يك چابهار، يك بيمارستان بي‌امكانات

گروه اجتماعي| اگر كسي تصور كند شهر چابهار، منطقه فقير و بي‌بضاعتي است، سخت در اشتباه است. از اوايل دهه 70 كه بندر چابهار مشمول مصوبه دولت شد تا در كنار جزاير كيش و قشم، ارس، بندر انزلي، اروند و ماكو به عنوان منطقه آزاد تجاري صنعتي معرفي شود، ناظران و سياستگذاران مي‌دانستند محدوده 14 هزار هكتاري مشمول اين مصوبه، چه سرمايه نهفته‌اي در خود دارد. ارديبهشت‌ماه امسال هم كه مديرعامل سازمان منطقه آزاد تجاري صنعتي چابهار از مصوبه كارگروه دبيرخانه شوراي عالي مناطق آزاد براي افزايش وسعت منطقه آزاد چابهار به 67 هزار هكتار خبر داد و اجراي قطعي اين مصوبه را مستلزم تصويب نهايي در هيات دولت و مجلس دانست، همچنان نگاه‌ها به سمت ذخاير عظيم تجاري، صنعتي، محيط زيستي، گردشگري و اجتماعي اين منطقه بود. با گذشت 27سال از شمول مصوبه دولت براي اين بندر جنوب شرقي كشور اما، در حالي كه درآمد گمركي اين منطقه تجاري صنعتي، طي اين مدت همواره رو به افزايش بوده، رونق اقتصادي كه مسوولان سازمان مناطق آزاد را به فكر توسعه وسعت اين منطقه انداخته، كمترين سهمي در سفره‌هاي ساكنان شهرستان چابهار و حتي خدمات شهري و رفاهي اين منطقه ندارد. چابهار يكي از مناطقي است كه آمار سوء تغذيه كودكان كمتر از 5 ساله‌اش، رقم بالايي را در بررسي‌هاي وزارت بهداشت به خود اختصاص داده و حاشيه‌نشيني مهاجران روستايي كه از روستاهاي خالي از سكنه شهرستان، خود را به مركز رسانده‌اند تا به حداقل‌هاي معاش و حيات، يعني به آب و غذا و سرپناه دست پيدا كنند از معضلات مهم اين شهر به شمار مي‌رود. نرخ بيكاري در چابهار با وجود فعاليت صدها مركز صنعتي و تجاري همچون كل استان، در حدي بالاست كه بوميان براي پيدا كردن شغل و درآمدزايي ناچار از آمد و رفت فصلي و موقت به پاكستان و هند هستند كه همين اتفاق باعث آمار قابل توجه مبتلايان اچ‌اي‌وي ايدز، هپاتيتc و بيماري‌هاي آميزشي در شهرستان شده است.

سال گذشته، دادكريم بلوچ؛ شهردار چابهار در گفت‌وگو با پايگاه خبري وزارت راه و شهرسازي، از اينكه ريالي از درآمد چند صد ميليارد توماني منطقه آزاد براي رونق و توسعه شهري اين بندر تجاري خرج نمي‌شود انتقاد كرد و گفت: «حاشيه‌نشيني چابهار حدود ۶۳ درصد است. چابهار از نظر نسبت حاشيه به جمعيت رتبه نخست را در كشور دارد و وضعيت تامين حداقل‌هاي اوليه زندگي در چابهار در شرايط بحراني قرار دارد.حاشيه‌نشيني چابهار و گسترش آن در منطقه به دليل رشد نامتوازن اقتصاد و عملكرد منفي در روستاها است. قرار بود منطقه آزاد چابهار براي كشور و به ويژه بوميان منطقه به عنوان فرصت تلقي شود و اقتصاد چابهار، استان سيستان و بلوچستان و كل منطقه را رونق بدهد اما در عمل اين‌گونه نشد.فرصت‌هاي منطقه آزاد هيچگاه به بوميان منطقه نفعي نرساند. معتقدم اگر منطقه آزاد چابهار ايجاد نمي‌شد شايد چابهار سهل‌تر مي‌توانست به درآمد پايدار و منابع لازم دست يابد.بندر چابهار و ترخيص كالاها از اين بندر يكي از فرصت‌ها بود. در حال‌حاضر كالايي كه به بندر مي‌آيد به منطقه آزاد مي‌رود و سود حاصل از آن نيز براي منطقه آزاد است. منطقه آزاد، هزينه‌هاي تامين خدمات براي مسافران شهر چابهار را به شهرداري چابهار تحميل كرده ولي سود حاصل از خريد مسافران را منطقه آزاد مي‌برد. تمامي انتفاع بندري بودن چابهار را منطقه آزاد چابهار مي‌برد و در عمل نيز هيچ كمكي به شهر چابهار و تامين هزينه‌ها نمي‌كند و اين عدم‌تعادل و توازن باعث شده كه توسعه شهر نيز نامتوازن باشد.از آنجايي كه مردم منطقه نيز از نظر وضعيت مالي محروم هستند نيز تامين هزينه‌هاي شهر كار دشواري است.» شهر در تعريف عام، منطقه‌اي با خدماتي مشخص براي ساكنان زيرمجموعه‌اش را شامل مي‌شود. خدمات آموزشي، رفاهي، بهداشتي و درماني از جمله اين خدمات هستند و هرچه درآمدهاي يك شهر از محل مشاغل خدماتي ساكنان يا تعاريف ناظر بر امكانات شهر، افزايش يابد، انتظار مي‌رود سطح اين خدمات كه بخشي از تحقق حقوق شهروندي است هم، ارتقا يابد. آنچنان‌كه شهروندان چابهار مي‌گويند اما، كيفيت خدمات بهداشت و درمان در چابهار، نه‌تنها طي اين همه سال كه شهر به عنوان «منطقه آزاد تجاري صنعتي» شناخته مي‌شود، رو به بهبود نبوده بلكه امروز، كيفيت نامطلوب خدمت‌دهي، گراني قيمت خدمات بخش خصوصي درمان و ناهماهنگي تعرفه‌هاي درمان بخش خصوصي با جيب مردم بي‌بضاعتي كه حداقل، دو سوم جمعيت شهرستان 270 هزار نفري چابهار را شامل مي‌شوند، چنان عرصه را بر مردم تنگ كرده كه براي دريافت خدمات دولتي با قيمت ارزان، زحمت صدها كيلومتر راه را بر خود هموار مي‌كنند تا خود را به زاهدان و كرمان برسانند و پس از هفته‌ها خيابان‌خوابي، از مراكز درماني دولتي و تحت پوشش بيمه مركز استان، نوبت معاينه رايگان يا ارزان بگيرند. اين مهاجرت‌هاي ناخواسته كه به برهم خوردن تعادل زندگي و معيشت مردم چابهار هم منجر مي‌شود در حالي است كه اين شهرستان، مجهز به 18 مركز خدمات جامع سلامت روستايي و شهري است اما آنچه ساكنان منطقه «چهار‌بهار» را وامي‌دارد 634 كيلومتر راه تا مركز استان را تحمل كنند و به يك بيمارستان مجهز برسند، وعده ناتمام دولت يازدهم براي ساخت و تكميل و راه‌اندازي بيمارستان 540 تختخوابي است كه به گفته استاندار سابق سيستان و بلوچستان، قول ايجاد و بهره‌برداري اين بيمارستان در دومين سال دولت يازدهم داده شد تا تنها بيمارستان عمومي شهر؛ بيمارستان امام علي(ع) كه تعداد تخت‌هاي فعالش براي كل جمعيت 270 هزار نفري شهرستان از 100 تخت فراتر نمي‌رود، با گذشت اين همه سال فعاليت و فرسودگي، به يك پايگاه خدمات اورژانس يا حتي يك كلينيك چند‌تخصصي تبديل شده و ساكنان منطقه‌اي كه درآمد حاصل از صادرات سال 95 آن، بيش از 130 ميليارد تومان بوده هم بتوانند طعم رفاه حاصل از سكونت در منطقه آزاد تجاري صنعتي را بچشند. تا امروز و با گذشت 4 سال، چابهاري‌ها فقط همان قول را به ياد دارند و بس. به خصوص وقتي به اورژانس بيمارستان امام علي (ع) مي‌روند و در نوبت يك تخت اورژانس كه قرار است خدمات «فوريت پزشكي» بدهد، ساعت‌ها در نوبت مي‌مانند يا براي انجام ساده‌ترين خدمات مربوط به بيماري‌هاي قلب و عروق، بايد راهي زاهدان و كرمان شوند چون متخصص قلب و عروق شهرستان، تجهيزاتي براي انجام ساده‌ترين مداخلات همچون اكو و نوار قلب در اختيار ندارد، اين وعده تبديل شده به حسرت را براي خود تكرار مي‌كنند. خرداد سال گذشته بود كه ايوب درويشي، سرپرست فرمانداري ويژه شهرستان چابهار گفت: «اين شهرستان از پايين‌ترين شاخص‌هاي ميانگين كشوري در حوزه بهداشت و درمان برخوردار است و كمبودها و مشكلات فراواني در اين حوزه دارد.بعد از گذشت سال‌ها شهرستان چابهار فاقد يك بيمارستان تخصصي با امكانات و تجهيزات است و مردم با مشكلات زيادي مواجه هستند.ساخت بيمارستان 540 تختخوابي يكي از خواسته‌هاي چندين‌ساله مردم اين منطقه است و تكميل طرح‌هاي نيمه‌تمام بهداشتي، ساخت خانه‌هاي بهداشت روستايي، مراكز بهداشتي و درماني و ساير خدمات مورد تاكيد مردم و مسوولان است.» آنچنان كه شهروندان چابهار به «اعتماد» مي‌گويند، 3 متخصص قلب و عروق، 2 متخصص عفوني، 7 متخصص زنان و زايمان، 2 متخصص ارتوپدي، 3 متخصص داخلي، 2 متخصص اطفال، 1 متخصص گوارش و 1 متخصص مغز و اعصاب، مجموع پزشكان شهر هستند و از چندي قبل و به دنبال اعتراضات گسترده و امتناع زنان از مراجعه به سونوگرافيست مرد، شبكه بهداشت ناچار شده يك سونوگرافيست زن هم به چابهار بياورد. هرچند كه معمولا از 4 واحد سونوگرافي فعال در شهر معمولا دو واحد به دلايل مختلف فاقد شرايط خدمت‌دهي است و تنها سونوگرافي نيمه دولتي هم كه حدود 90 هزار تومان هزينه دارد، نوبت‌هاي چند هفته‌اي مي‌دهد و تنها سونوگرافي دولتي كه در بيمارستان امام علي(ع) مستقر شده، كل روز مي‌تواند به 25 نفر خدمت بدهد در حالي كه معمولا، هر روز بيش از 200 نفر در نوبت هستند. شهروندان چابهار با بيماران روستايي بي‌بضاعتي همدردي مي‌كنند كه با تحمل هزينه 100هزار توماني اياب و ذهاب به شهر، قادر به نوبت گرفتن از سونوگرافي بيمارستان نيستند و ناچارند به ويزيت 90 هزار توماني سونوگرافي نيمه دولتي رضا بدهند و براي انجام يك عكسبرداري تخصصي، حدود 200 هزار تومان هزينه متقبل شوند. تعطيلي ارايه خدمات طرح تحول سلامت در شهر چابهار به دليل تعويق يك‌ساله پرداخت كارانه پزشكان مقيم كلينيك سينا، دليل ديگري است كه بار ارايه خدمات در تنها بيمارستان آموزشي شهر را چند برابر افزايش داده است. چرا كه به گفته شهروندان، در اين كلينيك، خدمات درماني با دريافت ويزيت 4 هزار توماني امكان پذير بود اما حالا، ماه‌هاست كه مراجعان اين كلينيك با در بسته مواجه مي‌شوند و چاره‌اي جز تحمل نوبت‌هاي طولاني تنها بيمارستان دولتي شهر يا تن دادن به ويزيت مطب‌هاي خصوصي خارج از پوشش بيمه‌هاي پايه ندارند. شهروندان چابهار همچنين مي‌گويند كه سراغ از بعضي خدمات در چابهار اصلا نبايد گرفت. تخت سوختگي و تخت اعصاب و روان در چابهار از جمله اين موارد است و در صورت وقوع حوادث منجر به سوختگي يا بروز اختلالات رواني حاد، بيماران بايد به زاهدان اعزام شوند.