طرح توسعه دانشگاه تهران

موضوع تغيير محدوده پرديس مركزي و تدوين طرح توسعه دانشگاه تهران از سال 1375 توسط مديريت وقت دانشگاه در دستوركار قرار گرفت كه توسعه فضاي آموزشي و متمركز‌سازي نخستين هدف از تدوين طرح توسعه دانشگاه تهران بود كه در حال حاضر پس از بازنگري و انجام اصلاحات و به تبع از تغيير و تحولات آموزشي جهاني، طرح توسعه دانشگاه، با عنوان «شهر دانش، دانشگاه كارآفرين، سبز و هوشمند» در دستور كار قرار دارد. بررسي جزييات طرح نشان‌دهنده آن‌است كه مساحت پرديس مركزي از 20 هكتار به 53 هكتار افزايش خواهد يافت كه مي‌توان از طرح مذكور به عنوان بزرگ‌ترين مداخله مستقيم در محدوده مركزي و ارزشمند شهر تهران ياد كرد. لازم به ذكر است كه غالب كاربري‌هاي محدوده هدف مسكوني است و از بافت اجتماعي قوي و هويتمند برخوردار هستند؛ از سال 1375 و پس از تصويب كليات طرح پيشنهادي در كميسيون ماده پنج، املاك و مستحدثات واقع در محدوده فريز و انجام اقداماتي از جمله فروش، نوسازي و بازسازي املاك ممنوع كه ...

همين موضوع موجبات نارضايتي و اعتراض ساكنين را نسبت به تضييع حقوق شهروندي و مالكانه خود فراهم كرده است. اقدامات و پيشروي‌هاي صورت گرفته در طول قريب به سه‌دهه پيشين نشان مي‌دهد كه در خوشبينانه‌ترين حالت، بيش از 30‌درصد از تملك‌هاي اراضي و املاك واقع در محدوده باقي مانده كه برآوردها نشان مي‌دهد ارزش اقتصادي املاك باقي‌مانده با املاك تملك شده با وجود تفاوت‌هاي كمي در ارزش‌گذاري مالي برابري مي‌كند.

بارگزاري‌هاي پيشنهادي توسط مهندس مشاور طرح نشان مي‌دهد ميانگين تعداد طبقات و مستحدثات 6/7 طبقه است كه 6 بناي بلندمرتبه 20 طبقه نيز در محدوده پيش‌بيني گرديده است و مقرر شده يكي از آنها به خدمات پشتيباني در مراوده با شهر و 5برج ديگر به پارك علم و فناوري و استقرار 4000 تا 5000 شركت دانش بنيان اختصاص پيدا مي‌كند. با توجه به ابهام در عملكرد و توفيق پارك‌هاي علم و فناوري در كشور چگونگي برآورد كميت شركت‌هاي دانش‌بنيان، ميزان ظرفيت تقاضا براي استقرار در اين مجموعه كه بر اساس آمارهاي غيررسمي تاكنون كمتر از 150 شركت براي استقرار در اين مجموعه اعلام آمادگي كرده و نحوه توجيه‌پذيري و مدل اقتصادي براي اين حجم از بارگزاري محل ابهام و پرسش اساسي است. از سوي ديگر شناسايي 117 بناي واجد ارزش تاريخي توسط سازمان ميراث فرهنگي در محدوده، قرار‌گيري پرديس مركزي دانشگاه تهران در فهرست آثار ملي ايران و ابلاغ حريم و ضوابط معماري داخل حريم در سال 1378 از سوي سازمان ميراث فرهنگي كشور و قرار‌گيري آن در فهرست پيشنهادي براي ثبت در ميراث جهاني يونسكو نشان‌دهنده ارزشمندي محدوده هدف است كه‌به‌نظر مي‌رسد ارتباط معناداري ميان بارگزاري‌هاي پيش‌بيني شده در طرح پيشنهادي با موضوع صيانت و حفاظت از محدوده و حريم پهنه ارزشمند وجود ندارد. همچنين فقدان برآورد دقيق از ظرفيت‌هاي آموزشي و كيفي كشور و تمركز بر توسعه كمي به منظور استقرار پارك‌هاي علم و فناوري محل پرسش اساسي است و آمارها نشان مي‌دهند در شرايط كنوني پارك‌هاي دولتي موجود نيز در تامين زيرساخت‌هاي اوليه دچار مساله هستند و ايجاد پارك‌هاي جديد از جمله پارك‌هاي علم و فناوري پيش‌بيني شده در محدوده مركزي شهر تهران با ظرفيت استقرار حدود 6هزار شركت دانش‌بنيان تطابقي با واقعيت ندارد. همان‌گونه كه پيش‌تر نيز اشاره شد قريب به نيمي از تملك املاك واقع در محدوده باقي مانده كه با توجه به كمبود منابع و تدوين طرح در مقياس بزرگ، پيش‌بيني مي‌شود تكميل و بهره‌برداري از آن در آينده نزديك قابل تحقق نباشد، لذا دور از انتظار نيست اگر در اين فاصله زماني نظام آموزشي جهان از نسل‌هاي سوم و چهارم گذر‌كنند، به سمت هوشمندسازي و homeworking حركت نمايند و با وجود تحميل هزينه‌هاي مالي، اجتماعي و فرهنگي، نهايتا كارايي و بهره‌وري لازم را نداشته باشد.

نهايتا با توجه به اهميت وافر موضوع شوراي اسلامي شهر تهران و به‌طور مشخص كميته شهرسازي، اخيرا جلسه‌اي را براي تعيين تكليف و پيگيري حقوق برحق شهروندان ساكن در محدوده با حضور تمامي ذي‌نفعان طرح توسعه دانشگاه تهران برگزاركرد. در اين جلسه اغلب ذي‌نفعان نسبت به ضعف‌هاي طرح از جمله؛ ناديده انگاشتن ارزش و سرمايه فرهنگي و تاريخي پرديس، اجراي طرح به‌صورت تكنوكراتيك و بدون مشاركت شهروندان، ناديده‌انگاري اجتماع محلي و غفلت از تحقق‌پذيري اهداف پيش‌بيني شده در طرح اتفاق نظر داشتند كه در پايان جلسه مقرر شد تدقيق طرح از سوي متوليان در سلسله جلساتي با حضور كليه ذي‌نفعان طرح مذكور در دستور كار قرار گيرد تا ضمن تعيين تكليف اراضي فريز شده محدوده و رفع نارضايتي‌هاي ساكنين با استفاده از ابزارهاي لازم از جمله مكانيسم تهاتر، املاك تملك شده پراكنده كنوني به‌صورت يكپارچه درآيند، همچنين مصوب گرديد تا طرح پيشنهادي متناسب با ضوابط خاص ميراث فرهنگي اصلاح و هدف متعالي ثبت جهاني پرديس مركزي دانشگاه تهران را در آينده‌اي نزديك محقق نمايد و در نهايت پيشنهاد شد شوراي عالي شهرسازي و معماري به عنوان عالي‌ترين مقام تصميم‌گير نظام شهرسازي كشور در خصوص جلوگيري از تصويب طرح‌هاي توسعه براي ساير دانشگاه‌ها و مراكز آموزش عالي واقع در محدوده شهر تمهيداتي را اتخاذ كند .