درس‌هاي يك شكست «مهم»
علي عالي
روزنامه‌نگار
نه «اين» شكست مقابل اسپانيا پايان دنياست و نه «آن» پيروزي مقابل آلمان نشانه قدرت بلامنازع فوتبال ايران است. ما بايد بياموزيم كه از اين تورنمنت‌ها، از اين موفقيت‌ها و از اين حذف‌‌شدن‌ها تجربه بيندوزيم و برنامه‌هاي‌مان را به‌روزتر كنيم. تيم‌ملي نوجوانان ايران براي نخستين بار در جمع 8تيم برتر جهان حضور يافت. پنهان‌شدن پشت اين موفقيت‌ها به جامعه فوتبال ضربه مي‌زند. فدراسيون فوتبال و مهدي تاج يك سوال استراتژيك را بايد پاسخ دهند: برنامه‌ريزي بلندمدت براي تيم‌هاي پايه در فدراسيون فوتبال و باشگاه‌ها را پيگيري مي‌كنند يا خير؟ پاسخ به اين پرسش ميزان موفقيت فدراسيون را مشخص مي‌كند و مي‌تواند ذهن آنها را براي تصميم‌گيري‌هاي بعدي آماده‌تر كند. هرچند اردوهاي تداركاتي فراوان و بازي‌هاي دوستانه مناسب براي تيم‌ملي نوجوانان قابل تقدير است اما فوتبال تنها با مديريت ساختارمند است كه مي‌تواند به موفقيت‌هاي پايدار برسد. ژاپني‌ها در سال 1997 ليگ حرفه‌اي‌شان را با هفت تيم آغاز كردند و امروز آنها 18باشگاه حرفه‌اي در بالاترين سطح دارند. فوتبال ايران چهار سال بعد ليگ حرفه‌اي‌اش را آغاز كرد اما تفاوت‌هاي ليگ فوتبال ايران و ژاپن از زمين تا آسمان است. بايد ديد آيا ليگ ايران بعد از 17 سال توانسته به اهداف خود برسد؟ در نخستين آيين‌نامه ثبت‌شده در ليگ حرفه‌اي فوتبال ايران آمده بود كه تمام باشگاه‌ها بايد تيم‌هاي پايه داشته باشند اما آيا حالا واقعا باشگاه‌هاي ما تيم‌هاي پايه دارند؟ در آيين‌نامه آمده باشگاه‌ها بايد زمين تمرين مختص خود داشته باشند، آيا دارند؟ همه اينها در آيين‌نامه ليگ پيش‌بيني شده بود، اما اگر بعد از 17 سال فاقد اين اصول هستيم، بايد بحث كرد و به نتيجه رسيد.
از ياد نبريم از مبلغي كه به عنوان درآمد بوندسليگا به 18 تيم حاضر در ليگ مي‌رسد 30 درصد آن صرف فوتبال پايه و جوانان مي‌شود، همان بخشي كه آلمان‌ها هميشه با تاكيد بر آن به پيشرفت در فوتبال دنيا رسيدند.
مديران عالي فوتبال ايران بايد براي باشگاه‌ها، هيات‌ها، ليگ‌ها و بسياري از بخش‌هاي آن برنامه‌ريزي هدفمند داشته باشند. با وجود احترامي كه براي مديران فوتبال ايران در طول اين سال‌ها قائل هستيم اما ساختار غيرعلمي و غير كاراي فوتبال كه همه‌چيز در آن به‌شكل ظاهري انجام مي‌شود، به دهه‌هاي پيش‌تر برمي‌گردد. وقتي به تيم‌ملي نوجوانان اسپانيا دقت كنيم، 9بازيكن آنها از باشگاه‌هاي بارسلونا و رئال‌مادريد هستند اما باشگاه‌هاي پرسپوليس و استقلال در تيم‌ملي نوجوانان تنها يك نماينده دارند!
البته موفقيت در تيم‌ملي نوجوانان پيامي روشن براي فدراسيون فوتبال دارد. رقابت با بهترين تيم‌هاي دنيا نيازمند برنامه‌ريزي چندساله است و با برنامه مقطعي و كوتاه‌مدت نمي‌توان در آسيا موفق شد و مدت‌هاست شانس در فوتبال دنيا جاي خود را به آينده‌نگري، تداركات و برنامه‌ريزي داده است. حمايت همه‌جانبه فدراسيون فوتبال از تيم نوجوانان و تدوين برنامه چند ساله براي آنها، موفقيت را به‌همراه داشت.
به‌مدد علم مديريت، مدل‌هاي مختلفي براي تحول سازماني وجود دارد كه دامنه و قله كار مشخص است. بايد پايه محكمي در فوتبال داشته باشيم تا در ادامه به فرآيندگرايي در فوتبال برسيم. اين برنامه مي‌تواند ما را به موفقيت‌هاي پايدار برساند. مدلي كه در تيم‌ملي بزرگسالان فوتبال ايران به نتيجه رسيد و كارلوس كي‌روش سوار بر اين موفقيت و پيروزي‌هاي پايدار، همچنان برنامه‌ريزي مي‌كند و هدف‌گذاري كرده است. يك پيشنهاد مي‌تواند حضور مربي بزرگ خارجي به عنوان مديرفني تيم‌هاي پايه ملي باشد كه به يكسان‌سازي تمرينات و تفكرات فوتبال پايه كمك كند. مراقب «اين» تيم‌ملي و ستاره‌هاي نوجوان‌مان باشيم و از امروز براي حضور آنها در تيم‌ملي بزرگسالان فكر كنيم. فوتبال نياز به «نگاه تازه» دارد، نياز به فكر و انديشه نو.