آقاي نجفي، دسترسي به داده‌هاي شهري را ايجاد كنيد!
حامد اكبري
انتشار خبري مبني بر تاكيد جناب آقاي دكتر نجفي، شهردار تهران، درباره اهميت استارت‌آپ‌ها، فعاليت‌هاي دانش‌بنيان و حوزه فناوري‌هاي نو مي‌تواند منشا اثرات جدي و ماندگار در مديريت شهري و «شهرداري» به معناي اصيل كلمه شود.
اگر كسي اندك تجربه‌اي از حضور در دستگاه‌هاي اجرايي دولتي و نهادهاي عمومي داشته باشد مي‌تواند به سادگي تاييد كند كه تاكيدات فوق‌الذكر، از مشتركات كلاسيك شروع غالب سياستگذاري‌ها و برنامه‌ريزي‌هاي راهبردي و عملياتي است كه به دليل تكرار بيش از حد كمابيش به ضد خودش نيز تبديل شده است. آنچه در دستگاه‌هاي كشور مشاهده مي‌شود، شيوع سندروم «برنامه‌ريزي براي برنامه‌ريزي» است. در واقع فرآيند تدوين برنامه‌ها با برنامه‌ريزي براي كشف موازي‌كاري‌ها در حوزه‌هاي مختلف به هدف يكپارچه‌سازي سازمان و كنترل متمركز به هدف تدوين دوباره برنامه‌ها و اجراي سياست‌ها آغاز شده كه غالبا در همين مرحله نيز متوقف مي‌شود. بنابراين تاكيد شهردار محترم، ناظر به پرهيز از موازي‌كاري، نگراني ديگري بر نگراني‌هاي فعلي مي‌افزايد. ولي آنچه مي‌تواند محل دقت نظر و اميد آفرين باشد، نگاه مثبت مجموعه مديريت شهري به استفاده از استارت‌آپ‌ها و همكاري با شركت‌هاي دانش‌بنيان است. بايد پذيرفت كه بخش خصوصي، به‌ويژه بخش خصوصي نوپديدار استارت‌آپي و مجموعه‌هاي دانش‌بنيان، در ساليان اخير، الگوهاي كسب و كار و حتي سياست‌هاي خود را به دولت‌ها، نهادهاي عمومي و جامعه تحميل و اثبات كرده است. كسب و كارهاي نويني كه در حوزه‌هاي مختلف، با ايجاد ظرفيت اخذ خدمات غير حضوري، سرويس‌هاي اينترنتي و بهينه‌سازي شده حمل و نقل و خريد و فروش بر بستر فضاي مجازي ايجاد شده و بسياري تلاش‌هاي ديگر مويد اين حقيقت است. دستگاه‌هاي دولتي و عمومي، در حوزه‌هاي اساسي‌تر از جمله پژوهش‌هاي عملياتي، سياستگذاري و برنامه‌ريزي هم مي‌تواند به استارت‌آپ‌ها و شركت‌هاي دانش‌بنيان تكيه كند. آنچه در ميان سياستگذاري‌ها و برنامه‌ريزي‌هاي شهري مغفول مانده است، اراده سياسي و نهادي براي كمك گرفتن از استارت‌آپ‌ها از ابتداي چرخه‌هاي سياستگذاري از جمله كشف مسائل و مشكلات شهر، ارايه راه‌حل، برنامه‌ريزي و سياستگذاري داده محور براي آنهاست. شناخت كافي از استارت‌آپ و كسب و كارهاي دانش‌بنيان باعث مي‌شود كه سياستگذاران و برنامه‌ريزان، كه در اينجا حوزه شهري مد نظر است، درك كنند آنچه در دستگاه‌ها، ذيل عنوان پژوهش‌ها و مطالعات براي كشف مسائل، مشكلات و موانع براي تدوين برنامه‌ها انجام مي‌شود در واقع جزيي از فعاليت‌هايي است كه استارت‌آپ‌ها به طور طبيعي براي راه‌اندازي و اجراي كسب و كارشان انجام مي‌دهند. بد نيست مديران و سياستگذاران شهري، يك‌بار هم اصل موضوع كشف مسائل، راه‌حل‌ها، پژوهش‌هاي عملياتي و برنامه‌ريزي را هم به استارت‌آپ‌ها و مجموعه‌هاي دانش‌بنيان بسپارند. پيش بيني مي‌شود كه استارت‌آپ‌ها و شركت‌هاي دانش‌بنيان بسيار سريع‌تر از آنچه مديران شهري تصور مي‌كنند، مشكلات شهر را شناسايي، موانع را كشف، راه‌حل‌ها را ابداع و در قالب بسته‌هاي خدماتي به مجموعه شهرداري و مردم ارايه خواهند كرد. شهرداري تهران به جاي هضم شدن در كارهاي تكراري پيشين و سر در گمي‌ها و اتلاف منابعي كه در دستگاه‌هاي دولتي و نهادهاي عمومي مرسوم است، اسناد پژوهشي، گزارش‌ها، برنامه‌هاي راهبردي و عملياتي موجود، داده‌ها و اطلاعات شهري را به صورت علني منتشر و براي شركت‌هاي دانش‌بنيان و استارت‌آپ‌ها امكان دسترسي ايجاد كند. اين اطلاعات، ابزار كافي براي استفاده شركت‌هاي دانش‌بنيان و استارت‌آپ‌ها خواهد بود و استارت‌آپ‌ها حتي براي مدل‌هاي برنامه‌ريزي و سياستگذاري‌ها، داده‌برداري و راستي‌آزمايي اطلاعات، يكپارچه‌سازي و پرهيز از موازي‌كاري‌هاي داخل اكوسيستم مديريت شهري، راه‌حل‌هاي عملياتي ارايه خواهند داد. شهرداري كافيست اراده سياسي و نهادي خود را به تسهيل فعاليت آنها به عنوان شتاب‌دهنده استارت‌آپي و جلوگيري از مانع تراشي ذي‌نفعان و مراكز قدرت داخل مجموعه شهرداري معطوف كند. حمايت از استارت‌آپ‌ها براي كمك به حل مسائل شهرداري، نه با تاسيس استارت‌آپ‌ها و نه لزوما با حمايت مالي از آنها محقق مي‌شود، بلكه گلوگاه ايجاد ظرفيت براي فعاليت استارت‌آپ‌ها در هر حوزه‌اي از جمله حوزه مديريت شهري، امكان دسترسي آنها به برنامه‌ها، داده‌ها و اطلاعات مرتبط است. استارت‌آپ‌ها به صورت طبيعي بر اساس همان داده‌ها، كسب و كارهاي مرتبط را معماري و اجرا خواهند كرد. لازم به تاكيد است كه گزينش و ارزيابي شركت‌ها توسط شهرداري و نهادهاي دولتي، براي راه‌اندازي كسب و كارهاي خدمات شهري اشتباه استراتژيك بزرگي است كه بايد از آن پرهيز شود. بديهي است كه تعدد عرضه‌كنندگان و مجريان در يك كار، خدمت يا موضوعِ واحد، در سازمان يا نهاد عمومي را مي‌توان ذيل عنوان موازي‌كاري برشمرد ولي اين تعدد مجريان در ساحت جامعه و بخش خصوصي، در واقع با ماهيت بازار هماهنگ است و بنا بر الگوي رقابت، در افزايش كيفيت، دقت و سرعت و همچنين كاهش قيمت‌ها موثر و موازي‌كاري قلمداد نمي‌شود. چنانچه شهرداري هر‌چه سريع‌تر امكان دسترسي شركت‌ها و استارت‌آپ‌ها را به داده‌ها و اطلاعات شهري فراهم كند، مي‌تواند منتظر ايجاد جريان پوياي مديريت شهري توسط استارت‌آپ‌ها باشد.
پژوهشگر سياستگذاري دولت الكترونيك