«فروشنده» در نوزدهمين جشن سينماي ايران درخشيد
يك رقابت سينمايي بدون لابي‌گري
الهام نداف
درخشش اصغر فرهادي با فيلم «فروشنده» در نوزدهمين جشن سينماي ايران، بزرگ‌ترين اتفاق روز ملي سينما بود؛ روزي كه سينماگران براي گراميداشت آن در باشگاه فرهنگي و ورزشي پيام گردهم آمدند و يك سال فعاليت‌شان را در سينما مرور كردند. در اين جشن اما برخي از فيلم‌هاي مورد تاييد داوران سي‌و‌پنجمين جشنواره فيلم فجر، با وجود نامزد شدن در رشته‌هاي مختلف از بردن تنديس به خانه محروم ماندند. «ماجراي نيمروز» به كارگرداني محمدحسين مهدويان و تهيه‌كنندگي محمود رضوي يكي از اين فيلم‌ها بود كه آكادمي جشن نوزدهمين آن را در هشت رشته شايسته دريافت تنديس دانستند. اين شايستگي در نهايت نتيجه‌اي براي عوامل «ماجراي نيمروز» نداشت. اين در حالي است كه دومين تجربه كارگرداني مهدويان در سينما، سيمرغ بلورين بهترين طراحي صحنه و لباس و بهترين فيلم را در جشنواره سي و پنجم فيلم فجر از آن خود كرد. «ويلايي‌ها» به كارگرداني منير قيدي نيز از ديگر فيلم‌هاي جشنواره فجر سال گذشته بود كه با وجود دريافت دو سيمرغ بلورين بخش‌هاي بهترين بازيگر مكمل زن و جلوه‌هاي ويژه بصري، در نوزدهمين جشن خانه سينما نتوانست تنديسي به دست آورد. نخستين تجربه كارگرداني منير قيدي در چهار بخش جشن نوزدهم، نامزد دريافت جايزه بود. اما فيلم «رگ خواب» از ديگر آثار مورد توجه اين دوره از جشن سينماي ايران بود. فيلم نعمت‌الله هرچند در جشنواره فجر چندان به مذاق هيات داوران خوش نيامد، در جشن نوزدهم در بخش‌هاي فيلمبرداري، صدابرداري، صداگذاري، جلوه‌هاي ويژه ميداني و بهترين بازيگر زن تنديس خانه سينما را گرفت. اين فيلم در جشنواره فجر تنها در دو بخش جلوه‌هاي ويژه بصري و بهترين بازيگر زن سيمرغ فجر را به دست آورد. فيلم‌هاي «نفس» به كارگرداني نرگس آبيار، «دختر» رضا ميركريمي، «من» نخستين تجربه سهيل بيرقي و «برادرم خسرو» احسان بيگلري هم تنديسي از جشن نوزدهم را به خانه نبردند. اين فيلم‌ها در سي و چهارمين جشنواره فجر رونمايي شدند و در برخي رشته‌ها مورد توجه هيات داوران و منتقدان سينمايي قرار گرفتند. همچنين «لانتوري» رضا درميشيان هم كه در هفت رشته جشن سينماي ايران نامزد دريافت تنديس بود، تنها به دريافت جايزه بهترين چهره‌پردازي بسنده كرد. اين فيلم در جشنواره فجر سال 94 سيمرغ بلورين بهترين صدا را گرفت. اما ريشه اختلاف برگزيدگان اين دو رقابت سينمايي را مي‌شود در نحوه داوري آثار جست‌وجو كرد. جشن خانه سينما در سال‌هاي اخير با اصلاح آيين‌نامه و ساختار، نامزدهاي بخش‌هاي مختلف را به صورت آكادمي انتخاب و داوري مي‌كند. به اين نحو كه اعضاي صنوف خانه سينما در هر رشته، به تماشاي آثار ارايه شده مي‌نشينند و با توجه به تخصص‌شان، فيلم‌ها را مورد قضاوت قرار مي‌دهند. در جشنواره فجر اما هيات داوران متشكل از هفت سينماگر، فيلم‌ها را در تمام رشته‌ها ارزيابي مي‌كنند: «چه بخواهيم و چه نخواهيم اين جشن به سالم‌ترين صورت ممكن برگزار شد. اينجا هيچ لابي‌اي وجود ندارد. همه آزادانه راي‌هاي خود را داده‌اند. جشن نوزدهم نشان داد كه فارغ از هر لابي‌گري پيش مي‌رود. » اين بخشي از حرف‌هاي فرشته طائرپور به سينماست كه صحت داوري اين جشن را يادآور مي‌شود. براي اثبات اين مدعا، بازخواني پيام اصغر فرهادي به نوزدهمين دوره جشن سينماي ايران خالي از لطف نيست؛ كارگرداني كه قله‌هاي جشنواره‌هاي معتبر دنيا را فتح كرده است: «در ميان جشنواره‌هاي مختلفي كه جايزه گرفتم، بيشترين جوايز را من از جشن خانه سينما گرفتم و اين مساله براي من معني خاصي دارد. آرزو مي‌كنم جشن سينماي ايران بيشتر باعث نزديكي و همدلي اهالي سينما باشد تا موجب دوري آنها از همديگر.»