ساساني توسط شادروان دكتر محمدي ملايري منتشر كرد. در كنار آن برخي ارج‌نامه‌ها و تقديرنامه‌ها را در قالب كتاب براي برخي از بزرگان فرهنگ منتشر ساخت كه پيگيري تمامي آنها را خود عهده‌دار بود. ارج‌نامه ايرج كه در حيات استاد ايرج افشار در دو جلد منتشر شد، نمونه‌اي شاخص از اينگونه كارها بود. علاوه بر‌آن او در دوره‌اي چند ساله در سال‌هاي قبل از انقلاب روزنامه‌نگاري را هم تجربه كرده است و آثاري از او در نشريات خراسان و خواندني‌ها و ايران مصور و سخن منتشر شد. حتي در خاطراتش گفت كه براي يكي از گزارش‌هاي اجتماعي كه نوشت حق‌الزحمه خوبي هم گرفت. در‌آن دوره او سري پرشر و شور داشت و حتي موضوع يكي از آثارش آيت‌الله هاشمي‌رفسنجاني در سال‌هاي قبل از انقلاب بود كه براي همين كارش به اداره ساواك هم كشيده شد. از جمله دغدغه‌هاي او انتشار مجموعه آثار مرحوم تقي‌زاده در يك مجموعه و به صورت يكجا بود در بيش از 15 جلد. آرزويي كه متاسفانه فرصت آن را نيافت كه در حياتش و با وجود آماده بودن كتاب و به دليل شرايط مميزي انتشارش دهد. باشد كه فرزند برومندش كه سخت و همانند پدر در كار نشر است، ضمن سامان دادن به انتشار آن مجموعه چراغ انتشارات توس راهمچنان فروزان نگه دارد. يادش گرامي باد.