ماجراجويي‌هاي اتمي رياض

چند روز پيش معاون نماينده عربستان در سازمان ملل در سخنراني خود خواستار بررسي بيشتر پايبندي ايران به برجام شد، عربستان همچنين خواستار ايجاد منطقه‌‌اي عاري از سلاح‌هاي هسته‌اي در خاورميانه شد و گفت اسراييل به دليل مخالفت‌هاي خود با اين مساله از محقق شدن اين موضوع جلوگيري مي‌كند. اما نماينده سعودي به همين مقدار در انتقاد از اسراييل بسنده كرده در عوض مدعي شده اگر ايران برجام را زير پا بگذارد بايد تحريم‌ها به صورت فعال و فوري مجددا عليه تهران اعمال شود. عربستان همچنين از صنعت موشكي ايران ابراز نگراني كرده است و از همه كشورهاي جهان خواسته تا سلاح‌هاي اتمي يا ديگر جنگ افزارهاي كشتار جمعي خود را كنار بگذارند و در راه رسيدن به ثبات سياسي و امنيتي در جهان تلاش بيشتري كنند. از طرفي اخيرا هم مدير اجرايي بخش فناوري هسته‌اي شهرك ملك عبدالله براي فناوري هسته‌اي و تجديد پذير تاكيد كرده كه رياض قرار است تا پايان سال 2018 قرارداد ساخت دو نيروگاه اتمي در شهرك ملك عبدالله را امضا كند. حركت عربستان به سوي تبديل شدن به يك قدرت هسته‌اي در منطقه در واقع بخشي از برنامه اين كشور بر اساس چشم‌انداز 2030 محمد بن سلمان هم هست. ادعاي عربستان اين است كه هدف و غايت اين كشور از دستيابي به فناوري هسته‌اي توليد انرژي است زيرا رياض مي‌خواهد بر اساس چشم‌انداز 2030 وابستگي خود به نفت را به كمترين ميزان ممكن برساند. تمام اين اظهارنظر‌ها مي‌تواند از سوي كشوري كه خود پرونده مبهمي در اين زمينه ندارد منطقي به نظر برسد، اما عربستان هسته‌اي موضوع جديدي نيست. عربستان خود فناوري توليد سلاح اتمي را ندارد، اما چهره‌هاي سياسي و امنيتي زيادي اعتراف كرده‌اند كه اين كشور سلاح اتمي را در اختيار دارد. تركي الفيصل، شاهزاده سعودي و رييس پيشين سازمان اطلاعات اين كشور يك‌بار گفته بود اگر ايران به سلاح هسته‌اي دست پيدا كند عربستان هم سلاح هسته‌اي خواهد داشت، عادل الجبير، وزير خارجه فعلي اين كشور در دوره‌اي كه سفير عربستان در واشنگتن بود در گفت‌وگويي كوتاه با شبكه سي‌ان‌ان گفته بود كه عربستان برنامه هسته‌اي ويژه خود را خواهد ساخت و براي مقابله با برنامه هسته‌اي ايران اقدام به ساخت سلاح اتمي هم خواهد كرد.
اين نخستين بار نبود كه مسوولان سعودي ايران را به تلاش براي دستيابي به سلاح اتمي متهم كرده و همين را بهانه خود براي هرگونه تلاشي براي دستيابي به سلاح اتمي عنوان كرده بودند. عربستان سه گزينه پيش روي خود داشت؛ يكي اينكه با كشورهايي كه سلاح اتمي دارند همكاري كند، ديگر اينكه تلاش كند تا تمام كلاهك‌هاي هسته‌اي موجود در خاورميانه نابود شود، گزينه سوم هم اين است كه خود به سوي دستيابي به سلاح اتمي يا برنامه جامع فناوري هسته‌اي گام بردارد، آنطور كه به نظر مي‌رسد رياض همه‌چيز را با هم مي‌خواهد هم اينكه سفارش توليد سلاح اتمي را به پاكستان داده بود، ديگر اينكه اين كشور برنامه هسته‌اي خود را با همكاري چند كشور آغاز كرده و مي‌خواهد بر اساس چشم‌انداز 2030 به سوي دستيابي به فناوري هسته‌اي گام بردارد، در نهايت هم در سخنراني‌هاي خود از كشورهاي منطقه دعوت مي‌كند تا جنگ افزار اتمي خود را نابود كنند. از اوايل دهه هشتاد قرن گذشته رياض به عنوان اسپانسر برنامه هسته‌اي پاكستان به نوعي به تسليحات اتمي دست پيدا كرده است، قرائت متفاوتي از اين همكاري و شراكت وجود دارد برخي معتقدند كه پاكستان به عربستان وعده داده تا سپري اتمي براي اين كشور تامين كند مانند وعده‌اي كه واشنگتن در دوران جنگ سرد به همپيمانان اروپايي‌اش داده بود اما با توجه به اظهارات يك مسوول ارشد در ناتو كه سال 2011 منتشر شده بود، اين همكاري فراتر از آن بوده و محموله بمب‌هاي سفارشي رياض در پاكستان، آماده انتقال به عربستان بوده است. در سال 1980 اوضاع جهان به شدت بي‌ثبات شده بود، جنگ ميان اتحاديه جماهير شوروي و افغانستان از يك سو، جنگ تحميلي عراق به ايران از سوي ديگر و درگير بودن سازمان سيا براي جاسوسي از اين كشورها باعت شده بود تا عربستان از اين فرصت استفاده كند و با رقيب امريكا يعني چين توافقي 2 تا 5/3 ميليارد دلاري امضا كرده بود كه بر اساس آن عربستان به موشك‌هاي بالستيكي CSS-2 دست پيدا كند و چين يك پايگاه نظامي به اين منظور تاسيس كند و هزار مهندس و آموزش‌دهنده چيني براي آموزش افسران و نظاميان سعودي در اين پايگاه به عربستان اعزام شوند. در سال 1988 رسانه‌هاي امريكايي از اين توافق پرده برداشتند و در آن زمان امريكا از عربستان خواسته بود تا درباره اين تجهيزات جديد پاسخ دهد، عربستان مدعي شده بود كه اين موشك‌هاي بالستيكي تنها با هدف دفاع از رياض در برابر ايران با كلاهك‌هاي انفجاري ساخته شده است و قرار نيست خطري براي اسراييل ايجاد كند. امريكا اصرار خود را ادامه داد تا بتواند از اين موشك‌ها و پايگاه نظامي كه در آن مستقر شده است بازرسي صورت بگيرد، اما پاسخ نهايي را چيني‌ها به واشنگتن دادند و اعلام كردند كه آنها اجازه بازرسي از اين موشك‌ها را نمي‌دهند اما سعودي‌ها تعهداتي امضا كرده‌اند كه از موشك‌هاي خود عليه ديگر كشورها استفاده نكنند. در سال 1990 عربستان به صورت كامل كنترل اين موشك‌ها را به دست گرفت. به نظر مي‌رسد كه خودداري و اصرار چين و عربستان از صدور مجوز بازرسي از اين تسليحات جنگي نشان مي‌دهد چيزي براي پنهان كردن وجود داشته، چرا كه در آگوست سال 1994 محمد الخليوي يكي از ديپلمات‌هاي عربستان در سازمان ملل با ترك مسووليت خود به اپوزيسيون عربستان پيوست و از امريكا درخواست پناهندگي سياسي كرد. واشنگتن در همان ماه به او پناهندگي سياسي داد و او را به مسوولان سعودي تحويل نداد، با اين حال الخليوي اسناد و پرونده‌هايي را كه از سفارت عربستان در واشنگتن به همراه داشت به مسوولان سازمان سيا داد و اين اسناد نشان مي‌دادند كه عربستان وارد برنامه‌اي براي دستيابي به سلاح اتمي شده است به همين دليل الخليوي از بيم اينكه به وسيله مسوولان اطلاعاتي عربستاني ترور شود و با توجه به مخالفت امريكا با تامين امنيت فدرال براي او مجبور شد به صورت پنهاني زندگي كند. در سال 1998 پاكستان چندين آزمايش اتمي انجام داد و در آن زمان رياض دست داشتن در اين برنامه را تكذيب كرده بود با وجود اينكه بر كسي پوشيده نيست كه عربستان اصلي‌ترين حامي مالي پاكستان در اين برنامه به شمار مي‌رفت و حتي در دوره‌اي كه پاكستان از سوي امريكا تحريم شده بود رياض كمك‌هاي زيادي براي حمايت از اقتصاد اين كشور انجام داده بود و در سال 1999 عبدالقدير خان، پروفسور پاكستاني معروف به پدر بمب اتمي اسلامي به عربستان سفر كرد. شواهد و ادله‌ حاكي بر اينكه عربستان پيش از آغاز مذاكرات هسته‌اي غرب با ايران به سلاح اتمي دست پيدا كرده بسيار است، نمونه‌اي از اين گزارش‌ها كه به نقل از مسوولان ارشد امنيتي منتشر شده مربوط به گزارش وبگاه اسراييلي دبكا است كه به نقل از يكي از مسوولان ارشد موساد گزارش داده، پاكستان دو بمب اتمي را در پايگاه نظامي «كامرا» در شمال اين كشور در اختيار عربستان قرار داده است.