متفاوت‌ترين نمايشنامه كانتور منتشر شد
رد پاي تسكين‌بخش تئاتر در كتاب «آه شب شيرين»
لهستاني‌ها در سينما و تئاتر سرآمد هستند و تماشاگران حرفه‌اي سينما و تئاتر خاطرات زيادي از آثار درخشان آنان دارند و البته تماشاگران تخصصي تئاتر كه پيگير تئاتر جهان هم هستند به خوبي نام تادئوش كانتور را مي‌شناسند و حالا انتشار نمايشنامه « آه شب شيرين» اين هنرمند خبر خوشي است براي دوستداران تئاتر لهستان؛ نمايشنامه‌اي كه طي چند روز گذشته با ترجمه محمدرضا خاكي ـ مترجم، كارگردان و مدرس تئاتر ـ از سوي نشر «روزبهان» منتشر شده است.
محمدرضا خاكي پيش‌تر درباره چگونگي شكل‌گيري كتاب نمايشنامه «آه شب شيرين» نوشته «تادئوش كانتور» گفته است كه اين كتاب در واقع حاصل كلاس‌هايي است كه تادئوش كانتور در سال 1990 همزمان با جشنواره تئاتر آوينيون در فرانسه برگزار كرده و نمايشنامه «آه شب شيرين» نتيجه همين كلاس‌ها است كه با مشاركت 20 كارآموز بازيگري برگزار شده است.
سال 1991 يعني يك سال پس از برگزاري كلاس‌هاي كانتور در فرانسه «آه شب شيرين» به همت دو تن از محققان مشهور فرانسوي به نام‌هاي ژرژ بنو و دني بابله انتشار يافت.
اين كتاب شبيه نمايشنامه‌هاي معمول نبوده و نوشته‌اي فراتر از يك متن نمايشي است زيرا تركيبي از يادداشت‌هاي تادئوش كانتور و 20 نفر هنرآموز است كه در پروژه شركت كرده‌اند ضمن اينكه ايده نمايشي به نام «آه شب شيرين» هم در نمايش اجرا شده است كه اين عنوان اشاره به شعر تولد عيسي مسيح دارد.
يكي از عادت‌هاي كانتور اين بود كه همه عمر هنري خود را با گروه ثابت «پيكوت» كار كرده است اما در پروژه‌اي كه منجر به توليد كتاب «آه شب شيرين» شد با عده‌اي هنرجو تمرين‌هاي تئاتر را انجام داده است كه اتفاقي جهاني به حساب مي‌آمد.
ديگر دلايل متفاوت بودن اين نمايشنامه اين است كه براي نخستين بار در اجراي آن كانتور به روي صحنه نرفته است زيرا در ديگر آثاري كه اين كارگردان لهستاني اجرا كرده حضورش به عنوان يك رهبر، هميشه بخشي از اجراها بوده است اما در اجراي «آه شب شيرين» كنار صحنه ايستاده و روي صحنه نرفته است.
«آه شب شيرين» نمايشنامه‌اي به معناي رايج آن نيست بلكه مجموعه شاعرانه آگاهي‌بخشي است كه ما را به جهان نمايشي و افكار و ايده‌هاي تادئوش كانتور مي‌برد. مثل رويا، تولد يا مرگ كه فقط يك بار اتفاق مي‌افتد و كسي هرگز آن را نخواهد ديد! «آه شب شيرين» تئاتر نابي است كه فقط رد پايي تسكين بخش از آن در اين كتاب به جا مانده است.
در ايران پيش‌تر گروه تئاتر لئو، پروژه‌اي پژوهشي را درباره كانتور برگزار و نمايشنامه‌ها و فيلم تئاترهاي او را نقد و بررسي كردند.
تادئوش كانتور، كارگردان پرآوازه لهستاني، شاعر، مجسمه‌ساز، نظريه‌پرداز و بنيانگذار تئاتر كريكوت 2 است. او از برجسته‌ترين كارگردان‌هاي اروپا بعد از جنگ جهاني دوم است. در سال 1942 زماني كه لهستان در اشغال نازي‌ها بود، همراه با گروهي از نقاشان جوان، گروهي زيرزميني را به نام « تئاتر مستقل» در كراكوف پايه‌گذاري كرد. در بسياري از آثار او مرگ، خاطرات كودكي، اشيا و طنز سياسي نقشي مهم ايفا مي‌كنند و آثارش مملو از وحشت و تنهايي است.