گام‌هاي مفيد و موثر با محوريت حقوق و دنياي كودكان
محمد داوري
خبر حذف پيك‌هاي نوروزي پس از خبر حذف آزمون‌هاي ورودي مدارس تيزهوشان و نمونه دولتي براي متوسطه اول نويدبخش تغييرات مثبت در آموزش و پرورش كشور است چراكه هر دو اقدام از جوانب مختلف قابل دفاع است و حتي جاي نقد و گله‌مندي است كه چرا اين تصميمات دير گرفته شد؟ و چرا برخلاف انتقادها و هشدارهاي كارشناسان سال‌ها بر اجراي آن پافشاري مي‌شد؟
در هر صورت اين اقدام وزارت آموزش و پرورش و اين خبر خوبي كه خانم حكيم‌زاده، معاون آموزش ابتدايي وزير مبني بر حذف پيك‌هاي نوروزي اعلام كرده‌اند را به فال نيك گرفته و در همين راستا چند نكته را مورد توجه و تاكيد قرار مي‌دهم.
1) رويكرد محتوا و برنامه‌هاي آموزشي و پرورشي مبتني بر حقوق كودك يك رويكرد انسان‌دوستانه و اخلاقي است كه متاسفانه هم از سوي خانواده‌ها و هم از سوي مدارس و نظام غيررسمي و رسمي تعليم و تربيت در كشور ما مورد كم‌توجهي قرار مي‌گيرد و كمتر به اين مهم توجه مي‌شود كه اين كودك تحت تعليم و تربيت ما يك وجود مستقل دارد و ما وظيفه داريم او را در مسير ضرورت‌هاي وجودي‌اش و براي آينده و براي خودش تحت آموزش و پرورش قرار دهيم نه اينكه او را فرصت و ابزاري بدانيم براي تحقق خواست حاكميت و دولت و پدر و مادر و هر بلايي را كه لازم است بر سر او بياوريم تا به خواسته‌هاي خود برسيم. اين رويكرد غيرحقوقي و غيراخلاقي همواره توسط كارشناسان مورد نقد قرار گرفته است و اين اقدام را از اين جهت كه در ذيل رويكرد حقوقي و اخلاقي مي‌گنجد قابل
تحسين مي‌دانم.
2) تمام محتوا و برنامه‌هاي آموزشي و پرورشي بايد مبتني بر دنياي كودك تهيه و تدوين و اجرايي شود تا اثرات مفيد و موثري در ابعاد وجودي كودك گذاشته و رشد و بلوغ همه‌جانبه او را ممكن سازد در غير اين صورت اقدامات مغاير با روانشناسي كودك و جامعه‌شناختي دنياي كودكان و برنامه‌هاي مغاير با اصول و دستاوردهاي علوم تربيتي، خروجي‌اش انسان‌هايي خواهد بود با رشد كاريكاتوري كه توان زيست موفق فردي و جمعي را نخواهند داشت و ربات‌گونه به انجام اموري خواهند پرداخت كه به آنها آموزش داده شده است و از اين لحاظ نيز تصميم معاونت آموزش ابتدايي براي حذف پيك‌هاي نوروزي كه تكاليفي مغاير با دنياي كودك و نامناسب با ايام نوروز بوده است را بايد تحسين كرد، بي‌ترديد اگر از كودكان در اين زمينه نظرخواهي مي‌شد با قاطعيت بر حذف آن راي مي‌دادند و اين يعني تحميل يك كار مغاير با دنياي كودكي بر كودكاني كه خود را اسير تصميمات خانه و مدرسه مي‌دانند.
3- آموزش و پرورش تكليف‌محور و پرحجم با برنامه‌هاي متراكم بي‌ترديد دنياي كودك را محدود و ذهن و عواطف او را كليشه‌اي و خسته و غيرخلاق مي‌كند و نشاط و شادابي و پويايي و خلاقيت را از او مي‌گيرد تصور اينكه كودك هرقدر دانش و اطلاعات بيشتر كسب كند و هرقدر بيشتر درگير اين برنامه‌ها شود بهتر رشد و پرورش خواهد يافت يك تصور نادرست است چراكه كودك در فراغت ذهني و در لطافت رواني و در تحرك جسماني امكان رشد و بلوغ و شكوفايي همه‌جانبه را خواهد داشت. به عبارتي دنياي كودك دنياي بازي و شادي است و هر آنچه رنگ بازي و شادي داشته باشد با تمام وجود در ذهن و روان كودك رسوخ خواهد كرد و هر آنچه غير آن باشد و بر او تحميل شود سركوب‌كننده اوست و سلامت ذهن و روان او را تهديد مي‌كند لذا از اين منظر نيز حذف پيك‌هاي نوروزي قابل دفاع است و اميد است طرح‌هاي جايگزين مانند داستان‌خواني و داستان روايي و داستان‌نويسي بتواند به گونه‌اي اجرا شود و مدرسه و خانه بتوانند هماهنگي لازم را داشته باشند تا يك فرصت تربيتي مناسب با دنياي كودك و مبتني بر حقوق او فراهم شود.