بازي خطرناك
سعيد عابدپور
هفته گذشته سرگئي لاوروف در يك گفت‌وگوي خبري گفت: «امريكا به همراه كردستان عراق بازي خطرناكي را براي ايجاد كردستان بزرگ درپيش گرفته است.» روس‌ها تاكنون از ابراز هرگونه مطلبي درباره مساله كردستان خودداري مي‌كردند و اظهارات لاوروف را بايد تغيير در سياست خارجي روسيه دانست. آيا مواضع لاوروف به معناي تغيير كامل سياست خارجي روسيه
در قبال مساله «تشكيل كردستان بزرگ» است؟
حوادث سوريه همه در ارتباطي تنگاتنگ با يكديگرند. زماني كه در 17 سپتامبر توافق بين اردوغان و پوتين امضا شد، يكي از موارد اين توافق حذف رهبران گروه‌هاي افراطي در ادلب بود. همان روز هواپيماي روسي كه در آسمان سوريه بود، به علت استفاده پوششي هواپيماي اسراييلي از آن مورد هدف سيستم ضدهوايي سوريه قرار گرفت. بعد از اين حادثه در تاريخ 22 سپتامبر لاوروف گفت كه «مشكل اصلي در سوريه، شرق فرات است.» اظهارات خانم ماريا زاهاروف، سخنگوي وزارت خارجه روسيه در
10 اكتبر نيز در ادامه سخنان لاوروف بود. وي گفت: «حمايت امريكا از اجتماعات كرد در سوريه از نظر ما گامي براي ايجاد يك حكومت است.» نهايتا لاوروف در 12 اكتبر در مصاحبه‌اي، تغيير سياست خارجي روسيه نسبت به مساله كردستان را اعلام كرد: «من موافق با اين نيستم كه ادلب، آخرين نقطه مشكل‌ساز در سوريه است. شرق فرات، منطقه وسيعي است كه در آن رخدادهاي ناخوشايندي را شاهد هستيم. در اين منطقه امريكايي‌ها مي‌كوشند از طريق متحدان‌شان به‌ويژه كردها، يك دولت غيرقانوني را ايجاد و شرايط معمولي براي حضور نيروهاي خود ايجاد كنند. امريكا به همراه كردستان عراق به بازي خطرناكي ادامه مي‌دهند و آن گرايش به سمت ايجاد كردستان بزرگ است.» استفاده اين مقام روسي از مفهوم كردستان بزرگ بعد از سقوط هواپيماي ايلوشين-20 و تحريك هدفدار اسراييل انتقادي به اجتماعات و در واقع متحدان اسراييل در كردستان، بارزاني و طالبان است. يك هدف روسيه از تغيير موضع نسبت به مساله كردها، تقويت روابط خود با تركيه است. تركيه سال‌هاي متمادي هدف حملات تروريستي گروهاي راديكال كرد است. سكوت روسيه در حمله تركيه به عفرين نيز مي‌تواند از اين منظر مورد توجه قرار بگيرد. هدف دوم مقابله با نفوذ عميق امريكا در سوريه است كه ظاهرا با اهرم كردها درصدد استقرار در منطقه شرق فرات است. سومين هدف روسيه اخلال در روابط تركيه-امريكا و احتمال عادي شدن اين روابط است.
از نظر كشورهاي منطقه تغيير سياست خارجي روسيه و مخالفت با ايجاد كردستان بزرگ به معناي تقويت روابط اين كشور با تركيه و ايران است. هر دو كشور از تشكيل كردستان بزرگ بيمناكند و هر دو كشور با مشكل گروه‌هاي تروريستي كرد دست به گريبانند. هدف اين گروه‌هاي تروريستي ايجاد ناامني به منظور اثبات اين هدف است كه بدون تشكيل حكومت مستقل كردستان، امكان زندگي مسالمت‌آميز كردها با ساير مليت‌ها وجود ندارد. بنابراين ايجاد ناامني هم هدف و هم وسيله است. در كردستان عراق شاهد بوديم كه اينها به خودمختاري تحت آن حكومت نيز بسنده نكرده و با حمايت اسراييل و لابي‌هاي صهيونيستي در امريكا؛ به سمت ايجاد كردستان بزرگ حركت كردند.
روس‌ها به‌ويژه در مساله كردها به دنبال ايجاد همكاري درازمدت استراتژيك با تركيه هستند. ايران و روسيه در مسير همكاري‌هاي استراتژيك گام بر مي‌دارند ولي روس‌ها ترس از تغيير مواضع ناگهاني اردوغان دارند و در رابطه با تركيه از موقعيت موجود استفاده مي‌كنند. براي روس‌ها، ترامپ يك فرصت سياسي است. ندانم‌كاري‌هاي سياست خارجي امريكا، موهبتي براي روسيه در تثبيت مواضع و قدرت خود در خاورميانه و ايجاد فضاي دوقطبي در اين منطقه است.