تيم دونالد ترامپ آخرين راه‌ها براي زيرسوال بردن توافق هسته‌اي را امتحان مي‌كند
فشار بر آژانس بين‌المللي انرژي اتمي تشويق اروپا به افزودن متمم‌هاي جديد
ظريف: هيچ بازديدي از سوي آژانس بين‌المللي انرژي اتمي نمي‌تواند بهانه‌اي براي اطلاع يافتن از اسرار كشور باشد
سارا معصومي
فعاليت‌هاي آژانس بين‌المللي انرژي اتمي در ايران به سوژه جديدي براي تمركز دولت دونالد ترامپ، رييس‌جمهور ايالات متحده بدل شده است. پس از آنكه يوكيا آمانو، مديركل آژانس بين‌المللي انرژي اتمي در نشست فصلي شوراي حكام براي چندمين بار اعلام كرد كه ايران به تعهدات خود در قالب توافق هسته‌اي پايبند است و از انحراف مواد هسته‌اي در اين كشور نيز خبري نيست، امريكايي‌ها چه در نشست خبري سخنگوي وزارت امور خارجه و چه در قالب بيانيه‌اي كه نماينده امريكا در نشست شوراي حكام آژانس بين‌المللي انرژي هسته‌اي قرائت كرد، تاكيد مي‌كنند كه مراقب بازرسي‌هاي هسته‌اي آژانس در ايران هستند. بازي جديدي كه تاكنون يوكيا آمانو با استناد به متن توافق هسته‌اي ميان ايران و 1+5 از توپ زدن در زمين امريكا در آن حذركرده است و البته در چند روز اخير با سخنان دوپهلو استناد كرده كه منطبق با قوانين قابل اعمال براي كشورهايي كه پروتكل الحاقي را پذيرفته‌اند تفاوتي ميان سايت‌هاي نظامي و غيرنظامي وجود ندارد. سخناني كه با واكنش محمد جواد ظريف، وزير امور خارجه ايران در بدو ورود به سوچي براي ديدار با مقام‌هاي روسي روبه رو شد. وي در اين خصوص گفت: چارچوب اين مساله هم در پروتكل الحاقي مشخص است و هم در برجام. چارچوب‌هايي كه در برجام و پروتكل الحاقي مشخص شده براي بازديد از مكان‌هايي است كه امكان فعاليت‌هاي هسته‌اي در آن وجود داشته باشد و تاكنون ايران همانطور كه آژانس بارها اثبات كرده در زمينه عدم فعاليت‌هاي اعلام نشده كاملا به درستي عمل كرده، همان طور كه در بند ٧٤ ضميمه يك برجام هم تاكيد شده هيچ بازديدي نمي‌تواند بهانه‌اي براي اطلاع يافتن از اسرار كشور باشد.
حذر سخنگوي وزارت امور خارجه امريكا از پيش‌بيني رفتار ترامپ!
هيتر نائورت، سخنگوي وزارت خارجه امريكا در نشست خبري اخير خود با سوال‌هاي خبرنگاران امريكايي در مورد سياست هسته‌اي دونالد ترامپ در قبال ايران روبه‌رو شد. يكي از خبرنگاران حاضر در جلسه سوال خود در مورد توافق هسته‌اي را اين گونه مطرح كرد: نخستين مساله اين است كه دستور لازم براي معلق ماندن تحريم‌هاي هسته‌اي ايران بايد اين هفته از سوي رييس‌جمهور تمديد شود و در اكتبر نيز دولت بايد پايبندي تهران به توافق هسته‌اي را تاييد كند. دولت قبلي زماني كه متن توافق هسته‌اي را براي تاييد در اختيار كنگره قرار مي‌داد قطعنامه 2231 نيز ضميمه اين توافق بود و به نظر مي‌رسيد كه اين قطعنامه و اين توافق با هم در ارتباط تنگاتنگ هستند. اكنون بحثي كه اين روزها در جريان است، اين است كه دولت ترامپ در شرايطي كه ايران مفاد قطعنامه 2231 را رعايت و پايبندي تهران به برجام را اعلام نكند. آيا اين سياستي است كه دولت در قبال برجام و تعهدات ايران دنبال مي‌كند؟
سخنگوي وزارت امور خارجه با بيان اينكه در مورد ارتباط ميان قطعنامه 2231 و برجام اطلاع دقيقي ندارد، تاكيد كرد كه ما در حال ادامه بازبيني كامل سياست‌هاي خود در قبال ايران هستيم. تصميم ما براي بازبيني اين سياست قطعا تاكنون تغييري نكرده است. مي‌دانم كه بسياري از شما مشتاق و كنجكاو هستيد بدانيد كه دقيقا چه اتفاقي رخ خواهد داد. در جريان اين بازبيني ما به دنبال اين هستيم كه ايران را به دليل فعاليت‌هاي مخربش مسوول بدانيم. همه ما مي‌دانيم كه ايران در بخش‌هايي از جهان مشغول رفتارهاي بي‌ثبات‌كننده است و متاسفانه اين رفتارها نيز تغيير نكرده است. وي در ادامه افزود: ما همچنان به آژانس بين‌المللي انرژي اتمي نگاه مي‌كنيم تا بازرسي‌ها را انجام دهد و به نظارت و راستي‌آزمايي تمام تعهدات مرتبط هسته‌اي ايران ادامه دهد و اطمينان يابد كه آنها به اين تعهدات خود پايبند هستند. ما معتقديم كه ايران به روح برنامه جامع اقدام مشترك (برجام) پايبند نيست، زيرا توافق برجام خواستار صلح و امنيت منطقه‌اي و بين‌المللي شده است. بر اين باوريم كه ايران به آن پايبند نيست و كاملا معتقديم كه آنها به روح توافق عمل نمي‌كنند. بازبيني سياست‌هاي‌مان سخت اما همچنان در حال انجام است. بنابراين، من در حال حاضر نمي‌توانم پيش‌بيني در اين زمينه داشته باشم. سوال ديگري كه پيرامون مساله ايران از سخنگوي وزارت امور خارجه امريكا پرسيده شد اين بود كه آيا دولت ترامپ به برآوردهاي آژانس بين‌المللي انرژي اتمي در مورد اينكه ايران به تعهدات هسته‌اي خود پايبند است، اعتماد دارد؟ نائورت در اين باره گفت: اين گزارش هنوز محرمانه است و من درباره گزارشي كه در حال حاضر هنوز محرمانه است، اظهارنظر نمي‌كنم. ما مطمئنا درباره جزيياتي كه به طور رسمي منتشر نشده است، صحبت نمي‌كنيم. ما از تلاش‌هاي آژانس بين‌المللي انرژي اتمي براي نظارت و راستي‌آزمايي تعهدات ايران در برنامه جامع اقدام مشترك قدرداني مي‌كنيم. ما كاملا متعهد هستيم ايران به سلاح هسته‌اي دست پيدا نكند. ما به بازبيني و نظارت بر اجراي تعهدات ايران طبق برجام ادامه مي‌دهيم تا اطمينان يابيم كه ايران به طور دقيق و كامل به تمام تعهدات خود پايبند است. در ادامه خبرنگار امريكايي خطاب به سخنگوي وزارت امور خارجه گفت كه يوكيا آمانو تاكيد دارد كه ايران به قواعد بازي پايبند است و آيا با اين وجود دولت امريكا مي‌خواهد بر اين ادعا كه ايران پايبند نيست، تاكيد كند؟ پاسخ اين مقام وزارت امور خارجه امريكا به خبرنگار نيز اين بود كه ما تاكيد مي‌كنيم كه ايران به روح توافق هسته‌اي پايبند نيست و البته كه بازبيني سياست امريكا در قبال ايران همچنان ادامه دارد.
امريكايي‌ها دروغ گفتند؛ ما مخالف
توافق هسته‌اي هستيم!
بنيامين نتانياهو، نخست‌وزير رژيم صهيونيستي نيز بار ديگر و اين‌بار در ديدار با رييس‌جمهور آرژانتين، مخالفت خود را با توافق هسته‌اي با ايران اعلام كرد. وي بار ديگر تاكيد كرد كه توافق هسته‌اي با ايران توافق خوبي نيست و تنها گزينه اين است كه يا اين توافق كنسل يا به گونه‌اي ترميم و اصلاح شود. وي همچنين در بخش‌هاي ديگري از سخنان خود گزارش امريكا در مورد موضع اسراييل درباره برجام را اشتباه خوانده و افشا كرد كه اسراييل به هيچ‌وجه از اين توافق حمايت نمي‌كند و به‌شدت اصرار دارد كه بندهايي از اين توافق بايد تغيير كند.
جدا از سخنان نتانياهو در اين ديدار وي همچنين در گفت‌وگو با شبكه امريكايي سي‌ان‌ان نيز اظهارات مشابهي را مطرح كرد. وي در اين خصوص گفت: ايران به طور شفاف اعلام مي‌كند كه قصد دارد اسراييل را نابود كند. به دليل اتخاذ موضع نرم در قبال ايران، جنگ نزديك‌تر شده است، ما بايد موضع سخت‌تري عليه اين كشور اتخاذ كنيم. بنا بر توافق هسته‌اي، ايران در 8 تا 10 سال آينده مي‌تواند اورانيوم را در سطح صنعتي غني‌سازي كند. اين به آن معني است كه آنها قادر خواهند بود يك زرادخانه پر از بمب هسته‌اي بسازند. اين توافق بايد تغيير كند كه ديگر برداشته شدن محدوديت‌هاي برنامه هسته‌اي ايران به زمان بستگي نداشته باشد بلكه در گرو تغيير رفتار ايران باشد.
تلاش براي فريب اروپايي‌ها
ركس تيلرسون، وزير خارجه ايالات متحده دست به كار شده است تا متحدان اروپايي امريكا در توافق هسته‌اي با ايران را متقاعد به سخت‌گيري بيشتر هسته‌اي با ايران كند. به گزارش بلومبرگ، تيلرسون تلاش مي‌كند تا با گرفتن اين امتياز از اروپايي‌ها به نوعي ترامپ را متقاعد كند كه از توافق هسته‌اي با ايران خارج نشود. برخي از منابع آشنا به مسائل برجام در اين باره به بلومبرگ گفته‌اند كه ديپلمات‌هاي امريكايي درحال رايزني با مقام‌هاي اروپايي هستند تا از آنها بخواهند كه زمان محدوديت‌هاي ايران در حوزه غني‌سازي اورانيوم را كه بعضا در سال‌هاي 2025 و 2030 برداشته مي‌شود تمديد كنند. تيم ترامپ اعتقاد دارد اين مساله كه ايران مي‌تواند پس از پايان دوره توافق كه 10 سال بنا شده است تعداد سانتريفيوژهاي خود آن هم از نوع نسل‌هاي پيشرفته‌تر را ارتقا دهد، يكي از اصلي‌ترين ايرادهاي برجام است. به گزارش بلومبرگ، تيلرسون كه يكي از مقام‌هاي حاضر در كابينه است كه اعتقاد دارد باقي ماندن در برجام بهتر از كنار كشيدن از آن است اكنون تلاش جدي را براي متقاعد كردن اروپايي‌ها براي تمديد زمان توافق هسته‌اي آغاز كرده است. اين در حالي است كه برجام، نتيجه چندماه مذاكره نفسگير ميان ايران و 1+5 در سايه دولت يازدهم به رياست حسن روحاني و دولت باراك اوباما رييس‌جمهور پيشين امريكا بوده است. بلومبرگ در بيان جزييات طرحي كه تيلرسون در سر دارد مي‌نويسد: وزير خارجه به جاي مطرح كردن مذاكره مجدد كه تاكنون چندين بار مورد مخالفت چهره‌هاي اروپايي قرار گرفته به دنبال آغاز كردن زنجيره‌اي از توافقنامه‌هاي جديد است كه در سايه آن برنامه موشكي ايران محدود شده و همچنين غني‌سازي اين كشور نيز با محدوديت‌هاي جديدتر روبه رو شود. يك منبع آگاه در دولت ترامپ به بلومبرگ گفته است كه مقام‌هاي پنتاگون و وزارت امور خارجه به شكل جداگانه باهمتاهاي خود از آلمان، فرانسه و بريتانيا در اين زمينه رايزني‌هايي كرده‌اند. همچنين يكي ديگر از راهكارهاي مدنظر وزارت خارجه امريكا اعمال فشار بر آژانس بين‌المللي انرژي اتمي است تا مسووليت‌هاي خود در قبال برجام را به شكل سختگيرانه‌تري پيش ببرد و به سايت‌هاي نظامي هم سري بزند. ريچارد نفيو از مذاكره‌كنندگان پيشين امريكا در مذاكرات هسته‌اي در اين خصوص مي‌گويد: زماني كه مذاكرات هسته‌اي را پيش مي‌برديم همه مي‌دانستيم كه زمان پاياني اين توافق يك مشكل اساسي خواهد بود. بنابراين از تلاش‌ها براي تغيير دادن اين مساله تعجب نمي‌كنم.
تلاش‌هاي تيلرسون و ديگر چهره‌هاي حاضر در كابينه ترامپ براي پيشبرد چنين سناريوي جديدي در حالي شدت گرفته است كه سفير فرانسه در امريكا در 10 روز گذشته بارها تاكيد كرده است كه پاريس به هيچ‌وجه با بازگشايي برجام يا تلاش براي اضافه كردن بندهايي به آن موافقت نخواهد كرد. فدريكا موگريني مسوول سياست خارجي اتحاديه اروپا نيز تاكنون در بزنگاه‌هاي متفاوت زماني ادعاي مشابهي را مطرح كرده است.