سراغ چه گلابهايي را بگيريم؟
آنچه تورهاي گردشگري به مقصد گلابگيري را متفاوت و متمايز ميكند شيوهها و آيينهاي گلابگيري در هر منطقه از كاشان است. به عبارتي گلابگيري در هر نقطه از كاشان رسم و آيين خود را دارد. گلابگيري ابوزيدآباد با گلابگيري نقاط ديگر متفاوت است، در روش گلابگيري ساير نقاط، لوله منتقلكننده بخار گل و آب بدون شيب بوده و در پارچ نيز كاملا باز است. اما در روش گلابگيري ابوزيدآباد، لولههاي آلومينيومي با شيب 45 درجه به پارچ متصل ميشوند و در پارچ نيز كاملا بسته ميشود.
چيدن گل محمدي با مراسم مذهبي خاصي همراه است، مراسمي كه از قديمالايام بوده و اين سنت تا به حال ادامه پيدا كرده است، كساني كه گل سرخ محمدي را ميچينند به محض اينكه نام اين گل را ميشنوند بر محمد(ص) و اهل بيتش صلوات ميفرستند. بو و عطر گلهايي كه در ساعات اوليه صبح چيده ميشوند از عطر آن گلهايي كه در ساعات بعدي صبح چيده ميشود بيشتر است، همچنين گلابي كه از اين گل به دست ميآيد بوي خاصي دارد.
اما از همه مراسم و آيينها كه بگذريم بايد گفت گلاب از حيث درجه خلوص به چند دسته تقسيم ميشود:
گلاب سنگين (درجه يك): گلابي است كه در 100 ميليليتر آن دست كم 35 ميليگرم اسانس وجود داشته باشد يا حداقل اسانس آن كمتر از 25 ميليگرم نباشد. به تعبير محلي اين گلاب گلابي است كه از ريختن 30 كيلوگرم گل مرغوب (قمصر) و استحصال 40 ليتر محلول از آن به دست ميآيد كه به آن گلاب 5 مني ميگويند.
گلاب سبك (درجه دو): گلابي است كه در 100 ميليليتر آن دستكم 15 كيلوگرم گل و استحصال 40 ليتر محلول به دست ميآيد (5/2 مني). البته در قمصر بينابين اين دو گلاب، گلاب متوسطي تهيه ميشود كه از ريختن 18 كيلوگرم گل و استحصال 40 ليتر محلول به دست ميآيد كه به آن گلاب سه مني ميگويند.
به غير از موارد گفته شده، ميتوان از انواع خاص گلاب با كيفيتهاي مختلفي كه با مقياسي محدود در ابوزيدآباد گرفته ميشود نيز نام برد، از آن جمله:
گلاب دو آتشه: چنانچه پس از يك بار تقطير و گلابگيري دوباره به جاي ريختن آب روي گلهاي ديگ، گلاب به دست آمده قبلي را بريزيم، يعني گلاب مجددا با گل تازه تقطير شود، به گلابي كه از اين تقطير به دست آيد گلاب دوآتشه گويند.
گلاب سهآتشه (سه گل): چنانچه عمل گلابگيري را براي بار سوم تكرار كنيم، يعني گلاب دوآتشه را دوباره با گل تازه تقطير كنيم به آن گلاب سهآتشه ميگويند. اين دو نوع گلاب بسيار كم توليد ميشود و از حيث كيفيت و ميزان اسانس بينظير است؛ ادامه اين روند منجر به اسانسگيري ميشود.
گلاب پس آب: در صورتي كه بعد از عمل تقطير دوباره به تفالههاي ديگ، آب اضافه كنيم و از تفالههاي گل مجددا تقطير صورت پذيرد گلاب به دست آمده را - كه كيفيت نازلي دارد - پس آب گويند.
گلاب زيرعطري: گلابي كه با پارچ مخصوص تهيه ميشود و براي توليد آن به جاي گرفتن مثلا 40 ليتر گلاب از 30 كيلوگرم گل، در حقيقت 7 ليتر گلاب گرفته ميشود و بيشتر گرفتن عطر آن مطمع نظر است و بعد از آنكه عطر از پارچ خارج شود به گلاب زيرعطر، گلاب زيرعطري ميگويند.