در حالي كه بيانيه 12بندي روي ميز اجلاس سران نتيجه كار كارشناسي چندهفته‌اي تيم‌هاي سه كشور بوده است اما رجب طيب اردوغان، رييس‌جمهور تركيه با توجه به اينكه بحث آتش‌بس در بيانيه گنجانده نشده بود، تلاش كرد در جلسه علني و در حالي كه اجلاس به‌طور زنده پخش مي‌شد، بحث‌هاي خود درباره ادلب را تكرار كند. برقراري آتش‌بس در ادلب و درج اين مساله در سند نهايي اجلاس ناگهان به درخواست رييس‌جمهور تركيه تبديل شد و منجر به برخورد نرم روساي جمهور تركيه و روسيه شد.
روحاني موضع ايران را بي‌تعارف گفت
پس از سخنان اردوغان، حسن روحاني مجددا تريبون را در دست گرفته و به اين موضوع اشاره كرد كه كشورهايي كه گروه‌هاي تروريستي را در منطقه براي پيشبرد اهداف خود ايجاد مي‌كردند امروز ديگر از اين موضوع مايوس شده‌اند و متوجه اين موضوع شده‌اند كه ديگر با ايجاد گروه‌هاي تروريستي و مسلح كردن آنها نمي‌توانند به اهداف خود دست پيدا كنند.روحاني دو مشكل اساسي امروز در صحنه ميداني سوريه را تحولات شرق فرات و ادلب خواند و تاكيد كرد كه بحث مبارزه با تروريسم در اين دو مورد بايد تكميل شود و سپس به سراغ مسائلي چون نهايي شدن قانون اساسي سوريه و برگزاري انتخابات بر مبناي اين قانون اساسي و همچنين بازگشت آوارگان سوري و بازسازي سوريه و ايجاد دموكراسي رفت. رييس‌جمهور در بخش‌هاي ديگري از سخنان خود موضع ايران در قبال تحولات ادلب را اينگونه تشريح كرد: بايد به گونه‌اي عمل كنيم كه هم با تروريست‌ها به صورت قاطعانه مبارزه كنيم و هم مردم عادي در اين منطقه دچار مشكل و مصيبت نشوند.
اردوغان: توان مهار مهاجران را نداريم
رجب طيب اردوغان پس از سخنان روحاني مجددا براي اظهارنظر ميكروفن خود را روشن كرده و اين‌بار تلاش كرد به مساله ادلب از منظر هجوم پناهندگان به مرزهاي تركيه بيشتر بپردازد و گفت: بايد در ادلب آتش‌بس برقرار شود.مردم غير نظامي در اين منطقه با يك ترس بزرگ درگير هستند و با توجه به اين موضوع با يك موج مهاجرتي در اين منطقه روبه‌رو هستيم كه به سمت مرزهاي تركيه سرازير خواهد شد. برقراري آتش‌بس و اتخاذ تدابير لازم در برابر گروه‌هاي تروريستي و همفكري با دوستان مربوطه در اين زمينه بهترين راهكار در شرايط فعلي است و ما بر برقراري آتش‌بس در ادلب تاكيد داريم.
پوتين: نمي‌توانيم تروريست‌ها را ناديده بگيريم
پس از اين بگو و مگوي غيرمستقيم روساي جمهور ايران و تركيه در حالي كه حسن روحاني چندبار براي بررسي واكنش ولاديمير پوتين به اظهارات رجب‌طيب اردوغان به وي نگاه كرد، رييس‌جمهور روسيه در حالي كه متن بيانيه 12بندي را در دست داشت، گفت: همان‌طور كه آقاي رييس‌جمهور تركيه فرمودند و ما در گفت‌وگوهاي دو‌جانبه نيز در مورد آن صحبت كرديم در ادلب تعداد غيرنظاميان زياد است كه بايد به آنها كمك كنيم ولي بايد به اين موضوع نيز توجه داشته باشيم كه عمليات‌هاي غير سازنده از سوي گروه‌هاي تروريستي در اين منطقه در جريان است. اين تروريست‌ها به اقدامات تحريك‌آميز خود در منطقه ادامه مي‌دهند. از پهپادها براي پيشبرد عمليات‌هاي خود استفاده مي‌كنند و بمباران انجام مي‌دهند و ما نمي‌توانيم اين موضوع را ناديده بگيريم. ما بايد با همفكري تمام ابعاد اين موضوع را در نظر بگيريم و مشكل را حل و فصل كنيم.
درحالي كه روسيه از روز سه‌شنبه هفته گذشته بمباران برخي مناطق در ادلب را آغاز كرده است، ولاديمير پوتين در ادامه رويارويي ديپلماتيك با همتاي ترك خود تاكيد كرد دولت قانوني سوريه حق دارد كه بر تمام سرزمين خود كنترل داشته باشد.
پوتين، اردوغان را به متن بيانيه ارجاع داد
پس از اين اظهارات پوتين، رييس‌جمهور تركيه باز هم سخنان خود درباره لزوم گنجاندن كلمه آتش‌بس در ادلب در بيانيه پاياني را تكرار كرد كه اين‌بار ولاديمير پوتين با ارجاع به متن بيانيه گفت: در ماده 3 بيانيه مشترك تهران تاكيد بر اين شده كه اوضاع ادلب را بررسي كرديم و قرار شد كه بر اساس همكاري و همچنين مشي روند آستانه اين موضوع را حل كنيم. رييس‌جمهور كشورمان پس از اين اظهارات پوتين به بيانيه پاياني اشاره كرده و آن را نتيجه كار كارشناسي سه كشور دانست. پس از صحبت‌هاي روحاني سه رييس‌جمهور موافقت خود را با بيانيه نشست تهران اعلام كردند اما اين پايان نشست نبود.
پوتين خطاب به اردوغان: نماينده‌اي از جبهه النصره اينجا نيست!
در ادامه جلسه رجب طيب اردوغان حتي با وجود موافقت با بيانيه 12بندي اما بازهم دست از اصرار برنداشت و خواهان گنجاندن كلمه آتش‌بس در بند سوم بيانيه پاياني شد. وي تاكيد كرد كه آنچه در بند 3 بيانيه آمده ديپلماتيك است و بايد مشخص‌تر شود. در اين مرحله رييس‌جمهور روسيه جدي‌تر از قبل و براي پايان دادن به بحث وارد ميدان شد و خطاب به همتاي ترك خود گفت: آقاي رييس‌جمهور به صورت كلي درست مي‌گويند ولي در اين جلسه نمايندگان اپوزيسيون يا جبهه‌النصره و نمايندگان دولت سوريه حضور ندارند و ما نمي‌توانيم به جاي آنها صحبت كنيم.در اين بيانيه از جمله‌هاي ديپلماتيك استفاده شده و اين بر اساس واقع‌بيني است.
عقب‌نشيني اردوغان
پس از اين سخنان رييس‌جمهور روسيه، رجب طيب اردوغان از خواسته اوليه به صراحت عقب نشست و گفت: ما مي‌توانيم در اينجا از اين گروه‌ها دعوت كنيم كه سلاح‌هاي خود را زمين بگذارند تا صلح حاكم شود. در اين قسمت از بحث ميان پوتين و اردوغان، رييس‌جمهور ايران وارد صحنه شده و پس از دريافت تاييد ضمني ولاديمير پوتين گفت: ما از تروريست‌ها مي‌خواهيم كه به اهداف تروريستي خود در سوريه پايان دهند و سلاح‌هاي خود را بر زمين بگذارند. با پايان جلسه، درحالي كه حسن روحاني و رجب‌طيب اردوغان جلسه را به سمت محل برگزاري نشست خبري ترك مي‌كردند، رييس‌جمهور روسيه دقايقي با وزير دفاع خود به بحث و تبادل نظر پرداخت.
بازتاب جدال سياسي روساي جمهور در فضاي مجازي
بگو و مگوهاي ميان روساي جمهور حاضر در نشست سه‌جانبه تهران بازتاب بسياري در فضاي مجازي داشت. بسياري از خبرنگاران كه پاي پخش زنده اين اجلاس نشسته بودند رويارويي روساي جمهور روند آستانه مقابل دوربين زنده را بي‌سابقه خواندند. خبرنگار يكي از رسانه‌هاي ترك‌زبان ادعا كرد كه برگزاري اين نشست به شكل زنده غيرمرسوم بوده است. برخي از خبرنگاران، رجب طيب اردوغان را بازنده اين نشست خواندند و اين در حالي بود كه برخي تاكيد داشتند وي صرفا براي مصرف رسانه‌اي و با علم به اينكه روسيه و ايران با درج كلمه آتش‌بس در بيانيه نهايي پس از نگارش و تاييد آن موافقت نخواهند كرد، اين نمايش ديپلماتيك را مقابل دوربين‌ها به راه انداخت. با اين وجود آنچه روز گذشته در تهران از رويارويي روساي جمهور ايران و روسيه با رييس‌جمهور تركيه به نمايش گذاشته شد دقيقا گوياي حقيقت مذاكرات آستانه در پشت درهاي بسته است. تركيه در 7 سال گذشته مقابل بشار اسد و ايران و روسيه در كنار دولت مركزي سوريه ايستاده‌اند و مي‌توان گفت آنچه كه نشست‌هاي آستانه را به دستاوردهاي جدي در ميدان نظامي و سياسي سوريه منتهي كرده است همين پشت ميز مذاكره نشستن سه كشوري است كه از خيل بازيگران فعال اوليه در بحران سوريه جان سالم به در برده‌اند و امروز گفت‌وگوهاي سوري – سوري ميان معارضه و دولت را به يك روند نسبتا عادي و قابل پذيرش براي دو طرف بدل كرده‌اند. يكي ديگر از حاشيه‌هاي نشست ديروز هنگامي رخ داد كه رييس‌جمهور تركيه اظهارات خود در كنفرانس خبري را با شعري از سعدي آغاز كرد و خواند:
توكز محنت ديگران بي‌غمي/ نشايد كه نامت نهند آدمي