گروه اقتصادي| در حالي كه پيشبينيهاي مختلف از كاهش قيمت نفت با افزايش عرضه عربستان به بازار جهاني خبر مي‌داد، بالا گرفتن جنگ تجاري امريكا و چين و خبر بازگشايي قريب‌الوقوع بندر نفتي ليبي جرقه اتفاقات نفتي را زده و توانسته است بازار نفت را با كاهش 5 درصدي قيمت مواجه كند. روالي كه به نظر مي‌رسد در صورت تداوم اتفاقات جديد نفتي مي‌تواند قيمت‌ها را باز هم كاهش دهد.
روز گذشته و در ادامه اتفاقات جهاني قيمت بنچ‌مارك جهاني نفت از جمله برنت، بيش از ۵ درصد سقوط كرد اين روال موجب شد تا قيمت پيش‌خريد هر بشكه نفت برنت، با سقوط سنگين 4.10 دلاري يا 5.2 درصدي به 74.76 دلار برسد. با اين اوضاع نفت بزرگ‌ترين سقوط يكروزه خود را از فوريه ۲۰۱۶ تاكنون ثبت كرده است. اخبار نشان مي‌دهد كه قيمت نفت خام امريكا هم با 3 دلار سقوط به هر بشكه 71.11 دلار رسيد.
در هفته‌هاي گذشته و بعد از اينكه عربستان رسما اعلام كرد كه پايبندي به توافق اوپك ندارد و بر ميزان توليد خود مي‌افزايد پيشبينيهاي زيادي از كاهش قيمت نفت به گوش رسيد اما واقعيت‌هاي موجود در مورد عدم توانمندي عربستان براي افزايش ظرفيت توليد به ميزان دو ميليون بشكه موجب شد تا قيمت‌ها همچنان در سطح قبلي باقي بماند. در همين حال خبرهايي كه حكايت از معافيت‌هاي خريد نفت ايران را مي‌داد نيز موجب شد بر شك‌ها در مورد توانايي عربستان در تامين دو ميليون بشكه نفت بازار بيفزايد و اما به تازگي آتشي كه زير هيزم جنگ تعرفه‌اي امريكا و چين به راه انداخته شده موجب شده دوباره ريسك‌پذيري بازار نفت بالا رفته و قيمت‌ها دستخوش تغيير شوند. به گونه‌اي كه آبيشك كومار، تحليلگر ارشد انرژي در اينترفكس انرژي لندن مي‌گويد: بالا گرفتن تنش‌هاي تجاري بين امريكا و چين، باعث شده هيچ ريسك‌پذيري‌اي در معاملات وجود نداشته باشد و تاثير اين امر كاملا بر قيمت‌هاي نفت مشهود است.
چشم‌انداز تعرفه بر ۲۰۰ ميليارد دلار ديگر از واردات چين باعث شد تا قيمت كالاها در جهان پايين بيايد و بازارهاي سهام هم افت كنند. مايكل مك‌كارتي، استراتژيست ارشد بازار در سي‌ام‌سي ماركتس، مي‌گويد: تنش‌هاي تجاري به معاملات امروز آسيب زدند. اگر اين تعرفه‌ها اجرايي شوند، بر رشد اقتصاد جهاني و تقاضا، تاثير خواهند گذاشت. چين بزرگ‌ترين خريدار نفت خام امريكا است و اعلام كرده كه با بالا گرفتن تنش‌هاي تجاري بر نفت امريكا تعرفه خواهد بست.
شركت ملي نفت ليبي هم اعلام كرده است: «۴ بندر نفتي اين كشور دوباره بازگشايي شده‌اند و توليد و صادرات از پايانه‌هاي مربوطه، ظرف چند ساعت آينده به سطح نرمال خواهد رسيد.» اين اخبار افت قيمت نفت را تشديد كرد. توليد ليبي با مشكلات موجود از 1.28ميليون بشكه، به ۵۲۷ هزار بشكه افت كرده بود.
جان كيلداف، يكي از شركاي شركت اگين كپيتال مي‌گويد: آسودگي از بابت ليبي، گفت‌وگو در مورد ظرفيت ذخيره بازارها را به كلي عوض مي‌كند. نگراني از نبود ظرفيت دخيره، باعث شده بود قيمت‌ها به صورت مداوم رو به افزايش باشند.
به اين ترتيب به نظر مي‌رسد اگر چه معافيت خريد نفت ايران از سوي امريكا خريداران را خوشحال كرده است اما رويدادهاي ديگر در بازار موجب شده تا بازار به‌كلي اخبار تقويت‌كننده قيمت نفت را ناديده بگيرد. البته داده‌هاي دولتي امريكا اعلام كرده‌اند كه ميزان ذخاير نفت تجاري اين كشور، خيلي بيشتر از آنچه انتظار مي‌رفت كاهش يافته است و در هفته گذشته ۱۳ ميليون بشكه كمتر شده است. اين بزرگ‌ترين افت ذخاير نفتي امريكا در ۲ سال اخير است. همچنين بازارها با افت توليد بخشي از تاسيسات نفتي كانادا هم تحت فشار قرار داشتند.
اتفاق‌هايي كه مي‌تواند مجددا قيمت‌ها را به سمت صعودي شدن پيش ببرد و نزول اندك روزهاي اخير را پنهان كند.
230هزار بشكه كل افزايش توليد اوپك و غير اوپك
در اين شرايط و در حالي كه بازار جهاني نفت همچنان تمايل به افزايش قيمت خود را حفظ كرده است، آژانس بين‌المللي انرژي روز پنجشنبه، ۲۱ تيرماه در تازه‌ترين گزارش چشم‌انداز كوتاه‌مدت انرژي خود، مقدار افزايش توليد اوپك و غير اوپك را در ماه ژوئن نسبت به ماه مه روزانه ۲۳۰ هزار بشكه اعلام كرد. اعلام نظري كه حضور نفت ايران در بازار جهاني را براي ثبات قيمت بيشتر مورد توجه قرار مي‌دهد و هرگونه تغيير در ميزان عرضه نفت مي‌تواند افت‌هاي مقطعي را بي‌اثر كرده و دوباره فيمت‌ها را افزايش دهد. ايران، سومين توليدكننده بزرگ نفت اوپك است و مصرف‌كنندگان جهاني نفت به خوبي مي‌دانند در صورت حذف نفت ايران بايد براي خريد نفت بهاي زيادتري را پرداخت كنند.
شايد به همين دليل است كه خريداران آسيايي نفت ايران با شنيدن خبر معافيت از تحريم‌هاي خريد نفت ايران خرسند شده و در حال رايزني‌هاي بيشتر براي كسب مجوزهاي معافيتي هستند. چين، هند، كره جنوبي و تركيه از جمله كشورهايي هستند كه از ايران نفت مي‌خرند و در ليست معافيت‌هاي خريد نفت امريكا قرار گرفته‌اند. امريكا اعلام كرده است كه مجوزهاي كوتاه‌مدت براي خريداران نفت ايران صادر مي‌كند تا بتواند بازار جهاني نفت را كنترل كند.
انتقاد نماينده ايران در اوپك از سياست تحريمي امريكا
حسين كاظم‌پور اردبيلي، نماينده ايران در هيات عامل اوپك گفت: قيمت‌هاي بالاي نفت كه در پي سياست‌هاي تحريمي امريكا عليه بنيانگذاران اوپك پديد آمده است سبب كند شدن روند رشد اقتصادي جهان مي‌شود. افزايش قيمت نفت ناشي از سياست‌هاي تحريمي امريكا به رشد اقتصادي چين، اروپا و ديگر مصرف‌كنندگان آسيب مي‌رساند؛ اين اقدام بسيار شبيه به تصميم‌هاي اخير ترامپ در حوزه تجاري است.
او افزود: مجموع افزايش توليد نفت كشورهاي عضو و غيرعضو اوپك پس از فشارهاي ترامپ، تنها ۱۷۰ هزار بشكه در روز بوده است و در سال ۲۰۱۹ هم بيش از اين افزايش نمي‌يابد؛ همچنين اين شرايط رشد اقتصادي جهان را نيز كند مي‌كند. افزايش قيمت نفت ناشي از سياست‌هاي ترامپ سبب بالا رفتن افزايش هزينه قبض‌هاي مصرف انرژي در اروپا، ژاپن، چين و هند شده و اين شرايط مانند تعرفه‌هاي تجاري اعمال شده از سوي واشنگتن بر روند رشد اقتصادي اين كشورها تاثير منفي گذاشته است. كاظم‌پور اردبيلي با بيان اينكه ترامپ اكنون از مقدار افزايش توليد نفت مايوس شده و به توان عربستان و روسيه براي افزايش توليد شك كرده است، گفت: عربستان سعودي اين روزها از ذخيره‌سازي‌هاي خود نفت وارد بازار مي‌كند و اين ارقام حاصل از افزايش توليد اين كشور نيست.
نماينده ايران در هيات عامل اوپك با اشاره به اين موضوع كه روسيه قادر نيست بيش از ۲۰۰ هزار بشكه در روز توليد خود را افزايش دهد، تاكيد كرد: همه آنها صحبت از بشكه‌هاي اندكي مي‌كنند و رشد اقتصاد جهاني سال آينده ميلادي كند مي‌شود و همه شاخص‌هاي اقتصادي نزول مي‌كند. اختلاف مجموع توليد كشورهاي عضو و غيرعضو اوپك در ماه ژوئن نسبت به ماه مه امسال، تنها ۱۷۰ هزار بشكه بوده و اين رقم آقاي ترامپ را متعجب كرده است!
بازار نفت اوپك از سكه مي‌افتد؟
اوپك در جديدترين گزارش ماهانه خود پيش‌بيني كرد تقاضاي جهان براي نفت اين گروه در سال آينده كه رشد مصرف آهسته مي‌شود و توليد رقيبان افزايش پيدا مي‌كند، دچار افت خواهد شد.
اوپك در گزارش ماهانه خود نخستين پيش‌بيني سال ۲۰۱۹ را ارايه و اعلام كرد كه جهان در سال آينده متقاضي 32.17 ميليون بشكه در روز نفت اوپك خواهد شد كه ۷۶۰ هزار بشكه در روز كمتر از سال ميلادي جاري است. كاهش تقاضا براي نفت اوپك به معناي آن است كه فشار كمتري روي توليدكنندگاني مانند عربستان سعودي براي جبران كاهش توليد كشورهايي مانند ونزوئلا و ليبي و كاهش احتمالي صادرات ايران به دليل تحريم‌هاي امريكا وجود خواهد داشت. اوپك كه متشكل از ۱۵ عضو است، در اين گزارش اعلام كرد به دنبال رشد قوي كه امسال ديده شد، انتظار مي‌رود توسعه بازار نفت در سال ۲۰۱۹ اندكي ملايم‌تر شود و اقتصاد جهان و تقاضاي جهاني براي نفت كمتر از آنچه پيش‌بيني شده بود رشد خواهد كرد. طبق آمار منابع ثانويه، توليد نفت اوپك در ژوئن ۱۷۳ هزار بشكه در روز نسبت به ماه پيش از آن افزايش يافت و به 32.33 ميليون بشكه در روز رسيد كه به دليل توليد بالاتر عربستان سعودي بود. بر مبناي محاسبات رويترز، اين آمار به معناي آن است كه سطح پايبندي اوپك به توافق كاهش توليد به ۱۳۰ درصد كاهش يافته است و اعضاي اوپك همچنان بيش از ميزاني كه وعده داده بودند، عرضه خود را محدود نگه داشته‌اند. بالا رفتن قيمت‌هاي نفت كه به دنبال اجراي توافق كاهش توليد اوپك روي داد، باعث رشد عرضه رقيب و جهش توليد نفت شيل امريكا شد. اوپك انتظار دارد عرضه غيراوپك در سال ميلادي آينده 2.1 ميليون بشكه در روز رشد كند كه بالاتر از رشد پيش‌بيني شده براي تقاضاي جهاني خواهد بود. رشد عرضه در سال آينده عمدتا توسط امريكا، برزيل و كانادا هدايت مي‌شود اما اوپك بر اين باور است كه رشد عرضه شيل امريكا در نيمه دوم سال ۲۰۱۸ و در سال ۲۰۱۹ به دليل محدوديت‌هاي زيرساختي، آهسته خواهد شد.