دولت نبايد منفعل باشد
فتح‌الله تاري
پايين آمدن قيمت ارز در دو روز گذشته، دو دليل عمده داشته است: در بعد اول، عكس العمل افراد نسبت به اخبارها و تحليل‌هاي بازار ارز در هفته‌هاي آتي و امكان شديدتركاهش قيمت‌ها، منجر به هجوم افراد و فروش ارز شده است. در بعد دوم، تقاضاهاي سفته‌بازي‌اي اثرگذار بوده كه در برهه‌هايي از زمان به اوج خود رسيد و طبيعتا با واقعيت‌هاي اقتصادي هماهنگ نبود. زماني كه كشور دچار نااطميناني شود، مردم براي حفظ دارايي‌هاي ريالي خود به بازار رفته و دلار مي‌خريدند و در نقطه مقابل، زماني كه انتظار كاهش نرخ ارز در جامعه به وجود آمد، مردم براي فروش دلار اقدام كردند. اين رفتارها به نوعي منتقل‌كننده جو رواني بازار است. اما براي تحليل با شاخص‌هاي اقتصادي، با مقايسه نرخ تورم ايران و امريكا (كه مبناي قيمت‌گذاري دلار است)، قطعا نرخ ارز بايد كمتر از مبلغ فعلي باشد. دراين شرايط دولت و مسوولان نبايد منفعل عمل كنند، بلكه بايد از پيش براي هر يك از گره‌هاي اقتصادي برنامه‌ريزي كند تا اوضاع از كنترل خارج نشود (به مانند آنچه در بازار ارز ديديم) . در شرايط فعلي واگذاري امور به بازار، نتيجه مثبت و مساعدي نخواهد داشت. نقدينگي، يكي از چالش‌هاي اقتصادي است كه بايد تا قبل از اينكه به مشكلي بزرگ تبديل شود، برايش چاره‌انديشيد. نقدينگي كشور بيش از توليد ناخالص داخلي شده است. بايد راهي براي جذبش داشت. راه‌هايي كه منطقي باشد. بعضي از بازارها مثل بورس رشد كرده است اما به دليل نوسان‌هاي دلار نيز ممكن است رشدش متوقف شود. بازارهايي براي جذب نقدينگي مناسب است كه بازده حقيقي عايد سرمايه‌گذارانش كند. يكي ديگر از بازارهايي كه بايد كنترل در آن زياد باشد، بازار كالاهاي يارانه‌اي است. علاوه بر نظارت قيمتي بايد نظارت خريد هم اعمال شود تا با هجوم خريداران از كشورهاي هم‌مرز مواجه نشويم. زماني كه كالايي مشمول يارانه مي‌شود، به دليل اعمال قيمت‌هاي پايين براي آن، ممكن است با سيل خريداران مواجه شود كه اين عامل شوك وارد مي‌كند .لازمه منفعل نبودن دولت و حضور فعال در عرصه‌هاي اقتصادي، الزام به هماهنگي بين نهادهاي مختلف و دستگاه‌هاي اجرايي است. مثلا در بحث توليد، كارفرمايان با چالش‌هايي مواجه هستند كه انگيزه براي ادامه يا ايجاد خط توليد از بين مي‌رود. در پايان نكته‌اي ديگر را مورد تاكيد قرار مي‌دهم. اگر FATF اجرا نشود، بانك‌هاي دنيا با ايران هيچ مراوده و پيمان پولي و بانكي نمي‌بندند يا همكاري با ايران را در ليست كشورهاي با ريسك بالا قرار مي‌دهند كه در آن صورت نيز همكاري‌ها با ايران بسيار كم مي‌شود. لازم است مجلس موضوع FATF را با دقت بررسي كند تا شرايط سخت‌تر نشود.
اقتصاددان