دلال‌ها چطور فناوري را مي‌بلعند؟
اسماعيل محمد ولي
استارت‌آپ‌هاي توزيع مواد غذايي، پروتييني، ميوه و سبزي تا شش ماه آينده در تهران شروع به كار مي‌كنند.
هدف از اين فناوري رساندن محصول از مزرعه به مصرف‌كننده بدون هزينه واسطهگري است. يك مقام مسوول در سازمان تعاون روستايي با اعلام اين خبر گفت: تاكنون اتحاديه‌هاي باغداران، مرغ تخم گذار، مرغ گوشتي و ماهيان سردابي براي حضور در اين طرح اعلام آمادگي كرده‌اند و هر استارت‌آپي كه نرم‌افزار بهتري ارايه كند، مي‌تواند به بازار وارد شود.
سهم توليدكنندگان محصولات كشاورزي از قيمت تمام شده كالا ۳۰ درصد است و بخش اعظم پولي كه مصرف‌كنندگان مي‌پردازند به جيب واسطه‌ها مي‌رود. در حالت خوشايند اين استارت‌آپ‌ها مي‌توانند واسطه‌ها را از بازار كشاورزي حذف كنند. در اين صورت سود توليدكنندگان افزايش و همزمان قيمت اين محصولات به طرز قابل ملاحظه‌اي كاهش مي‌يابد.
با صرفه اقتصادي پيدا كردن كشاورزي، روستاها رونق مي‌گيرند و مي‌توان اميدوار بود كشاورزي در اشتغال سهمي بيشتر از ۱۸ تا ۲۲ درصد فعلي پيدا كند. اكنون با وجود صرف ۷۰ درصد از منابع آبي كشور در بخش كشاورزي، اين بخش ۳۱ درصد از اقتصاد كشور را مي‌گرداند و سودآوري‌اش همچنان رو به نزول است، بطوري كه آخرين آمار بانك مركزي نشان مي‌دهد سال گذشته درآمد كشاورزان نسبت به تورم ۸ درصد كاهش داشته است.
وقتي محصول كشاورزي با قيمت واقعي‌اش خريد و فروش شود، سرمايه‌گذاري در بخش توسعه پايدار و رعايت حال زمين معني پيدا مي‌كند. در اين صورت كشاورزان به استقبال روش‌هايي مي‌روند كه با صرف كمترين ميزان آب بيشترين محصول را توليد كنند.
همچنين كيفيت اين محصولات به دليل سرعت انتقال و حذف ذخيره‌گاه‌هاي كاسبكاران، افزايش مي‌يابد و شايد ديگر خبري از فاسد شدن صدها تن مواد خوراكي اطراف مزارع و انبارهاي غير استاندارد نشنويم.
آينده مي‌تواند با اين خيال‌پردازي‌ها متفاوت باشد. در حالت ناخوشايند، حلقه‌اي ديگر به واسطه‌هاي موجود افزوده مي‌شود. امروز ساختار سنتي توليد و توزيع كشاورزي، كشاورز را مقروض و نيازمند به واسطه‌ها كرده است. بدون تغيير ساختارها، اين فناوري به دليل ايجاد نوع جديدي از تقاضا، فقط نوع جديدي از واسطهگري را به وجود مي‌آورد. دولت اگر منتظر دست نامريي بازار براي حذف واسطه‌ها باشد و دخالتي در برطرف كردن ريشه‌هاي نياز كشاورزان به آنان نكند، همچون گندم، حتي خريد تضميني هم مانع بازارگرداني دلالان نمي‌شود. به اين ترتيب مناسبات فاسد بازار كشاورزي، هر پديده نوظهوري را مي‌بلعند.