همه تلاش‌هاي وزير
ميثم شرفي
مباحث و مجادلات كمپين‌هاي اخير پيرامون وزارت نفت و در راس آن وزير نفت، بيژن زنگنه بهانه‌اي شد براي نگارش اين يادداشت حول محور دستاوردهاي اين وزارتخانه كليدي كه هم‌اينك در خط اول نبردي سهمگين در برابر جنگ اقتصادي امريكاست. پرداختي كلي و كوتاه به برخي دستاوردهاي اين مجموعه به مخاطب اين امكان را مي‌دهد به طور شفاف و به دور از هياهوهاي سياسي در جريان بخشي از اقدامات و موفقيت‌هاي آن قرار بگيرد:
۱- متنوع‌سازي توليد: افزايش توان سبد توليدي وزارتخانه يكي از محورهايي بود كه زنگنه از روز اول بر آن تاكيد داشت و مهم‌ترين آن را تقويت بخش گاز اعلام كرد. در همين راستا طرح توسعه فازهاي گازي پارس جنوبي از جمله اهداف كوتاه و ميان مدت بود. قبل از آغاز به كار دولت حسن روحاني، عدد واردات گاز ايران از تركمنستان معادل ۴ ميليارد دلار به صورت سالانه بود. با توجه به منابع گازي ايران در پارس جنوبي كه شامل عددي حدود ۸٪ درصد از كل منابع گازي جهان است، مجموعه وزارتخانه تصميم گرفت با يك برنامه‌ريزي منسجم فازهاي ۱۲، ۱۳، ۱۵، ۱۶، ۱۷، ۱۸، ۱۹، ۲۰، ۲۱، ۲۲، ۲۳و ۲۴ را با سرعت بيشتري تكميل و به بهرداري برساند و با اتصال به مدار سراسري شبكه توزيع، علاوه بر تامين نياز كشور، حجم توليد ميعانات گازي را افزايش داده تا هم خوراك پتروشيمي افزايش پيدا كرده و هم مازاد توليد به صورت كالاي قابل صادرات به بازار‌هاي جهاني عرضه شود.
۲- خودكفايي بنزين: اولويت دوم وزارتخانه، خودكفايي توليد بنزين به عنوان نياز استراتژيك كشور و جلوگيري از واردات آن بود. در همين راستا پروژه پالايشگاه ستاره خليج فارس كه به عنوان بزرگ‌ترين پالايشگاه ميعانات گازي جهان با ظرفيت دريافت خوراك ۳۶۰ هزار بشكه روزانه در سال ۱۳۸۵ كلنگ‌زني شده بود با تلاش‌هاي وزير در سه فاز به طور كامل به بهربرداري رسيد. نكته جالب اين كه اين پالايشگاه فراي پيش‌بيني‌هاي فني با دريافت خوراك روزانه بيش از ۴۰۰ تا ۴۲۰ هزار بشكه ميعانات گازي از پارس جنوبي با توليدي معادل ۴۵ ميليون ليتر بنزين در روز در حال بهربرداري است.
۳- ميادين مشترك: اولويت سوم، كم كردن عقب‌افتادگي ايران در ميادين مشترك بود. طرح توسعه ميادين مشترك مانند آزادگان شمالي و جنوبي و غرب كارون كه با توجه به هم‌مرزي با عراق داراي اهميت ويژه هستند با چشم‌انداز افزايش حجم توليد نفت خام در دستور كار قرار گرفت كه پس از توسعه اين ميادين، توليد نفت ايران به عددي حدود ۴ ميليون بشكه افزايش يافت كه ۲ ميليون آن به مصارف ۹ پالايشگاه فعال كشور رسيد.
۴- افزايش صادرات نفت: با توجه به افزايش توليد در حوزه پارس جنوبي و ميادين مشترك نفتي روزانه ۲ ميليون بشكه نفت خام از پايانه صادراتي خارك و ۵۰۰ هزار بشكه ميعانات گازي از بندر عسلويه، در مقاطعي بيش از ۲/۵ ميليون بشكه نفت و ميعانات گازي صادر مي‌شد. اصرار و ايستادگي مجموعه وزارت نفت براي احقاق سهميه صادراتي بذل شده در دولت قبل به نفع عربستان سعودي، يكي از مهم‌ترين اقدامات سياسي مجموعه بود كه با توجه به وزن شخصي زنگنه و لابي‌گري گسترده اقتصادي محقق شد. البته با توجه به آغاز دوباره تحريم‌ها، مجموعه وزارت براي صيانت از روش‌هاي فروش، عدد صادرات فعلي را اعلام نمي‌كند. اما همان طور كه سخنگوي دولت تاكيد كرد، اين عدد قطعا بالاتر از ميزان تحويلي از دولت قبل است.
۵- طرح‌هاي توسعه‌اي در پالايشگاه‌هاي كشور: جهت ارتقاي كيفيت و افزايش ظرفيت پالايشگاهي، پالايشگاه بندرعباس در زمان دولت روحاني افتتاح شد. طرح توسعه پالايشگاه اصفهان درحال اجراست و از هم مهم‌تر فاز دو توسعه پالايشگاه آبادان با پيشرفت خوبي در حال انجام است.
۶- توسعه صنعت پتروشيمي: با اينكه بدنه پتروشيمي متعلق به بخش خصوصي است، براي تسهيل تامين خوراك و كنترل سياست‌هاي اجرايي اين حوزه، وزارت نفت به شركت ملي پتروشيمي اختيارات حاكميتي تفويض كرد تا با نگاهي تخصصي به دغدغه‌ها و چالش‌هاي اين حوزه بپردازد. در كنار اين وزارت نفت با آغاز به ساخت يا تكميل پتروشيمي دماوند در عسلويه، پتروشيمي سبلان، سيراف، دنا، صدف .... و تكميل طرح توسعه پتروشيمي پرديس و از همه مهم‌تر ايجاد قطب سوم پتروشيمي در منطقه استراتژيك مكران دست به افزايش ظرفيت اين بخش زده است.
۷- تكميل پروژه‌هاي فراموش شده: به طور مثال پالايشگاه گاز بيد بلند۲، مگا پروژه‌اي كه سال‌ها مسكوت مانده و باعث از بين رفتن منابع كشور از طريق فلرينگ شده بود، در اين دولت در حال تكميل است. در اين پروژه با جمع‌آوري گاز هم از اتلاف يك سرمايه ملي جلوگيري شد و هم از مقدار آلاينده‌هاي توليدي كاسته مي‌شود.
8- اهتمام ويژه به بحث تامين گاز : اهتمام ويژه به بحث تامين گاز و اطمينان از امنيت تامين آن به قصد جلوگيري از وقوع قطعي آن با توجه به مصارف صنعتي و خانگي يكي ديگر از اهداف وزارت نفت بود، بسياري از كارشناسان حوزه پالايشگاهي معتقدند پس از شروع تحريم‌هاي نفتي امريكا و با توجه به كاهش شديد صادرات معيانات گازي و امكان افت شديد در لود پالايشگاهي پارس جنوبي به دليل عدم وجود مخازن بايد كشور دچار افت فشار گازي و نوسان تامين مي‌شد اما درايت وزارت نفت باعث شد با تزريق ميعانات گازي به خط لوله پارس جنوبي به بندرعباس، خوراك پالايشگاه ستاره خليج فارس افزايش پيدا كرده و با اين ترفند هم در عدد توليد بنزين پيشرفت حاصل شد و هم نگذاشت فازهاي پارس جنوبي افت توليد پيدا كنند و به سبب اين راهكار در خطوط انتقال گاز هم افت فشاري مشاهده نشد. عملكرد وزارت نفت در دوره وزير كنوني نفت كامل نيست؛ منتها بلند كردن وزارت به ارث رسيده از دولت قبل، تصاحب سهميه صادراتي از دست رفته، ثبات اداره و درنهايت تقابل با امريكايي كه با همه نيرو قصد نابود كردن صنعت نفت ايران را دارد، كار ساده‌اي نبود. قطعا يك نياز حياتي وزارت در شرايط فعلي برخورداري از انتقادات و منتقدين مصلح است، اما مي‌طلبد براي مقابله با جنگ تبليغاتي برخي هسته‌هاي معلوم‌الحال به دستاوردهاي اين مجموع هم پرداخته و براي رفع شبهه بيان شوند.
كارشناس نفت