نقض آشكار حقوق بين‌الملل
محمود فاضلي
اوضاع ونزوئلا پس از اينكه خوان گوايدو 23 ژانويه رهبر مخالفان ونزوئلا، خود را جانشين رييس‌جمهور كنوني ونزوئلا ناميد، وارد مرحله جديدي شد. امريكا او را رهبر قانوني ونزوئلا به‌شمار آورد و شماري از كشورهاي اروپايي نيز از تصميم امريكا حمايت كردند، اما روسيه از مادورو رييس‌جمهور قانوني كشور حمايت و بر باقي ماندن او بر قدرت اصرار دارد. نبرد قدرت گوايدو با مادورو پس از آنكه گوايدو با كمك سربازان شورشي، لئوپولدو لوپز، رهبر دستگيرشده اپوزيسيون را آزاد كرد، شدت گرفت. اين اقدام منجر به درگيري‌هاي خشونت‌آميزي در كاراكاس شد. با آغاز دور جديد تحولات اين كشور، تنش ميان مسكو و واشنگتن در اين رابطه وارد مرحله جديدي شد. روسيه معتقد است كه امريكا با مداخله در امور داخلي ونزوئلا عملا منشور سازمان ملل مبني بر عدم دخالت در امور داخلي كشورها را زير پا مي‌گذارد و برخلاف قوانين بين‌المللي به‌دنبال حمله نظامي به ونزوئلاست. رييس سرويس اطلاعات خارجي روسيه مدعي شد مسكو علائمي را از آماده‌سازي عمليات امريكا عليه ونزوئلا مشاهده مي‌كند، اما روشن نيست كه آيا اين طرح عملي خواهد شد، بايد به انتظار آينده بود. رييس اداره دولتي اطلاعات ستاد كل نيروهاي مسلح روسيه نيز در كنفرانس بين‌المللي امنيتي مسكو اعلام داشت، فعاليت‌هاي تضعيف‌كننده امريكا عليه ونزوئلا كماكان ادامه دارد. گزينه‌هاي مختلفي براي تغيير دولت طراحي مي‌شوند؛ از ايجاد شرايط رشد روحيه اعتراضي جهت ايجاد انفجار اجتماعي گرفته تا اجراي سناريوي نظامي عليه كاراكاس. واشنگتن تمايل به سازماندهي حمله نظامي به دست متحدانش به‌ويژه كلمبيا دارد. وزير دفاع روسيه در نشست وزراي دفاع كشورهاي عضو سازمان همكاري شانگهاي در بيشكك نيز مدعي شد خط‌مشي تغيير رژيم‌ها و انجام كودتاي دولتي در ونزوئلا و...
تحميل مدل‌هاي توسعه از خارج، نه تنها به هرج و مرج در كل منطقه بلكه به رشد تهديدات و فوران تروريسم بين‌المللي و موج عظيم پناهندگان غيرقانوني منجر مي‌شود. پيامدهاي چنين اقدامات خارجي بر خاورميانه و آفريقاي‌شمالي تاثير خواهند گذاشت. پس از شدت گرفتن دوباره نبرد قدرت در ونزوئلا، وزير خارجه آلمان پس از گفت‌وگو با نيروهاي اپوزيسيون ونزوئلا در كلمبيا خواستار بررسي تحريم‌هاي جديد عليه مادورو، رييس‌جمهور و ساير مقامات اين كشور شد. به گفته او «اين موضوعي است كه ما بايد در اروپا با شركاي اروپايي‌مان درباره آن حرف بزنيم، به‌همين دليل ما بايد به‌طور جدي آن را مورد بررسي قرار دهيم.» امريكا و ساير كشورهاي اتحاديه اروپايي و تعداد زيادي از كشورهاي امريكاي لاتين در فاصله كمي پس از آغاز نبرد قدرت در ماه ژانويه، گوايدو را به عنوان رييس‌جمهور موقت به‌رسميت شناختند. ايجاد محدوديت در سفر و مسدود كردن دارايي مقامات ونزوئلا در دستور كار قرار گرفته است. اپوزيسيون چنين اقدامات تنبيهي از سوي اتحاديه اروپايي را قدمي موثر تلقي مي‌كند، چون بسياري از مقامات دولتي بستگاني در اروپا (به‌ويژه در اسپانيا) دارند. فهرست تحريم‌هاي اتحاديه اروپايي بايد 20 نفر را دربر بگيرد. نيروهاي اپوزيسيون خواستار آن هستند كه گروه به‌اصطلاح تماس كشورهاي اروپايي و امريكاي لاتين و گروه ليما كه اعضاي آن فقط از امريكاي لاتين هستند، در مورد يك موضع مشترك در برابر اين منازعه به تفاهم برسند و همزمان بر كشورهايي مانند روسيه و كوبا كه از مادورو حمايت مي‌كنند، فشار بياورند. وزير خارجه روسيه در جديدترين ابتكار خود در گفت‌وگوي تلفني با همتاي امريكايي هشدار داد كه ادامه اقدامات تهاجمي واشنگتن عليه ونزوئلا پيامدهاي ناگواري را به همراه خواهد داشت. مداخلات واشنگتن در امور داخلي ونزوئلا نقض آشكار حقوق بين‌الملل است. بي‌ثباتي در ونزوئلا موجب افزايش موج مهاجرت و فقر در اين كشور است. به باور لاوروف دخالت واشنگتن در امور داخلي كشور مستقل و تهديد روساي آن، گستاخانه‌ترين نقض حقوق بين‌المللي است. تنها ملت ونزوئلا حق تعيين سرنوشت خود را دارد و براي رسيدن به اين هدف نياز به گفت‌وگوي بين تمام نيروهاي سياسي كشور است. به همتاي امريكايي خود گفتم كه مسكو براساس مواضع اصولي خود هرگز در امور ديگر كشورها دخالت نمي‌كند. لاوروف از همتاي امريكايي خود خواسته واشنگتن از بازگشت به دكترين مونرو در روابط خود با ونزوئلا خودداري كند. وي در ازبكستان ادعاي مقامات امريكايي مبني بر دخالت روسيه براي ماندن مادورو در كاراكاس را رد كرد؛ ما توافق كرديم كه تماس‌ها درباره ونزوئلا را حفظ كنيم اما راهي براي نزديك كردن مواضع‌مان نمي‌بينم. تحولات در ونزوئلا موجب نگراني روسيه شده است. علاوه بر منافع نظامي-ژئوپليتيكي، منافع اقتصادي روسيه نيز در معرض خطر قرار دارند، به‌همين دليل مسكو با نگراني تحولات در كاراكاس را دنبال مي‌كند. روسيه، ونزوئلا را همانند كوبا به عنوان يك كشور برادر مي‌شناسد. روسيه، واشنگتن را به تلاش براي بركناري مادورو از رياست‌جمهوري با انتشار اخبار جعلي و عمليات‌هاي مخفي متهم مي‌كند. در مجموع مسكو معتقد است اگر واشنگتن تلاش خود را براي دخالت در امور داخلي ونزوئلا ادامه دهد، دخالت امريكا مي‌تواند منجر به فروپاشي اين كشور شود. از نگاه مسكو، مهم پايان يافتن ناآرامي‌ها و خشونت‌ها در كاراكاس است ضمن اينكه مشكلات ونزوئلا بايد از طريق مذاكره مسوولانه بدون پيش‌شرط از سوي دوطرف حل‌وفصل شود. مسكو همچنين مدعي است كارشناسان نظامي روس در ونزوئلا جزو واحدهاي جنگي نيستند و براي تعمير و نگهداري تسليحات و سيستم‌هاي نظامي به اين كشور اعزام شده و به آموزش و تعمير و نگهداري ادوات جنگي و سيستم‌هاي نظامي مي‌پردازند كه در چارچوب همكاري‌هاي فني-نظامي به ونزوئلا تحويل شده است. در روزهاي اخير اخبار زيادي در رسانه‌هاي غربي منتشر شده كه مادورو ميليارد‌ها دلار را به حساب‌هاي بانكي در خارج انتقال داده است.