سيستان و بلوچستان، استاني با مزيت‌هاي نسبي بالا است
تشنگان لب دريا
علي اوسط‌هاشمي
به طور كلي استان سيستان و بلوچستان، يك استان بكر با پتانسيل‌هاي بسيار زيادي است كه متاسفانه آن‌گونه كه شايسته اين استان و پتانسيل‌هاي بالقوه‌اش است، به آن توجهي نشده است. در اين استان سرمايه‌هاي انساني، اجتماعي و منابع معدني بسياري وجود دارد اما هنوز نتوانسته‌ايم از آن بهره‌گيري درخوري
داشته باشيم. بهترين فرصتي كه در استان سيستان و بلوچستان وجود دارد، بندر آزاد چابهار است كه مي‌تواند اين كشور و بخصوص اين استان را به آب‌هاي آزاد و اقيانوس متصل كند، زيرا بندر چابهار تنها بندر اقيانوسي كشور است كه با آن مي‌توان به اقيانوس هند و كشورهايي كه بالغ بر دو ميليارد و 200 ميليون نفر جمعيت دارند، متصل شد. غالب اين كشورها از منابع گازي محروم و نيازمند تعامل با كشورهايي هستند كه منابع را در اختيار آنها قرار دهد. از طرف ديگر با توجه به شرايط كشور و سخت‌تر شدن صادرات نفت، مي‌توان با استفاده از اين راه آبي و صرف هزينه‌هاي ترانزيتي و حمل و نقلي كمتري به اروپا متصل شده و منابع انرژي بيشتري را به فروش رسانيم. در واقع بندر چابهار با توجه به موقعيت ويژه خود مي‌تواند در سياست‌هاي راهبردي نقش‌آفريني كند. استفاده از ظرفيت‌هاي گردشگري و ترانزيت كالا از منطقه آزاد چابهار به ساير نقاط دنيا مي‌تواند نقش اين منطقه را در اجراي سياست‌هاي راهبردي و توسعه استان و كشور
دو‌چندان كند. اما اين كريدور آبي و بندر آزاد تنها براي صادرات منابع انرژي مفيد نيست، بلكه مي‌تواند سرمايه‌گذاران زيادي را نيز جذب كند. كاهش مسافت و بهره‌گيري از انواع حمل و نقل مانند هوايي، دريايي و خشكي، يكي از جاذبه‌هاي مهم براي ورود سرمايه‌گذاران است. هر چه بتوانيم بنادر آزاد كشور را پيشرفته و به تكنولوژي روز مجهز كنيم، استفاده از آنها راحت‌تر و ايجاد رغبت براي تجار و سرمايه‌داران جهت حضور در اين بنادر بيشتر مي‌شود. در واقع با توجه به «اقتصاد دريامحور» مي‌توان روند توسعه‌يافتگي را
سريع‌تر طي كرد. يكي ديگر از مزيت‌هاي اقتصاد دريامحور، برقراري خطوط كشتيراني با ساير كشورهاي همجوار مانند عمان، پاكستان و هند است. البته اقتصاد دريامحور، محدود به دريا نيست بلكه به صنايعي كه به هر نوعي با دريا سر و كار دارد نيز مربوط مي‌شود. شيلات يكي از اين صنايع است. ماهيگيري و شيلات از ديرباز در استان‌هايي كه به دريا راه داشتند، اهميت فراواني داشته است. در استان سيستان و بلوچستان حدود 130 تا 140 هزار نفر به صورت سنتي ارتزاق مي‌كنند، اين در حالي است كه اگر به اين بخش توجه بيشتري شود و تكنولوژي در دسترس نيز بهبود يابد، ظرفيت اشتغالزايي را مي‌تواند تا 300 يا 400 هزار نفر افزايش دهد. در واقع به جاي صيد توري مي‌توان از صيد قلابي
استفاده كرد. بعد از دريا و ارتباط آبي با ساير كشورها و اقيانوس‌ها، يكي ديگر از مزيت‌هاي اين استان، برخورداري از 350 تا 400 كيلومتر ساحل است. وجود ساحل مي‌تواند به برپايي صنايع و كسب و كارهاي مرتبط رونق دهد. از طرف ديگر، وجود ساحل و منابع آبي مي‌تواند به آنهايي كه ميل به كارآفريني دارند، كمك كند. به طور مثال هر سال بين 800 تا 900 ميليون دلار واردات موز داريم. اگر سرمايه‌گذاري مناسبي در اين استان صورت گيرد، به راحتي مي‌توانيم اين ميوه را با صرف هزينه‌هاي كمتري در كشور بكاريم و اشتغال‌آفريني زيادي نيز در اين حوزه داشته باشيم. مرزهاي آبي و خشكي و كريدور هوايي بودن اين استان بخصوص بندر چابهار به خوبي مي‌تواند گام‌هاي توسعه‌اي را براي كشور سريع‌تر پيش برد. البته لازمه اين امر، احداث فرودگاه‌هاي پيشرفته‌تر است كه با ارايه خدمات بين راهي قوي‌تر در تكميل پازل توسعه‌اي به كشور كمك كند. يكي از پتانسيل‌هاي ديگر اين استان، صنايع دستي و بومي و همچنين جاذبه‌هاي گردشگري اين استان است. جاذبه‌هاي گردشگري اين استان هم مي‌تواند به خوبي به توسعه‌اش كمك كند. شهر سوخته، كوه خواجه و چندين اثر تاريخي ديگر در شمال استان همچنين كوه تفتان و سواحل زيباي مكران در جنوب استان نمونه‌اي از داشته‌هايي است كه مي‌تواند علاوه بر رونق گردشگري در اين استان به بهبود اقتصادي نيز كمك كند. در اين راستا، جهاني شدن روستاي كلپورگان نيز به خوبي مي‌تواند سيستان و بلوچستان را به يك قطب گردشگري در ايران تبديل كند. گسترش همكاري‌هاي تجاري و كالايي با كشورهاي افغانستان و پاكستان علاوه بر ايجاد يك ساختار منطقه‌اي تجاري مي‌تواند روابط ديپلماتيك را نيز بهبود بخشد. از طرف ديگر همسايگي با افغانستان يكي از راه‌هاي دستيابي به كشورهاي آسياي ميانه است. بندر شهيد بهشتي نيز از ديگر جاذبه‌هاي گردشگري و اقتصادي اين استان است. در سال گذشته حدود ۹۴۰ ميليون دلار در اين بندر سرمايه‌گذاري شده است. اين بندر كه از قاعده تحريم نيز مستثني شده است، براي روزهاي سخت مي‌تواند بسيار مفيد باشد. با وجود اينكه استان سيستان و بلوچستان، كم آب است اما با توجه به برخي اولويت‌ها و برنامه‌ريزي‌هاي آبي مي‌توان كشاورزي را در اين استان رونق بخشيد. در اين راستا لازم است از نگاه‌هاي سنتي، بخشي و غيراقتصادي در مصرف آب پرهيز و روش‌ها و مدل‌هاي نوين كشاورزي جايگزين روش‌هاي سنتي شود. لزوم تامين منابع مالي براي اجراي طرح‌هاي مرتبط با بخش آب ضروري است كه همت و تلاش مسوولان را مي‌طلبد. نكته ديگر، استفاده از انرژي‌هاي تجديد‌پذير در اين استان است. بادهاي 160 روزه در اين استان بسيار معروف هستند و اگر شرايط به گونه‌اي پيش رود كه بتوانيم از پتانسيل براي توليد برق استفاده كنيم، مي‌توان برق را حتي اقتصادي‌تر از نيروگاه‌هاي منجيل توليد كنيم. تمام موارد گفته شده تنها بخشي از مزيت‌هاي اقتصادي استان سيستان و بلوچستان است. به جرات مي‌توان گفت اين استان مزيت نسبي بسيار بالايي براي تبديل شدن به قطب اقتصادي كشور دارد، اما در اين راه لازم است هدف‌گذاري درستي انجام شود. اگر هدف‌گذاري انجام شود، بخش عمده‌اي از صنايع ما فعال خواهد شد و بنادرمان بخصوص بندر چابهار در منطقه مي‌تواند بسيار پرنفوذتر و فعال‌تر عمل كند.
استاندار اسبق سيستان و بلوچستان