كمي انصاف هم بد نيست
روزنامه اعتماد
شوراي نويسندگان
ركن چهارم مردم‌سالاري، رسانه‌ها و مطبوعات آزاد هستند. رسانه‌هايي كه مستقل باشند و ضمن اطلاع‌رساني بر روند امور نظارت كنند. ولي از همان يك قرن پيش كه پاي رسانه به طور جدي وارد كشورمان ايران شد، هميشه يك جاي آن ايراد داشت و در كمتر زماني بود كه رسانه‌ها در قالب تعريف شناخته شده براي آنها، در ايران حضور داشته باشند و كاركرد مورد انتظار خود را نشان دهند. يكي از نقاط ضعف رسانه‌اي ايران، وابستگي برخي از آنها به نهادهاي رسمي است و بودجه آنها از درآمدهاي عمومي كشور و مردم تامين مي‌شود. اين رسانه‌ها قادر به ايفاي رسالت خود نيستند يا در مقام توجيه‌گري وضع موجود هستند يا غيرمسوولانه و بدون حداقلي از انصاف و با پشتيباني بودجه و اموال عمومي به جناح مقابل خود در حكومت مي‌تازند. اجازه دهيد به مورد اخيري كه در اين رسانه‌ها پيش آمده اشاره كنيم. اين مورد، مصداق مشت نمونه خروار است.
يكي از خبرگزاري‌هاي مهم اصولگرا كه از بودجه عمومي تامين مالي مي‌شود، در تحليل وضع تورم چنين تيتر و مطلبي را منتشر كرده است: «واقعيات تورم، از 9/7 درصد مركز آمار تا ۵۰ درصدي سفره مردم + جدول» سپس در ادامه گزارش آورده است كه: «در پي اعلام گزارش آماري مركز آمار از تازه‌ترين شاخص تورمي، بر آن شديم تا مروري داشته باشيم بر تغيير قيمت 42 قلم كالاي ضروري مردم البته با استناد به گزارش بانك مركزي!
قياس آمارهاي بانك مركزي از وضعيت اقلام مصرفي مردم با تورم اعلامي مركز آمار در مهر ماه نشان مي‌دهد كه اين‌بار هم آمار تورم با سفره مردم نمي‌خواند. درحالي مركز آمار از تورم 9/7 درصدي در مهر ماه خبر داده كه مستندات آماري بانك مركزي نشان مي‌دهد كه كالاهاي اساسي مردم طي يك سال گذشته از نيم تا 8/57 درصد افزايش يافته است. بر اساس گزارش بانك مركزي طي هفته منتهي به 23 مهر 95 قيمت لبنيات 5/3 درصد، تخم مرغ 9/13 درصد، برنج 7/51 درصد، حبوب 5/23 درصد، ميوه‌هاي تازه 1/3 درصد، گوشت قرمز 1/9 درصد، گوشت مرغ 6 درصد، قند و شكر 1/45 درصد، چاي 5/16 درصد و روغن نباتي 6/6 درصد رشد داشته است. گفتني است در يك سال گذشته قيمت اكثر اقلام ضروري با افزايش قيمت همراه بوده و تنها كالاهاي گروه سبزي‌هاي تازه با كاهش قيمت مواجه شده‌اند.»
اين خبرگزاري در ادامه مطلب جدول تغيير قيمت‌ها را كه از سوي مركز منتشر شده به عنوان مستند خود آورده است. ترديدي نيست كه حتي اگر تورم به 5 درصد هم برسد به دليل پايين بودن سطح اشتغال و درآمدها، مردم كماكان در فشار اقتصادي هستند و جبران خرابكاري‌هاي دولت پيش چند دهه وقت مي‌خواهد. ولي اينها دو موضوع مستقل از يكديگر هستند. وقتي كه يك خبرگزاري وابسته به بودجه عمومي مردم، بهترين دستاورد اين دولت كه كاهش تورم است را چنين به چالش مي‌كشد، به معناي آن است كه يك جاي كار چنين رسانه‌هايي ايراد جدي دارد. اين رسانه كه طرفدار جدي دولت پيش بود، آيا نسبت به تورم 60 درصدي مواد غذايي دوران احمدي‌نژاد موضعي گرفت؟ آيا وضع تاسفبار ايجاد اشتغال در آن دولت را نقد كرد؟ آيا در صورت افزايش 50 درصدي يك كالا مي‌توان گفت كه تورم 50 درصد شده است؟ آيا كسي در آن خبرگزاري نيست كه تعريف تورم را شرح دهد؟ اگر دولت هم بخواهد اين گونه آمار دهد مي‌تواند برخي كالاهايي كه ارزان شده‌اند را مثال بياورد و بگويد كه تورم منفي شده! آيا به چنين آمار دادني نمي‌خندند؟ تورم افزايش قيمت يك بسته از كالاي مصرفي مردم با ضرايب گوناگون است. اتفاقا در دوره احمدي‌نژاد كه تورم به حدود 40 درصد رسيد، براي سبد خانوارهاي كم‌درآمد، اين تورم حدود 60 درصد بود، و الان قضيه برعكس‌اش شده است.
اين نحوه گزارش‌نويسي، نه تنها به لحاظ اخلاقي و سياسي ايراد دارد، بلكه به لحاظ حرفه‌اي نيز اشكال دارد. وظيفه يك خبرگزاري ارايه خبر است و نه بيانيه‌هاي سياسي و مخدوش منتشر كردن.
اين گونه انتشار مطالب با سوگيري شديد، اعتبار هر رسانه‌اي را مخدوش مي‌كند و مخاطب را نسبت به اخبار درست آن نيز دچار ترديد مي‌كند. چرا بايد رسانه‌اي را كه مي‌تواند اصلاح‌گر امور باشد به يك ويرانگر تبديل كنيم؟ آيا به اين دليل نيست كه دست‌اندركاران اين رسانه‌ها درك دقيقي از ماهيت و رسالت و كاركرد رسانه ندارند؟ چه ايرادي دارد كه از كاهش تورم دفاع كنند؟ مگر سود اين كاهش به نفع مردم نيست؟ سرمايه‌داران كه از تورم ضرر نمي‌كنند. آنان اجناس و كالاهاي خود را گران‌تر مي‌فروشند، در حالي كه مردم مصرف‌كننده هستند كه كمرشان زير بار تورم خم مي‌شود. خب اگر طرفدار مردم هستيد، چه ايرادي دارد كه از كاهش تورم حمايت كنيد؟ دفاع از اين دستاورد، براي شما اين امكان را فراهم مي‌كند كه نقدهاي احتمالي درست شما هم شنيده شود. ولي وقتي كه مهم‌ترين دستاورد اقتصادي دولت را با چنين ادبيات و منطق ضعيفي، مورد حمله قرار مي‌دهيد، اعتبار خود را نزد مخاطب از دست مي‌دهيد و حتي اگر يك نقد خوب و درست هم بنويسيد شنيده نمي‌شود و اين به ضرر كشور است كه رسانه‌هاي عمومي آن تا اين حد بي‌اعتبار شوند. به نظر مي‌رسد كه انصاف چيز خوبي است حتي اگر كم هم باشد بهتر از اين است كه اصلا نباشد.