سلفي با آقاي رييسجمهور
روحاني بازاريهاي تبريز را غافلگير كرد
فرزانه قبادي
«ميخواستم با رييسجمهور سلفي بگيرم بذارم پروفايلم ولي نذاشتن، خيلي شلوغ بود.» يكي از جوانان راسته بازار كفشفروشها اين را ميگويد، قبل از اينكه سر درددلش درباره مشكلات شغلش باز شود. ديروز روحاني قبل از اينكه به جمع رسانههاي استاني در استانداري تبريز برود، بازديدي سرزده از بازار كفش تبريز داشت؛ «ما يكدفعه ديديم آقاي روحاني با يك جمعي دارن ميان، رفتيم استقبالشون.»
آمده داخل مغازه و قيمت چند كفش را سوال ميكند، از ايراني بودن كفشها ميپرسد اما امكان خريد يا اهداي كفش نيست: «ما اينجا از هر كفش يك لنگه براي نمونه داريم، آنقدر سريع رفتن كه نشد بريم از انبار يك جفت كفش بهشون هديه بديم.»
دل كسبه پر از درد است، آقاي عالي يكي از كسبهاي است كه رييسجمهور به مغازهاش سر زده، ميگويد: «گاوصندوقم پر از چك برگشتيه، به رييسجمهور نشانشان دادم و گفتم مشكل ما اين چكهاست، سرمايهمان خوابيده» دو ماه از سال جديد گذشته اما كسبه بازار كفاشها هنوز دست به توليد نبردهاند. هنوز منتظر ثباتي هستند كه در سال 97 از بازارشان رخت بسته: «هيچ پولي تو اين بازار جابهجا نميشه، همه تو حجرههاشون نشستن، كسي جنس نداره داشته باشه هم نميفروشه، منتظريم ببينيم وضعيت دلار چي ميشه.»
30 سال است كه در بازار كفش مشغول كار است، هيچوقت فكر نميكرد روزي در باز شود و رييسجمهوري كه به او راي داده وارد حجرهاش شود؛ «آقاي روحاني اولين رييسجمهوري بودن كه اومدن اينجا، هيچ مسوولي به ما سر نميزنه». در همان فرصت كوتاه چند دقيقهاي آنقدر مشكلاتشان را دانه دانه شمردهاند كه رييس دفتر رييسجمهور قول پيگيري داده؛ «گفتن يك نفر مياد از وضعيت بازار كفش و مشكلاتتون گزارش مينويسه، ميديم به رييسجمهور رسيدگي كنن.»
صاحب حجرهاي كه امروز ميزبان روحاني بود، ميگويد: «20 روزه ما حجره رو باز كرديم، اما يك ريال هم دشت نكرديم، هيچ پولي تو بازار نيست، هر كس پولي دستش هست ترجيح ميده خونه و ماشين بخره، كسي براي توليد خرج نميكنه، تمام كساني كه ما ازشون چك برگشتي داريم خونه و ويلا دارن اما چك ما رو پاس نميكنن» مشكل اصلي شان قوانين مربوط به چك است و سهولت دريافت دسته چك: «يك نفر با مبلغ كمي توي حسابش ميتونه دسته چك بگيره، يك مشكل ديگه اينه كه ما براي اينكه توليدمون تعطيل نشه مجبوريم چك مدتدار قبول كنيم، من الان چك دارم با تاريخ سال 99، تا اون موقع معلوم نيست چه اتفاقي بيفته، اما من مجبورم اين چك رو قبول كنم. 90 درصد چكهاي ما برگشت ميخوره.»
سايه چكهاي برگشتي بر سر محصولات بازار كفش سنگيني ميكند. صنعتگران تبريزي در حوزه چرم و فرش كه مهمترين محصولات توليدي در اين شهر است و سبقهاي روشن و طولاني هم دارد، اين روزها گلهمندند. گله دارند از قوانين چك و ارزش افزودههايي كه دارايي براي محصولاتشان تعيين ميكند، گلهمندند از سرمايهگذاريهايي كه در زمينه ساختوساز و خودرو ميشود و سرمايههاي بازار توليد را ميبلعد.
روحاني در نشست خبري خود با رسانههاي استاني كه پس از بازديدش از بازار تبريز برگزار شد، گفت: «در شيريني، شكلات، چرم، فرش وكفش، تبريز يك برند است. يعني وقتي كسي نام تبريز را ميبيند، به آن اعتماد ميكند و ميگويد اين جنس براي تبريز است. كفش تبريز ميتواند با كفشهاي خارجي رقابت كند و جزو جنسهايي است كه بهانهاي براي نخريدن آن نداريم. در بحث فرش هم تبريز امروز رقيبي ندارد و از استاندار خواستهام گزارشي دقيق را تهيه كند تا در تهران پيگيريهاي لازم براي رفع مشكلات توليدكنندگان اين استان انجام شود.» در همين رابطه در سخنرانياش در آيين افتتاح تبريز 2018 خطاب به صنعتگران تبريزي گفت: «فرش و صنايع دستي زيباي شما ميتواند يك سوغات زيباي ابدي براي يك گردشگر باشد. وقتي محصولي به خارج از كشور ميرود، هنر ايراني است كه وارد زندگي روزانه شهروندان ديگر كشورها ميشود. در بسياري از خانههاي اروپا و امريكا فرش ايراني زينت بخش خانههاست. شما از طريق فرش، ايران را به خانههاي اروپاييها و امريكاييها بردهايد، حالا ترامپ هرچه ميخواهد بگويد.»
جاذبه دايمي براي تبريز ايجاد كنيد
در حجره ساده، خلوت و كوچكي در طبقه دوم بازار مظفريه در حال برجسته كاري يك تابلو فرش نفيس است، صداي سخنراني رييسجمهور در دالان باريك پيچيده و مرد جواني در حجره مشغول كار است، در دانشگاه مكانيك خوانده اما حالا هشت سالي ميشود كه بعد از پرداخت ماشيني تابلوفرشها كار برجستهسازي نقوش آنها را با يك قيچي نوك تيز و كوتاه انجام ميدهد. ميگويد: «مسوولان خوب از اين فرصت استفاده نكردهاند، يك سومش از دست رفت، باقيش هم همين طور ميگذره، ببينيم تو اين چند ماه چه كار ميكنند.» اينها را درباره رويداد تبريز 2018 ميگويد، همان رويدادي كه همشهريهاي ستارخان دو سالي ميشود كه منتظرش هستند. چند خيابان آن طرفتر حسن روحاني در استاديوم تختي براي تبريزيها سخنراني ميكند، مرد جوان اما معتقد است به عمل كار برآيد به سخنداني نيست. ميگويد شهرداري مدتهاست روي اين رويداد مانور ميدهد اما در عمل اتفاقي كه مردم بخواهند به شكل پررنگي لمسش كنند در شهر نيفتاده: «بنر زدن تو خيابونها كه دردي دوا نميكنه، بنر كه گردشگر نمياره، بايد كار اساسي انجام بشه كه هم مردم شهر لمسش كنند هم گردشگرايي كه وارد شهر ميشن بتونن ازش استفاده كنن.» از وعدههايي ميگويد كه عملي نشده و از كوچكترينشان: «قرار بود براي تعدادي از رانندههاي تاكسي و كسبه بازار كلاس زبان برگزار بشه، اما از هر كسي كه ميپرسي خبر نداره از چنين برنامهاي، فقط يكي از رانندههاي تاكسي به من گفت كه يك كلاس فشرده و خلاصه براشون برگزار شده، خيلي برنامههايي كه مديران در موردشون صحبت ميكنن هيچوقت اجرايي نميشن، حالا ببينيم بعد از افتتاح چي ميشه» بيرون از حجره او اما مردمي كه در دالانهاي بازار جهاني تبريز در ترددند تحليل و حتي خبر چنداني در مورد رويدادي كه رييسجمهور را به شهرشان كشانده، ندارند: «تبريز 2018 براي توريستهاست براي ما نيست»، «نشنيدم چيزي دربارهش»، «فكر ميكنم يه برنامه ست براي خارجيا»، «همينه ديگه هميني كه رو اتوبوس نوشته»، «بله شنيدم، گفتن تبريز دوباره پايتخت شده، اما براي گردشگري.» صداي روحاني از راديوي كوچك حجرههاي تاريخي بازار به گوش ميرسد: «بايد به امنيت، آرامش، آزادي و پيشرفت كشور مطمئن باشيم و اميدوارم امسال كه سال حمايت از كالاي ايراني نامگذاري شده همه براي حمايت از توليد داخلي تلاش كنيم.» اينجا شهر جهاني فرش است، شهري كه فرش فروشهاي راسته اصلي بازارش از ركود ميگويند و تعطيل شدن كارگاههاي فرشبافي، پيرمرد گوشه يكي از حجرهها نشسته و رفت و آمد آدمها را تماشا ميكند: «يك زماني همين حجره نان 5 تا خانوار را ميداد، الان اما هيچ خبري نيست. ما 5 تا برادر هستيم كه حدود 50 تا دار قالي داشتيم، يكي يكي دارها رو پايين آورديم، آخريش هم همين چند روز پيش تعطيل كرديم.»حسن روحاني روز گذشته در دومين روز سفرش به آذربايجان شرقي به سالن همايشهاي بينالمللي تبريز آمد تا در حضور مهماناني ازچندكشور همسايه، بلغارستان، سوييس، همچنين دبيركل اكو و نمايندگان ارشد يونسكو، جايكا و آيسسكو در ايران، رويداد تبريز 2018 را افتتاح كند. پيش از اين قرار بود او سوم فروردين و سه ماه پس از آغاز سال 2018 براي افتتاح رسمي اين رويداد به تبريز بيايد، اما مشغله كارياش مانع اين اتفاق شد. 5ارديبهشت بالاخره تبريز 2018 فعاليت رسمي خود را آغاز كرد، حالا مسوولان شهري و مديران ميراث فرهنگي و متوليان گردشگري تبريز 8 ماه فرصت دارند تا تبريز را به شهروندان كشورهاي اسلامي معرفي كنند و به همشهريان شهريار بگويند تبريز 2018 يعني چه؟