حضور در اجلاس سران كشورهاي ساحلي درياي خزر و امضاي كنوانسيون، امضاي 6 سند همكاري‌هاي راهبردي و اقتصادي ميان سران ۵ كشور ساحلي درياي خزر، ديدار با ولاديمير پوتين همتاي روس و نظربايف رييس‌جمهور قزاقستان ماحصل سفر حسن روحاني به قزاقستان است. او ديروز صبح راهي اين كشور شد و در پنجمين اجلاس سران كشورهاي ساحلي درياي خزر شركت كرد.
روحاني امضاي كنوانسيون رژيم حقوقي درياي خزر را گام بسيار مهمي در مسير تقويت همگرايي بيشتر كشورهاي ساحلي اين دريا خواند و تاكيد كرد: جمهوري اسلامي ايران با داشتن دسترسي دريايي در شمال و جنوب، آمادگي دارد تا نسبت به ايفاي نقش راهبردي و منطقه‌اي خود براي توسعه تجارت و حمل و نقل
اقدام كند.
او تاكيد كرد: در اين كنوانسيون علاوه بر تاكيد و اختصاص تعلق كامل درياي خزر به كشورهاي ساحلي، اصول مهمي همچون «تصريح بر ممنوعيت حضور نيروهاي مسلح بيگانه»، «انحصار هرگونه دريانوردي صرفا با پرچم 5 كشور‌ساحلي»، «ممنوعيت در اختيار قرار دادن قلمرو كشورهاي ساحلي به بيگانگان براي اقدام و تجاوز عليه ديگر كشور ساحلي» قيد شده‌اند.
روحاني اين را نيز گفت كه «امروز گرچه گام بسيار مهمي برداشته‌ايم ولي بايد اذعان كنيم كه با امضاي اين كنوانسيون، هنوز موضوعات مهمي مربوط به درياي خزر حل و فصل نشده است، ضمن اينكه پذيرش نهايي كنوانسيون منوط به طي مراحل قانوني تصويب در پنج كشور ساحلي است.»
رييس‌جمهور كشورمان به مفاد قراردادهاي 1921 و 1940 بين ايران و شوروي سابق اشاره كرد و گفت: «در كنوانسيون رژيم حقوقي درياي خزر، محدوده بستر و زيربستر هنوز تعيين نشده است و اين امر متعاقبا طي توافق ميان طرف‌هاي ذي‌ربط انجام خواهد شد. همچنين با توجه به وضعيت سواحل جمهوري اسلامي ايران، روشن است كه هدف از بند سوم از بخش مربوط به تعريف خطوط مبدا مستقيم در ماده يك اين كنوانسيون توجه به وضعيت ويژه سواحل ايران است. البته اين كنوانسيون تصريح دارد كه روش تعيين و ترسيم خطوط مبدا مستقيم بايد در يك موافقتنامه جداگانه ميان همه طرف‌هاي ذي‌ربط كنوانسيون معين شود. از اين‌رو مذاكرات براي تفاهم نهايي به ويژه در زمينه «تحديد حدود» و «تعيين شيوه‌هاي ترسيم و تعيين خطوط مبدا» بايد ادامه يابد تا با تفاهم و تعامل سازنده بين مذاكره‌كنندگان پنج كشور بتوان نسبت به تدوين موافقتنامه‌هاي جداگانه‌اي در زمينه‌هاي فوق دست يافت.»
سندي بر پايه انصاف و عدالت
روحاني پس از امضاي كنوانسيون رژيم حقوقي درياي خزر در نشست مشترك خبري با حضور ساير روساي جمهور كشورهاي ساحلي با بيان اينكه يكي از دستاوردهاي بسيار مهم كنوانسيون رژيم حقوقي درياي خزر، امنيت و ثبات اين درياست، گفت: اينكه به صراحت اعلام شد كه درياي خزر فقط به 5 كشور ساحلي آن تعلق دارد و نيز تصريح شد كه هيچ نيروي خارجي و شناور نظامي نمي‌تواند در آن رفت و آمد كند و امنيت دريا منحصرا در اختيار 5 كشور ساحلي است و همچنين تصريح بر اين موضوع كه سرزمين هيچ كشور ساحلي درياي خزر نمي‌تواند، عليه كشور ساحلي ديگر اين دريا مورد استفاده قرار بگيرد به معناي تثبيت و امنيت اين درياي مهم است.
وي تاكيد كرد: در اين سند همچنين نشان داديم كه انصاف و عدالت را رعايت كرده‌ايم‌گر چه خط مبدا را در اين كنوانسيون مشخص نكرديم، اما تصريح كرديم كه كشورهايي كه داراي سواحل خاصي هستند، بايد از ويژگي‌هاي خاصي هم برخوردار باشند كه مقصود سواحل جمهوري اسلامي ايران است.
رييس‌جمهور خاطرنشان كرد: امروز شرايطي به وجود آمده كه از درياي خزر بهتر و بيش از گذشته به نفع ملت‌هاي ساحلي آن استفاده كنيم.
روحاني ترانزيت و نفت و گاز را از جمله مزيت‌ها و ظرفيت‌هاي موجود در درياي خزر توصيف كرد و گفت: جمهوري اسلامي ايران در حوزه ترانزيت از نقش مهمي برخوردار است و در شرق دريا با همكاري تركمنستان و قزاقستان و در غرب آن با جمهوري آذربايجان و روسيه مي‌توانيم اروپا، آسياي مركزي و قفقاز را به آب‌هاي جنوبي خليج‌فارس و عمان متصل كنيم و اين به معناي آن است كه درياي خزر مي‌تواند ترانزيتي براي منطقه و خارج از منطقه باشد.
وي اظهار اميدواري كرد؛ گام‌هاي مهمي كه در راه تثبيت و امنيت بيشتر درياي خزر برداشته شده در كنار گام‌هاي بعدي براي استفاده بيشتر از منافع درياي خزر به نفع همه ملت‌هاي منطقه باشد.
رايزني‌هاي حاشيه‌اي
روساي جمهوري اسلامي ايران و فدراسيون روسيه در حاشيه پنجمين اجلاس سران كشورهاي ساحلي درياي خزر در زمينه مهم‌ترين مسائل دوجانبه، منطقه‌اي و بين المللي گفت‌وگو و تبادل نظر كردند.
روحاني و پوتين بر ضرورت و اهميت بيش از پيش توسعه روابط و همكاري‌هاي تهران – مسكو در بخش‌هاي مختلف تاكيد كردند.
روحاني در اين ملاقات همكاري‌هاي مشترك ايران و روسيه در درياي خزر را به نفع دو ملت دانست و خاطرنشان كرد: بايد تلاش كنيم تا خزر به عنوان درياي صلح و دوستي و عاملي براي تقويت مناسبات، همكاري‌ها و دوستي بيشتر كشورهاي ساحلي تبديل شود.
وي افزود: همكاري‌هاي دوجانبه و چندجانبه ايران و روسيه در مسائل مختلف منطقه‌اي و بين‌المللي از جمله در زمينه امنيت منطقه‌اي و مبارزه با تروريسم داعش در سوريه آثار مثبتي در منطقه به دنبال داشته و بايد اين همكاري‌ها تا ريشه‌كني كامل تروريسم ادامه پيدا كند.
رييس‌جمهور فدراسيون روسيه نيز با اشاره به روابط رو به گسترش دو كشور در زمينه‌هاي گوناگون تاكيد كرد: مسكو آماده توسعه هرچه بيشتر روابط و مناسبات با تهران در زمينه‌هاي مورد علاقه طرفين و در راستاي منافع مشترك است.
پوتين برجام را توافق بين‌المللي و مهم دانست و با اشاره به ضرورت تلاش در راستاي حفظ و استحكام برجام از سوي همه طرف‌ها پس از خروج يكجانبه امريكا از آن، بر ادامه رايزني‌ها و همكاري مسوولان دو كشور درباره حل و فصل مسائل و موضوعات مختلف منطقه‌اي و بين‌المللي
تاكيد كرد.
گفت‌وگو با ميزبان
روحاني روز گذشته ديدار دوجانبه‌اي نيز با نظربايف همتاي قزاق و ميزبان خود داشت. او با بيان اينكه اراده دولت جمهوري اسلامي ايران برقراري روابط صميمانه و پايدار با قزاقستان است، اظهار داشت: تهران براي توسعه روابط با آستانه اهميت زيادي قائل است، چرا كه اين روابط از ارتباط عميق تاريخي و اشتراكات فرهنگي دو ملت نشات مي‌گيرد و امروز دو كشور در زمينه‌هاي مختلف داراي ديدگاه‌هاي نزديك بوده و از منافع مشتركي در منطقه برخوردار هستند.
رييس‌جمهور با بيان اينكه تهران و آستانه در مسائل منطقه‌اي و بين‌المللي نيز در كنار يكديگر قرار دارند، حضور فعال آستانه در تحولات منطقه به ويژه مذاكرات صلح سوريه و ساير موضوعات امنيت منطقه‌اي را تاثيرگذار توصيف كرد و گفت: قزاقستان در مسائل بين‌المللي از جمله برجام همواره در كنار ملت ايران بوده و اين قابل تقدير است و مصمم هستيم روابط خود را در اين عرصه‌ها هر چه بيشتر تقويت كنيم.روحاني همچنين با اشاره به اينكه دو كشور زمينه‌هاي فراواني براي سرمايه‌گذاري‌هاي مشترك و صدور خدمات متقابل دارند، اظهار داشت: ظرفيت‌هاي ايران و قزاقستان در بخش‌هاي مختلف به ويژه در حوزه ترانزيتي مي‌تواند، مكمل يكديگر باشد به نحوي كه قزاقستان از طريق ايران به آب‌هاي جنوب و ايران نيز از طريق قزاقستان مي‌تواند به چين متصل شود.رييس‌جمهور همچنين تقويت روابط بانكي در مسير توسعه روابط اقتصادي دو كشور را مورد تاكيد قرار داد و گفت: تهران و آستانه با برقراري روابط كارگزاري بيشتر و نيز استفاده از پول ملي مي‌توانند، گام‌هاي موثري در مسير توسعه روابط دوجانبه بردارند.نورسلطان نظربايف رييس‌جمهور قزاقستان نيز در اين ديدار روابط تهران – آستانه را دوستانه و با چشم‌انداز خوب توصيف كرد و گفت: روابط تجاري دو كشور طي سال‌هاي اخير افزايش قابل توجهي داشته است و مصمم هستيم اين مسير را هر چه بيشتر تقويت كنيم.رييس‌جمهور قزاقستان با بيان اينكه دو كشور همواره از روابط سطح بالايي با يكديگر برخوردار بودند، اظهار داشت: جمهوري اسلامي ايران دوست و شريك منطقه‌اي قزاقستان است و همواره به دنبال توسعه و تحكيم روابط خود با تهران هستيم.
رييس‌جمهور قزاقستان با اشاره به نقش تاريخي و تمدني ايران در منطقه اظهار داشت: با وجود مشكلات خارجي كه براي ايران ايجاد مي‌شود، مطمئن هستيم كشور بزرگ و با تاريخ كهني مانند ايران، مشكلات را پشت سر گذاشته و به پيش خواهد رفت.
نظربايف تصريح كرد: قزاقستان از پايداري و اجراي كامل برجام حمايت مي‌كند و مصمم هستيم روابط خود را در عرصه‌هاي مختلف با جمهوري اسلامي ايران افزايش دهيم و ضمن حل مشكلات بانكي معتقديم تجارت بيشتر با پول ملي به نفع دو كشور است.
«در كنوانسيون رژيم حقوقي درياي خزر، محدوده بستر و زيربستر هنوز تعيين نشده است و اين امر متعاقبا طي توافق ميان طرف‌هاي ذي‌ربط انجام خواهد شد. همچنين با توجه به وضعيت سواحل جمهوري اسلامي ايران، روشن است كه هدف از بند سوم از بخش مربوط به تعريف خطوط مبدا مستقيم در ماده يك اين كنوانسيون توجه به وضعيت ويژه سواحل ايران است. البته اين كنوانسيون تصريح دارد كه روش تعيين و ترسيم خطوط مبدا مستقيم بايد در يك موافقتنامه جداگانه ميان همه طرف‌هاي ذي‌ربط كنوانسيون معين شود. از اين‌رو مذاكرات براي تفاهم نهايي به ويژه در زمينه «تحديد حدود» و «تعيين شيوه‌هاي ترسيم و تعيين خطوط مبدا» بايد ادامه يابد