لزوم خدمات روانشناختي
مصطفي تبريزي
انتشار خبرهايي مانند تجاوز و حوادث مشابه بار ديگر به ما اهميت «مسالهشناسي» و توجه به اصل پيشگيري را يادآوري ميكند. براي دستيابي به راهحل دقيق به منظور پيشگيري از بروز چنين حوادثي، قبل از هر چيز بايد درباره چرايي بروز اين اتفاقات مطالعات دقيقي انجام شود. بايد روشن شود كه چرا سطح اخلاق اجتماعي اينقدر پايين آمده كه آدمها به خودشان اجازه ميدهند به ديگري ظلم كنند. اين ظلم وجوه مختلفي دارد كه يكي از آنها حوادثي مانند تجاوز است. بايد اين پرسش مطرح شود كه دستگاه فرهنگي كشور با اين همه امكانات از راديو و تلويزيون گرفته تا ابزارهاي تبليغي ديگر چرا در پيشگيري از نقصانهاي اخلاقي در جامعه موفق نبوده است؟ جنايتهاي افشا شده اخير ممكن است فقط بخشي از حوادثي باشد كه زير پوست جامعه در حال وقوع است. چهبسا حوادث مشابهاي رخ ميدهند و خانوادهها با اين تصور كه ممكن است به آبروي خانوادگيشان آسيب برسد اصلا اين حوادث را رسانهاي نكنند. به هر حال تحليل چرايي وقوع اين حوادث اولين گام براي شناخت دقيق و رسيدن به راهحلهاي پيشگيرانه است. گام دوم به نوع مواجهه ما با مجرمان اين پروندهها مربوط است. بايد اين پرسشها پاسخ داده شود كه آيا مجرمان از انواع بيماريهاي رواني رنج ميبرند؟ و اينكه اين مجرمان در چه بستري رشد كردهاند؟ ما بايد از خودمان سوال كنيم آيا دستگاه تعليم و تربيت ما به وظايف اجتماعي و تربيتي خودش درست عمل ميكند؟ علاوه بر اينكه هر كسي مسوول رفتارهاي فردي خودش است و اين مجرمان هم بايد به خاطر جرمي كه مرتكب شدهاند، مجازات شوند اما اين مجازات نبايد موجب شود بقيه افراد جامعه مسووليتهاي اجتماعيشان را فراموش كنند.
در جامعهاي كه افراد و دستگاهها به درستي به وظايفشان عمل نكنند همه در بروز چنين حوادثي مسوولند. و اما مساله قربانيان؛ قربانيان تجاوز و حوادث مشابه در معرض آسيبهاي جدي قرار دارند. يكي از مهمترين آسيبهايي كه قربانيان اتفاقاتي مانند تجاوز از آن رنج ميبرند «استرسهاي پس از سانحه» (ptsd) نام دارد. روانشناسان كاربلد و متخصص بايد به آسيبديدگان خدمات درماني و مددكاري لازم را ارايه كنند. تعداد مراكز دولتي كه در اين زمينه خدمات تخصصي ارايه ميكنند در كشور چندان زياد نيست از همين رو لازم است در حوادثي مانند تجاوز به تعدادي از دختران در ايرانشهر سازمان بهزيستي به دليل گستردگي خدماتش تيمهايي از مددكاران و روانشناسان كاربلد را براي ارايه خدمات به آسيبديدگان اعزام كند. حضور اين تيم بايد با رعايت اصل محرمانگي و متناسب با فرهنگ منطقه باشد تا در اين زمينه حاشيههاي بعدي شكل نگيرد.
روانشناس و استاد دانشگاه علامه طباطبايي