«بارها سر شيوه داوري نقد داشتم. بارها جلسه آسيبشناسي پس از برگزاري جشن گذاشته ميشد كه نتيجهاي دربرنداشت. من برخي اوقات مخالف جمع بودم. گروههاي داوري توسط اعضاي هيات مديره انتخاب ميشوند. بخشي از افراد منتخب تجربه تئاتري كمتري دارند و سواد و سابقه آنان براي داوري كافي نيست.»
اين صحبتهاي شهره سلطاني در گفتوگو با تسنيم است درباره آنچه او تخلف و ناداوري در انجمن بازيگران خانه تئاتر ميدانست. البته ماجراي اختلافات شهره سلطاني و انجمن بازيگران به زماني بازميگردد كه او از وضعيت صنفي در اين انجمن خسته ميشود و پس از يك دوره نسبتا طولاني در اين انجمن، عطاي هيات مديره را به لقايش ميبخشد.
سال گذشته برخي بازيگران مدعي شدند گروه داوران جشن شب بازيگر با وجود درخواستشان، براي داوري به تماشاي آثارشان ننشستهاند و بدون در نظر گرفتن خواستهشان عملا از چرخه داوري كنار نهاده شدهاند. اين در حالي بود كه جشن شب بازيگر در تمام سالهاي وجود خانه تئاتر به عنوان مهمترين فعاليت اين موسسه در ايام هفته تئاتر معرفي ميشد. جايي كه هر سال بهزاد فراهاني بر صحنه تالار وحدت يا تئاتر شهر بيانيهاي ميخواند در باب فقدان توجه دولت به تئاتر و وانهادن عنان آن به هنرمندان و چند تنديس و جايزه به بازيگران برگزيده سال اهدا ميكند.
اما همه چيز به نظر از آييننامه ناشي ميشود؛ آييننامهاي كه همواره مورد تخطي قرار ميگيرد و نميتواند از بازيگران معترض صيانت كند. چرا كه آنان معتقدند قدرت بهزاد فراهاني و گروه داوران نهايي همواره بر آييننامه چيره شده و اين آييننامه نيازمند بازنگري جدي است.
آييننامهاي كه زورش كم است
شهره سلطاني پيشتر گفته بود: «با اصرار ميخواهند اين آييننامه به هر دليلي تغيير نكند و اصلاح نشود. مثل همه ايدههايي كه مطرح ميكرديم و رد ميكردند از ايدهها استقبال نميكنند.»
اين بازيگر شناخته شده تئاتر عدم تمايل به تغيير را ناشي از وجود برخي منفعتها دانسته و گفته بود باور دارد در خانه تئاتر روابط به جاي ضوابط عمل ميكند؛ چنانچه كار كساني ديده ميشود كه داوران دوست دارند. اين با بيانيهاي كه اخيرا داوران اوليه جشن شب بازيگر سال 1398 منتشر كردهاند نيز صادق است. آنان در بيانيه خود آوردهاند: «درخواست ميكنيم آييننامه داوري بازنگري شود و نواقص و ايرادات موجود رفع شوند. لازم به ذكر است اينجانبان پيشتر بخشي از نظراتمان را به سمع و نظر بازرس محترم انجمن بازيگران خانه تئاتر رساندهايم كه قول بررسي به ما دادند. در ضمن خواستاريم تا آييننامه داوري بازنويسي و با نظر اكثريت اعضاي محترم انجمن تنظيم و تصويب گردد.»
بيانيه گروه داوران اوليه زماني منتشر ميشود كه سطح اعتراضات به روند داوري بالا ميگيرد و مشخص ميشود آنچه داوران اوليه در جلسات خود طبق آييننامه دنبال كردهاند در بخش داوري نهايي به هيچ عنوان لحاظ نشده است. آنان ميگويند يا نام نامزدهاي مدنظر از فهرست خارج شده است يا آنكه اسامي افرادي به فهرست اضافه شده است كه اصلا آنان را مورد داوري قرار ندادهاند.
در بيانيه اين گروه داوري آمده است: «در آييننامه گفته شده كه داوري فقط مختصِ اعضاي انجمن بازيگران است ولي همين مساله در تبصره بعدي نقص شده كه باعث شد در بخش داوري نخستين احساس بلاتكليفي به وجود آمده و سرانجام مجبور به حذف آثاري شديم كه بازيگر عضو
نداشتند.»
اين بخش از بيانيه اشاره به انتخاب مونا فرجاد در بخش بازيگران زن دارد كه گويا او عضويتي در خانه تئاتر و انجمن بازيگران ندارد. همچنين حامد كميلي براي ايفاي نقش در نمايش «ريچارد» حميدرضا نعيمي نامزد بخش مردان ميشود؛ در حالي كه او نيز عضويتي در موسسه خانه تئاتر ندارد. با اين وجود حميدرضا نعيمي در نامهاي تند خطاب به داوران اين جشن، انتخاب آنان را زير سوال برد.
عضو سابق معترض
حميدرضا نعيمي پس از اعلام نام نامزدهاي جشن شب بازيگر در يك نامه سرگشاده، خطاب به بازرسان و اعضاي هيات مديره انجمن بازيگران از ناديده گرفته شدن بازي بهناز نازي در تمام آثاري شكوايه ميكند كه او در اين سالها روي صحنه برده بود.
آقاي نعيمي در مقدمه نامه خود با ادبياتي تند و تيز مينويسد: «حكايت تلخي است حكايت جدايي؛ اما گاهي رفتن تنها راهِ چاره است تا بتواني نفس بكشي و من ديگر نميتوانم در اين خانه كه مزين به نام بازيگر است - همان چيزي كه عاشقش هستم - نفس بكشم. ظاهرا من مالِ اين خانه نيستم همانگونه كه باطنا اين خانه مال من نيست.»
جالب آن است كه حميدرضا نعيمي، عضو هياتمديره خانه تئاتر است و مسلما بايد بيش از هر شخص ديگري در آن موسسه از جزييات جشن آگاه باشد؛ اما نامه نعيمي نشان ميدهد قدرتي پنهان همه چيز را به سمت مطلوب خود ميبرد. او مينويسد: « بايد در مصاحبهها و تريبونها اعلام كنيد كه خاطي هستيد و جشن شما يك محفل رفيقبازي و فاميلبازي است. لطفا نگاهي به بعضي از اسم نامزدها در دو سال اخير بيندازيد تا معناي فاميلبازي را بدانيد. با اعتبار و آبروي خود چه كرديد؟ اي كاش بعد از جشنتان استعفا بدهيد و يا ديگر از آزادگي و هنرمند بودنتان سخن نگوييد. راستي چه خبر از نامزد شدن آقاي حامد كميلي در نقش ريچارد سوم؟ در دو جلسه اضطراريتان چه مباحثي گذشت؟»
واكنش نعيمي با صحبتهاي سروش طاهري همراه ميشود. تنها ساعاتي پيش از آغاز جشن بازيگر مسوول داوري جشن شب بازيگر در يك گفتوگوي جنجالي خبر از استعفا از هيات مديره انجمن بازيگران ميدهد و اعلام ميكند انتخاب نامزدها و برندگان در يك پروسه توام با تخلف صورت گرفته است.
كارد دسته خود را ميبرد
داستان سروش طاهري زماني داغ ميشود كه با وجود اعلام نام او به عنوان يكي از نامزدهاي جشن شب بازيگر، ناگهان با نظر مثبت بهزاد فراهاني، نام سروش طاهري از فهرست نهايي حذف ميشود. اين در حالي بوده كه حضور يكي از شخصيتهاي درگير در مراسم، در ميان نامزدها برخلاف آييننامه نيست؛ اما طبق آنچه طاهري «ترسو بودن» دستاندركاران جشن مينامد، نام سروش طاهري از فهرست نهايي حذف ميشود. شايد اشاره طاهري به گفتههاي نعيمي مرتبط باشد كه گفته بود جشن شب بازيگر محل «فاميلبازي» است؛ چرا كه در فهرست منتشر شده نام همسر سروش طاهري نيز در بخش بانوان آمده بود.
سروش طاهري در گفتوگو با احسان زيورعالم گفته است: «من به هيچ وجه در انتخاب دخل و تصرفي نداشتم و طبق نظر بازرسان هم هيچ نقص آييننامهاي در اين دوره رخ نداده بود.»
وي درباره چگونگي حذفش هم گفته است: «در خانه تئاتر هيات مديره انجمن بازيگران تشكيل ميشود و از ميان 7 نفر 5 نفر به حذف نام من راي ميدهند. اين در حالي است كه در دو سال فعاليت در جشن بازيگر من هيچ مزدي دريافت نكردم.»
آقاي طاهري در گفتوگويش گفته است كه داوران در طي پروسه داوري مدام با تماسهاي تلفني مختلف از سوي بازيگران مواجه ميشوند و همواره اعتراض ميكنند كه چرا آنان را نامزد نكردهاند. نكته مهمي كه در اين ميان هم مغفول ميماند آن است كه اساسا جايزه شب بازيگر داراي چه اهميتي است و چرا بايد براي به دست آوردنش چنين هر ساله با تكاپوها و بداخلاقيهايي از اين دست مواجه شويم.
نكته جالبتر آن است كه پس از اتفاقات رخ داده نام مانلي حسينپور، همسر آقاي طاهري نيز از فهرست نامزدها حذف ميشود و جالبتر اينكه اين حذف سال گذشته نيز رخ داده بود، تنها به دليل سمت سروش طاهري در پروسه داوري جشن شب بازيگر.
يك تنديس و هزاران اتهام
شهره سلطاني سال گذشته درباره ناديده گرفتن بهروز پناهنده و برنده نشدن تنديس جايزه شب بازيگر گفته است: «با اين كار يك هنرمند را كشتند. بهروز ناديده گرفته ميشود و با چنين رويهاي ديگر انگيزهاي براي كار كردن پيدا نميكند. اين به نوعي جنايت است. مرا هم سالهاست مضروب ميكنند و من خراشيده و زخمي شدهام؛ اما من قوي هستم و كماكان روي پاي خود ميايستم. شايد به اين دليل كه من جوايز خود را از دست بزرگاني چون علي نصيريان، عزتالله انتظامي، پرويز پورحسيني، ايرج راد و ... گرفتهام و ميتوانم خودم را آرام كنم؛ اما براي بهروزي كه در تلاش براي ديده شدن است چه ميتوانم تصور كنم؟»
به نظر ميرسد اين خلاصهاي از تمام انگيزههاي بازيگران براي رسيدن به اين تنديس فلزي باشد؛ تنديسي كه شايد براي كسي اعتبار چنداني نياورد اما دريافتش از دست يك شخصيت دوستداشتني پيشكسوت، پشتوانهاي معنوي براي بازيهاي آينده شود. چيزي كه ميشود در تمامي سخنرانيهاي پس از دريافت جايزه شنيد؛ اما به نظر ميرسد اين لطافت احساس بازيگر با زير پا نهادن يك آييننامه ساده خدشهدار شده است. نوك پيكان اتهامات نيز به سوي بهزاد فراهاني است كه اساسا جشن شب بازيگر را گويي يكتنه پيش ميبرد.
عليرضا آرا كه پس از اختلافات با ستاد برگزاري اين جشن از سمت خود در حوزه داوري استعفا داده بود، شب گذشته در گفتوگو با راديو تهران گفته است: «متاسفانه عملكرد آقاي بهزاد فراهاني در مقام دبير به هيچ عنوان راضيكننده نيست و برخورد وي با روند داوري كاملا جانبدارانه است و ما در روند داوريها شاهد تخلفات گسترده چه در اين دوره اخير و چه در دورههاي گذشته بودهايم.»
عليرضا آرا مدعي شده است تنها راهحل موجود تعطيل كردن جشن شب بازيگر به مدت يك سال و بازنگري در آييننامه جشن است. هر چند به نظر ميرسد اين ايده با مخالفت چهرهاي چون بهزاد فراهاني روبهرو خواهد شد؛بهزاد فراهانياي كه ميشد در مراسم شنبهشب هم اتوريته و قدرتاش را ديد كه چگونه همه چيز را در چنته دارد.