نظاميان سودان به واگذاري تدريجي قدرت رضايت دادند
پيروزي دوم انقلاب در خارطوم
شهاب شهسواري
سودان سه ماه بعد از بركناري عمر البشير از قدرت، شاهد دومين گام انقلابي شهروندان براي در اختيار گرفتن قدرت سياسي در اين كشور بود. صبح جمعه بعد از يك ماه اعتراضات خونين مردم عليه شوراي انتقالي نظامي سودان، عاقبت نمايندگان جامعه مدني با فرماندهان نظامي به يك توافق براي انتقال مسالمت‌آميز قدرت به غيرنظاميان دست پيدا كردند. منطقه ام‌درمان خارطوم، پايتخت سودان كه تا هفته پيش صحنه درگيري نظاميان با معترضان بود، روز جمعه و بعد از اعلام خبر توافق انجمن متخصصين با شوراي انتقالي به محل جشن شهرونداني بدل شد كه از تكرار پيروزي‌شان اعلام خوشحالي مي‌كردند. هزاران نفر از شهروندان سوداني در خيابان‌هاي ام‌درمان، در كرانه رود نيل با حمايت از توافق انتقال قدرت به غيرنظاميان شعار «مدني، مدني» را كه مطالبه اصلي معترضان از نظاميان حاكم بود، تكرار مي‌كردند. نظاميان كه بعد از بركناري عمر البشير قدرت را در اين كشور در اختيار گرفته‌اند، پيش از اين اعلام كرده‌بودند كه تا زمان برگزاري انتخابات رياست‌جمهوري حاضر به انتقال قدرت به غيرنظاميان نخواهند بود. براساس توافق روز جمعه ميان شوراي متخصصين سودان، گروه غيرنظامي كه مسووليت هماهنگي اعتراض‌ها عليه دولت عمر البشير را بر عهده دارد و شوراي انتقالي نظامي سودان به دست آمد تا زمان برگزاري انتخابات سراسري در سودان قدرت ميان نظاميان و غيرنظاميان تقسيم خواهد شد.
انتقال سه‌ساله
براساس اين توافق شوراي انتقالي در 21 ماه آينده همچنان در اختيار نظاميان باقي مي‌ماند اما بعد از پايان دوره 21ماهه، براي يك دوره 18ماهه يك غيرنظامي به رياست شوراي انتقالي منتصب خواهد شد. شوراي انتقالي مشترك با 5 عضو غيرنظامي و 5 عضو نظامي به اضافه يك عضو اضافه غيرنظامي كه با اجماع ميان دو طرف انتخاب مي‌شود، اداره خواهد شد. گفت‌وگوها ميان شوراي انتقالي و انجمن متخصصين از هفته گذشته و بعد از نزديك به يك ماه اعتصاب، اعتراض و تحصن در سراسر سودان در اعتراض به انحصار قدرت شوراي انتقالي در اختيار نظاميان، برگزار شد. نظاميان حاكم بر شوراي انتقالي در برنامه‌اي كه براي انتقال قدرت بعد از بركناري
عمرالبشير از قدرت اعلام كرده‌بودند، يك بازه سه‌ساله براي حكومت دولت انتقالي تا زمان برگزاري انتخابات رياست‌جمهوري تعيين كرده‌بودند اما معترضان معتقد بودند انتقال قدرت به غيرنظاميان بايد بلافاصله انجام شود و انتخابات رياست‌جمهوري تحت نظارت دولت غيرنظامي برگزار شود. اين توافق با وساطت اتحاديه آفريقا و دولت اتيوپي امضا شده‌است. مذاكرات سودان با وساطت اتحاديه آفريقا و اتيوپي،
13 خرداد ماه جاري بعد از حمله ارتش به تحصن مسالمت‌آميز معترضان در برابر وزارت دفاع كه به كشته‌شدن بيش از 100 معترض انجاميد، قطع شده‌بود اما از هفته گذشته و بعد از راهپيمايي عظيم معترضان در سراسر اين كشور كه به كشته شدن 10 معترض ديگر منجر شد، دو طرف توافق كردند كه مذاكرات را از سر بگيرند. نتايج مذاكرات جاري نشان مي‌دهد كه نمايندگان مذاكره‌كننده گروه‌هاي معترض حاضر به انعطاف‌هاي عمده‌اي در خواسته‌هاي خود براي رسيدن به نتيجه شده‌اند. از جمله اينكه از مطالبه اصلي تشكيل بلافاصله شوراي انتقالي غيرنظامي عقب‌نشيني كرده‌اند و حاضر به پذيرش رياست نظامي بر شورا تا 21 ماه ديگر شده‌اند. در صورتي‌كه توافق اخير ميان گروه‌هاي سودان براساس برنامه پيش برود، دست كم سه سال و سه ماه ديگر تا برگزاري يك انتخابات دموكراتيك در اين كشور براي انتقال كامل قدرت به غيرنظاميان زمان لازم است؛ دوره انتقالي بسيار طولاني كه مشخص نيست مفاد توافق آن همچنان از سوي نظاميان به رسميت شناخته شود.
محمد حسن لبات، نماينده اتحاديه آفريقا در گفت‌وگوهاي گروه‌هاي سوداني ضمن تاييد توافق ميان طرف‌هاي درگير در سودان خبر داد كه نظاميان تعهد داده‌اند بعد از برگزاري انتخابات رياست‌جمهوري در اين كشور، تمام نهادهاي حكومتي را به غيرنظاميان واگذار كنند و به پادگان‌هاي خود بازگردند. عمر الدقير، مذاكره‌كننده ارشد غيرنظاميان تاكيد كرد كه از اين توافق راضي است و اميدوار است اين توافق «آغاز يك فصل تازه در سودان باشد.» ژنرال محمد حمدان دقلو، مذاكره‌كننده و معاون شوراي نظامي انتقالي نيز تاكيد كرد: «اين توافق يك توافق جامع است كه هيچ‌يك از طرف‌هاي سوداني از آن مستثني نشده‌اند.» محمد حمدان دقلو، ژنرال سوداني كه كنترل نيروهاي واكنش سريع در اين كشور بر عهده اوست، از جمله اصلي‌ترين متحدان عمر البشير در دوره پيشين و اكنون قدرت اصلي در شوراي انتقالي نظاميان است. دو طرف همچنين توافق كردند تحقيقات مستقلي در مورد عاملان خشونت عليه معترضان كه يك ماه پيش در حمله نظاميان به تحصن شهروندان باعث كشته شدن بيش از 100 غيرنظامي شد، تحقيق كند. بسياري محمد حمدان دقلو را عامل اصلي اين خشونت‌ها مي‌دانند.
بازي‌هاي ابوظبي در خارطوم
انور قرقاش، وزير مشاور در امور خارجه امارات متحده عربي، روز جمعه با استقبال از توافق صورت‌گرفته در سودان تاكيد كرد كه دولتش «چه در روزگار خوش و چه در روزگار بد در كنار سودان باقي خواهد ماند.» امارات كه اصلي‌ترين حامي خارجي نظاميان حاكم در سودان است، پيش از اين از عمر البشير، ديكتاتور پيشين حاكم در خارطوم حمايت مي‌كرد. به نوشته رويترز، پايان حكومت عمر البشير در خارطوم زماني آغاز شد كه تصميم گرفت در درگيري ديپلماتيك ميان دوحه و ابوظبي، موضع بي‌طرفانه اتخاذ كند. نپيوستن عمر البشير به چهار دولت عربي امارات، بحرين، عربستان و مصر براي محاصره سياسي و اقتصادي قطر، باعث شد تا ابوظبي به عنوان بزرگ‌ترين حامي حكومت عمر البشير چراغ سبز كودتا عليه او را به ژنرال‌هاي ارشد ارتش او بدهد. به نوشته رويترز قطع كمك‌هاي مالي و صدور سوخت به سودان در ماه‌هاي پاياني سال 2018 عامل اصلي بحران اقتصادي اين كشور و اعتراض‌هاي خياباني بود. براساس اين گزارش صلاح قوش، رييس سازمان اطلاعاتي سودان و از متحدان عمر البشير، برنامه‌ريزي و اجراي كودتا تحت هدايت دولت‌هاي سعودي و امارات را در اين كشور بر عهده گرفته‌است، هرچند اين مقام سوداني بعد از كنار گذاشتن بشير از قدرت با فشار شديد مردمي مجبور به كناره‌گيري از مقام خود شد و اكنون در مكان نامعلومي زندگي مي‌كند. محمد حمدان دوقلو، معاون كنوني شوراي انتقالي نظامي، از جمله آخرين فرماندهان نظامي سودان بود كه به كودتا براي بركناري عمر البشير پيوست. حمدان در ماه‌هاي گذشته در سفر به عربستان سعودي و امارات متحده عربي، توانسته‌است وعده از سرگيري كمك‌هاي قطع‌شده اين كشورها را به ازاي باقي ماندن نيروهاي سوداني در جنگ يمن از آنها بگيرد. ابوظبي و رياض وعده داده‌اند ميلياردها دلار كمك به اقتصاد سودان را در صورت رضايت از حكومت نظاميان جديد در اين كشور از سربگيرند.