اميد در شهري براي همه
امير شفيعي
حضور پيروز حناچي در مقام شهردار تهران با شعار «تهران، شهري براي همه» به عنوان شهرداري اصلاح‌طلب يادآور شعار «ايران، براي همه ايرانيان» است كه از سوي رييس‌جمهور دولت اصلاحات در انتخابات رياست‌جمهوري سال 1376 ارايه شد. اين انتخاب هوشمندانه شعار شهرداري تهران، به عنوان مهم‌ترين (اگرچه نه چندان باقدرت) سازمان اداره امور محلي شهر تهران، در فضاي سرشار از بيم و نااميدي كنوني، شعاع نوري از اميد براي گشايش در وضعيت زندگي مردم در شهر تهران و سبك شدن بارهاي سنگين مشكلات تهران، همچون آلودگي‌ها، تراكم ترافيك و نابرابري شهري ايجاد كرده است. به ويژه خاستگاه دانشگاهي شهردار تهران و اظهارنظرهاي وي در اين مدت محدود كه مبتني بر نظرسنجي‌هاي مردمي انجام شده توسط مركز مطالعات و برنامه‌ريزي شهر تهران بوده است، يا گرايش به همراهي با پويش‌هاي مردمي همچون «سه‌شنبه‌هاي بدون خودرو» و اقداماتي چون برداشتن نرده‌هاي مزاحم مردم پياده در چهارراه وليعصر، جلوه‌اي از تحقق اين شعار بدون شك زيبا هستند.
آنچه اين شعار را مي‌تواند به شكل كامل محقق كند و تبديل به جرياني در سطح ملي و چه‌بسا تجربه‌اي زبانزد در جهان شود، گسترش دايره «همه» به گروه‌هاي ناديده گرفته شده و بدون صدا در شهر تهران است، چنانكه محمد خاتمي به دنبال گروه‌هاي حذف شده از سياست بود. گروه‌هايي كه در نابرابري ساختاري شهر تهران و همين‌طور شرايط اقتصاد- سياسي منحرف كنوني در كل كشور، هر روز از كيفيت زندگي‌شان كاسته شده و درگير برآورد نيازهاي اوليه شده‌اند. تهراني كه همه مردم را در خود جاي داده، فقط شهر داراي برج ميلاد و خط مترو و بوستان و رنگ‌هاي شاد، آن‌گونه كه در كليپ‌هاي تبليغاتي و آغاز اخبار نشان مي‌دهد، نيست. اتفاقا تهران شهري مبتلا به نابرابري است كه در فقر و فرسودگي و گورخوابي و رنگ‌هاي خاكستري و تيره متبلور شده است. قبول وجود اين جنبه از تهران گام مهمي در به رسميت شناختن همه مردم، به ويژه گروه‌هاي فرودست (اقتصادي و سياسي) است. در گام بعدي اگر قرار است، تهران را به شهري براي همه مردم مبدل كنيم بايد در قبال زندگي اين گروه‌هاي حذف شده نيز قبول مسووليت كنيم. اتفاقا از اين منظر، شعار تهران شهري براي همه، يادآور ايده نظري «حق شهر» نيز خواهد بود كه در آن حقي براي همه مردم در برخورداري از نيازهاي ضروري (همچون مسكن يا اوقات فراغت) و امكان بهبود و دگرگوني شرايط زندگي فراهم است. اين قبول مسووليت همراه خواهد بود با واگذاري سازوكار تصميم‌گيري به خود مردم و همراه خواهد بود با ورود شهرداري تهران به برنامه‌ريزي خدمات رفاهي همچون برنامه‌ريزي مسكوني و حتي تامين مسكن كم‌درآمدها بر اساس بند 21 ماده 55 قانون شهرداري‌ها و ساير موارد قانوني كه به شهرداري اجازه ورود به ارائه خدمات رفاهي و حمايت از سمن‌ها و خيريه‌ها با اين هدف را مي‌دهد. اين مسووليت‌پذيري آشكارا در برابر ايده‌هاي جاري و چيره كوچك‌سازي شهرداري، بيرون رفتن از عرصه تصميم‌گيري خدمات رفاهي و محدود كردن شهرداري تهران به جمع‌آوري زباله و ساخت راه و ريل قرار مي‌گيرد كه نه‌تنها نمي‌تواند تهران را براي زندگي همه آماده كند و نه تنها با روح اداره يكپارچه شهر و البته گريزناپذير (كه تداوم و تشديد مشكلات منتظر تصويب قانون مربوطه نمانده و نمي‌مانند) همخواني ندارد كه منجر به همين وضعيت كنوني و چه بسا بدتر بينجامد. وضعيتي كه در آن نابرابري شهري به بحران در ابعاد مختلف سياسي، اجتماعي، فرهنگي و محيط زيستي منجر شده و مي‌شود.
برابري آن ذات پنهان و زيباي شعار «تهران براي همه» است كه مي‌تواند رهنمودي باشد براي جهت‌گيري بهينه شهرداري تهران در ايجاد شهري با كيفيت مناسب زندگي براي همه گروه‌هاي اجتماعي- اقتصادي شهر تهران. اميد كه پيگيري اين شعار قرين موفقيت باشد و موجي تاريخي ايجاد كند.