رييس‌جمهور امريكا آخرين سخنراني خود را ايراد كرد
خداحافظي اوباما
ميثم سليماني
هشت سال رياست‌جمهوري باراك اوباما، به روزهاي پاياني خود نزديك مي‌شود، تنها هشت روز ديگر به خداحافظي باراك اوباما از كاخ سفيد باقي مانده و شمارش معكوس براي پايان باراك اوباما آغاز شده است. باراك اوباما سه شنبه شب به وقت ايالات متحده و بامداد چهارشنبه به وقت تهران، در جمع هواداران خود در شيكاگو حاضر شد تا سخنراني خداحافظي را خطاب به مردم ايالات متحده و طرفداران خود ايراد كند. سخنراني‌اي كه در دقايقي احساسي، در دقايقي پرشور و در دقايقي ناراحت‌كننده بود. سخنراني‌اي كه شايد گريه تعداد زيادي از حاضران در سالن و حتي شخص رييس‌جمهور را نيز درآورد و با شعار «بله؛ ما مي‌توانيم» كه اوباما دوره رياست‌جمهوري خود را آغاز كرد، سخنراني خود را به پايان رساند. حتي واكنش‌ها به سخنراني اوباما نيز يكسان نبود، يك روزنامه كنيايي در توصيف اوباما مي‌نويسد«خوش آمدي قهرمان» و يك رسانه اسراييلي در مقاله‌اي باراك اوباما را بدترين رييس‌جمهور تاريخ ايالات متحده مي‌خواند.
اما سخنراني اوباما هرچه بود، خداحافظي متفاوت با هواداران بود. وي از عملكرد هشت ساله خود در كاخ سفيد دفاع كرد، از چالش‌هاي اين سال‌ها گفت و تاكيد كرد كه همه ما بايد به دموكراسي احترام بگذاريم و براي باوري كه داريم مبارزه كنيم. سخنراني‌اي كه در بخشي از آن به دونالد ترامپ كنايه زد و در حالي كاخ سفيد را ترك مي‌كند كه در ميان روساي جمهور امريكا هنگام ترك كاخ سفيد از بالاترين محبوبيت در ميان مردم برخوردار است و در طرف مقابل، دونالد ترامپ در حالي وارد كاخ سفيد مي‌شود كه در آماري دلسرد‌كننده از پايين‌ترين محبوبيت در ميان روساي جمهور منتخب هنگام ورود به كاخ سفيد برخوردار است. در آخرين نظرسنجي كه صورت گرفته باراك اوباما با 57 درصد محبوبيت كاخ سفيد را ترك خواهد كرد.
گفتني است به‌طور معمول روساي‌جمهور سخنراني‌هاي پاياني خود را در كاخ سفيد انجام مي‌دهند كه دو رييس‌جمهور پيشين، بيل كلينتون و جورج بوش اينكار را انجام دادند ولي شايد باراك اوباما سعي كرد، دوره رياست‌جمهوري خود را در جايي به پايان برساند كه از آن زندگي خود را آغاز كرده است. او در سخنراني خود گفت: وقتي من به شهر شيكاگو نقل مكان كردم در دهه بيست سالگي خود بودم. در آن زمان در جست‌وجوي يافتن خود بودم و هنوز هم اين تلاشم ادامه دارد.
اما از ديدگاه اكثر رسانه‌هاي امريكايي باراك اوباما يكي از به يادماندني‌ترين سخنراني‌هاي پاياني روساي جمهور ايالات متحده را انجام داده است. اما به‌طور كلي محور سخنراني باراك اوباما به هشت بخش عمده تقسيم مي‌شود كه در ادامه به آن مي‌پردازيم:
دفاع از دستاوردها
در طول سخنراني اوباما مهم‌ترين بحثي كه در اين ميان مطرح شد دفاع از دستاوردهايي بود كه باراك اوباما به آن دست پيدا كرد. زماني كه باراك اوباما در خصوص پيروزي‌هاي ديپلماتيك خود در خصوص كوبا و ايران و همچنين اقدامات اقتصادي بيان كرد با بيشترين تشويق هواداران مواجه شد. او در اين سخنراني به وضوح از دستاوردهاي خود در اين موضوع‌ها دفاع كرد اما ابراز نگراني كرد كه اين دستاوردها ممكن است در دوره رياست‌جمهوري رقيب او از بين برود.
اوباما خطاب به مردمي كه براي شنيدن سخنان وي گرد آمده بودند، گفت: به شما گفتم ما با ركوداقتصادي مواجهيم و آن را بر طرف خواهيم كرد، گفتم روابط با كوبا را بر قرار خواهيم كرد، گفتم برنامۀ هسته‌اي ايران را متوقف خواهيم كرد و گفتم عامل يازده سپتامبر را خواهيم گرفت و ما تمامي اينها را انجام داديم.
وي افزود: «ما ده‌ها هزار تروريست از جمله اسامه بن‌لادن را كشته‌ايم. ائتلاف جهاني‌اي كه ما عليه داعش رهبري مي‌كنيم رهبران آنها را نابود كرده و حدود نيمي از سرزمين‌هاي تحت كنترل آنها را پس گرفته است. داعش نابود خواهد شد و هر كسي كه امريكا را تهديد مي‌كند، هيچگاه احساس امنيت نخواهد كرد. به همه نيروهاي نظامي امريكا مي‌گويم كه فرمانده كل شما بودن، افتخار كل زندگي من است.»
باراك اوباما همچنين زماني كه در خصوص طرح خدمات درماني «اوباماكر» سخن گفت به‌شدت از آن دفاع كرد و گفت اين برنامه بيش از بيست ميليون شهروند امريكايي كه تحت پوشش بيمه قرار نداشتند را تحت پوشش قرار داد و اگر فرد ديگري طرح مقرون به صرفه‌تري دارد، ارايه دهد من قطعا از آن حمايت خواهم كرد.
تعهد اوباما به شكست ترامپيسم
هرچند باراك اوباما در مباحث خود سعي كرد از اشاره مستقيم به دونالد ترامپ خودداري كند اما با صراحت در خصوص يك مبارزه جدي سياسي در برابر ايدئولوژي‌اي كه تحت تاثير دونالد ترامپ به وجود آمده، سخن گفت و هرچند گفت كه از رييس‌جمهور حمايت مي‌كند اما در برابر تفكرات به وجود آمده مبارزه خواهد كرد. اوباما در اين سخنراني روشن كرد كه هرگونه تبعيض عليه مسلمانان و مهاجران را تحمل نخواهد كرد. او همچنين با هرگونه تلاش براي تقسيم امريكا به خطوط نژادي، جنسيت، تمايلات جنسي يا طبقه اقتصادي مخالف بوده و از طريق تظاهرات مسالمت‌آميز در برابر اين جريان خواهد ايستاد.
تهديد عمده دموكراسي
هرچند باراك اوباما سعي كرد در سخنراني خود تا حد زيادي خوش‌بينانه عمل كند، اما او در سخنان خود به تهديداتي كه كشور و دموكراسي با آن مواجه است و اتحاد كشور را به خطر مي‌اندازد اشاره كرد. او در مواردي به شكاف‌هاي طبقاتي اقتصادي و همچنين نژادي اشاره كرد. اوباما رفع اين مشكلات را مستلزم اتحاد و دست به دست هم دادن تمامي مردم دانست. اوباما تاكيد كرد كه دموكراسي ما جواب نخواهد داد مگر اينكه براي همه فرصت اقتصادي مهيا كنيم. باراك اوباما همچنين گفت: جهان در 10 روز آينده شاهد يكي از مهم‌ترين نشانه‌هاي دموكراسي ما خواهد بود. انتقال قدرت از يك رييس‌جمهوري كه به‌طور دموكراتيك و آزاد انتخاب شده است به يك رييس‌جمهور منتخب ديگر به صورت مسالمت‌آميز انجام خواهد شد. وي افزود: دموكراسي مستلزم اين نيست كه همه يكپارچه و يك شكل و هم‌عقيده باشند. بنيانگذاران اين كشور با هم اختلاف داشتند، ولي در نهايت با يكديگر مصالحه كردند. آنها انتظار دارند كه ما نيز چنين كنيم.
نمي‌توانيم بي‌تفاوت باشيم
اوباما در حالي كه به تمامي نظاميان، ديپلمات‌ها و مجريان قانون براي جلوگيري از هرگونه حمله خارجي به خاك امريكا در زمان تصدي خود اداي احترام كرد اما در عين حال اعتراف كرد در كشوري كه در آن ممكن است دموكراسي گاهي ترسناك باشد كار براي انجام، بسيار است. وي بدون اشاره به نام ترامپ در خصوص برخي شعارهاي او در خصوص سياست خارجي گفت: ما نمي‌توانيم از دعواهاي جهاني، دموكراسي و حقوق بشر، حقوق زنان و دگر باش‌هاي جنسي بي‌تفاوت باشيم و بايد براي آنها تلاش كنيم. مهم نيست كه چقدر تلاش‌هاي ما ناقص باشد و در اين بين مصلحت‌ها موجب ناديده گرفتن اين ارزش‌ها شود. اوباما در اين سخنراني به روسيه نيز اشاره كرد و گفت: «بياييد هوشيار باشيم و نترسيم. كشورهايي نظير روسيه و چين نمي‌توانند مانع از اثرگذاري و نفوذ ما در جهان شوند مگر اينكه ما به كشور ديگري تبديل شويم و از دموكراسي خود هزينه كنيم و بر سر آن سازش كنيم و به كشور قلدري تبديل شويم كه به كشورهاي كوچك‌تر زور مي‌گويد.»
ادامه اميد و فشار به قانونگذاران
رييس‌جمهور در سخنراني خود به سورپرايز نتيجه انتخابات اشاره كرد اما در اين بين به توانايي براي تغيير اين روند تاكيد كرد. او در سخنراني خود تصريح كرد، كه گاهي شما برنده مي‌شويد و گاهي اوقات نتيجه را مي‌بازيد. با اين حال اوباما عنوان كرد كه يك خطر عمده وجود دارد و آن هم نااميدي از يك فرآيند است. او اما در ادامه خطاب به هواداران خود گفت: انرژي، ايمان و الهام بخشي خود را در راه امريكا و امريكايي‌ها صرف كنيد. كه من معتقدم موفق خواهيد شد.
تلاش براي صحبت با يكديگر
در يكي از بخش‌هاي شوخي و كنايه آميز باراك اوباما در سخنراني سه شنبه شب گفت: اگر شما از جروبحث با غريبه‌ها در اينترنت خسته هستيد سعي كنيد با يكديگر در زندگي واقعي صحبت كنيد. موضوعي كه در ابعادي بزرگ‌تر نمايان كرد كه اگر دوباره و دوباره نامزد رييس‌جمهوري مي‌شد نيز به آن از جمله مواردي كه ممكن است امريكاي متحد را تقسيم كند.
اوباما تاكيد كرد: رييس‌جمهور شدن تنها معطوف به گوش دادن اخبار و صرف زمان براي مشاوره و ملاقات با شخصيت‌ها نيست كه اين موضوع شبيه داستان «كشتن مرغ مقلد است». هيچ كس را نمي‌توان واقعا درك كرد تا زماني كه جا پاي او بگذاريد و در موقعيت او قرار بگيريد.
اعتقاد اوباما به جوانان
اوباما خوش‌بيني بسيار فراواني به جوانان در اين سخنراني نشان داد. او گفت: نسل آينده را در هرجاي كشور رفتم، ديدم كه بدون خودخواهي، بسيار دوستانه، خلاق و وطن‌پرست هستند. او تاكيد كرد كه تغيير ثابت است و چيزي براي ترس نيست، اما بايد سخت تلاش كرد تا دموكراسي را به سوي جلو پيش برد. من باور دارم كه اين تلاش نتيجه خواهد داد و در آينده در دستاني خوب قرار خواهد گرفت.
تشكر از خانواده و معاون اول
اوباما در بخش پاياني سخنراني خود اشاره‌اي احساسي به همسر خود داشت، وقتي باراك اوباما نام ميشل اوباما را آورد همگي بلند شدند و او را تشويق كردند و همچنين از ماليا و ساشا دختران خود كه افتخاري براي خانواده خواند تشكر كرد. زماني كه اوباما در خصوص ميشل اوباما و خانواده حرف مي‌زد نتوانست جلوي گريه خود را بگيرد و حتي دختر او كه در كنار مادر نشسته بود نيز متاثر شد و گريه كرد. او در ادامه از جو بايدن، معاون اول خود تشكر كرد و او را برادر خواند كه او نيز با تشويق حاضران همراه شد. اوباما در پايان يك شيطنت كرد و با شعار «بله ما مي‌توانيم» كه انتخابات را شروع كرد سخنراني خود را به پايان رساند كه به‌شدت هواداران خود را در اين بين تحت تاثير قرار داد كه نشان داد قصد دارد به عنوان يك شهروند عادي پس از رياست‌جمهوري در كنار مردم به زندگي بپردازد.