جابه‌جايي بزرگ
دونالد ترامپ با چند خط توييت، وزير امور خارجه امريكا را بركنار؛ رييس سيا را به عنوان وزير امور خارجه جديد و يك زن را براي رياست بر بزرگ‌ترين نهاد اطلاعاتي جهان معرفي كرد. دونالد ترامپ نوشت: «مايك پمپئو، مدير سيا، وزير امور خارجه جديد خواهد شد. او اين شغل را عالي انجام خواهد داد. تشكر از ركس تيلرسون براي خدماتش! جينا هاسپل، مدير جديد سيا خواهد بود و او نخستين زن انتخاب شده در اين سمت است. تبريك به همگي!» اما هنوز تكليف كار مشخص نيست. اكنون با اعلام اين جابه‌جايي، نوبت به سنا مي‌رسد كه انتخاب دو عضو جديد كابينه ترامپ را تاييد كند. در سنا جمهوريخواهان فقط از يك راي بيشتر در برابر دموكرات‌ها برخوردار هستند و ترامپ براي قانع كردن حزب رقيب و همچنين هم حزب خود، جمهوريخواه براي چنين تغييراتي، راه دشواري پيش رو دارد. عزل وزير امور خارجه و سپردن سكان دستگاه ديپلماسي امريكا به سكاندار نهاد اطلاعاتي آن هم در حالي كه قرار است يك مامور مخفي جنجالي با اتهام‌هاي قديمي همين سكان را در دست بگيرد، مسلما با تنش‌هايي در ميان تصميم‌گيرندگان همراه خواهد بود. به ويژه اينكه دولت امريكا بايد تا چند ماه ديگر تكليف برخي از عمده‌ترين موضوعات در سياست خارجي اين كشور را مشخص كند. ترديدي نيست كه براي مواجهه با اين موضوعات كه عبارتند از ديدار قريب الوقوع ترامپ با رهبر كره شمالي، تعيين تكليف توافق هسته‌اي با ايران و همچنين آمادگي براي ورود به جنگ تجاري، كاخ سفيد به دنبال تيم هماهنگ با رييس‌جمهوري امريكا است. اين تيم در پي شدت گرفتن اختلافات ميان ترامپ با وزير امور خارجه‌اش، ركس تيلرسون به‌شدت تضعيف شده بود. اختلافات طيف وسيعي را از بحث ناتو و روسيه تا نحوه مواجهه با ايران و كره شمالي در بر مي‌گرفت. همچنين دو طرف بر سر موضوعاتي همچون بحران ديپلماتيك قطر، مذاكرات صلح خاورميانه، آينده سوريه وافغانستان اختلاف نظر عميق داشتند. دونالد ترامپ به عنوان سياستمدار بي‌تجربه اما سر برآورده از جريان ملي‌گراي امريكايي، بر اتخاذ سياست خارجي يكجانبه‌گرا، ضدمشاركت‌جويي بين‌المللي و مدافع مشت آهنين با بدنه دستگاه ديپلماسي امريكا كه بر جهان‌گرايي، حفظ ائتلاف‌هاي بزرگ و حراست از مناسبات نظم بين‌الملل تاكيد داشت، اختلاف پيدا كرد. تا مدتي به نظر مي‌رسيد كه اين اختلاف نظر با پادرمياني افرادي همچون ژنرال هربرت مك مستر، مشاورامنيت ملي و جيمز متيس، وزير دفاع تا حدودي فروكش كرده است. اما گويا نحوه مواجهه دونالد ترامپ با يكي از حساس‌ترين بحران‌ها در سياست خارجي امريكا، يعني بحران اتمي شبه جزيره كره، تنش ميان رييس‌جمهوري و وزير امور خارجه را يكسره كرد. ساعاتي پس از موافقت غيرمنتظره دونالد ترامپ با دعوت به گفت‌وگو از سوي كيم جنگ اون، رهبر كره شمالي و با ميانجيگري كره جنوبي، تيلرسون كه در سفر آفريقايي بود اين تحول بزرگ را تصميم شخصي ترامپ خواند. رسانه‌ها همچنين خبر دادند كه تيلرسون به دليل بيماري برخي از برنامه‌هاي كاري خود در آفريقا را لغو كرده و يك روز زودتر به واشنگتن بر مي‌گردد. بازگشت تيلرسون نيز با توييت ترامپ براي معرفي وزير امور خارجه جديد امريكا همزمان شد. به هر حال، با به پايان رسيدن اختلافات ترامپ - تيلرسون، نوبت به مايك پمپئو مي‌رسد كه اگر بتواند راي سنا را به دست آورد، سكاندار دستگاه ديپلماسي امريكا در موقعيت حساسي خواهد شد. وي بايد طي كمتر از سه ماه، ديدار سران دو كشور امريكا و كره شمالي را تدارك ببيند آن هم در شرايطي كه امريكا هنوز در سئول سفير ندارد و سمت نماينده ويژه رييس‌جمهوري در موضوع شبه جزيره كره خالي است. همچنين قرار است ترامپ تا12 ماه مه در مورد تمديد مجدد تعليق‌هاي هسته‌اي ايران تصميم بگيرد. رييس‌جمهوري امريكا اعلام كرده است كه يكي از اختلافات وي با تيلرسون، موضوع توافق هسته‌اي با ايران بوده است. در حالي كه پمپئو چه در زمان حضور در كنگره و چه در سمت رييس سيا از عمده‌ترين مخالفان برجام به شمار مي‌آمده است. با اين حال، وي بايد به منظور همراه ساختن وزارت امور خارجه با تصميم احتمالي ترامپ براي خروج از برجام بر مخالفت‌هاي دروني وزارت امور خارجه غلبه كند؛ آن هم در روزهايي كه چشم‌انداز جنگ تجاري امريكا با متحدانش از جمله اروپا نمايان شده است. اما اينكه ترامپ و پمپئو چگونه بر اين مشكلات غلبه خواهند كرد، هنوز جاي ترديد وجود دارد. به ويژه اينكه از چند روز پيش رسانه‌ها احتمال بركناري مك مستر از سمت مشاور امنيت ملي امريكا را نيز مطرح كرده‌اند و چه بسا در اين زلزله سياسي نيز، جيمز متيس هم سمت خود را از دست بدهد. در چنين آشفته بازاري، هدايت سياست خارجي و امنيتي دولت امريكا بسيار دشوار خواهد بود.