گروه ديپلماسي| «به دنبال جنگ با ايران نيستيم اما قشون‌كشي به غرب آسيا و منطقه خليج‌فارس را ادامه مي‌دهيم.» اين عبارت مصداق سياستي است كه دونالد ترامپ، رييس‌جمهور امريكا و تيم او در مقابل ايران در چندماه گذشته پيش برده‌اند. واشنگتن از يك طرف دورتادور ايران در منطقه خليج فارس را با تسليحات خود پوشش داده و از سوي ديگر مي‌گويد اين ايران است كه در اين منطقه به دنبال تنش است. در تازه‌ترين اين تحولات كه روزنامه اعتماد در شماره روز پنجشنبه خود به آن پرداخت (پياده‌نظام تنش در آبراه‌هاي حياتي) دولت امريكا آماده مي‌شود تا ناوهاي نظامي كشورهاي متحدش را در مسيرهاي مهم عبور انرژي مامور حفظ به اصطلاح «امنيت عبور و مرور» كند. به گفته ژنرال جوزف دانفورد، فرمانده ستاد مشترك ارتش امريكا، اين كشور در حال مذاكره با متحدانش است تا در قالب يك عمليات اسكورت و نظارت، ناوهاي نظامي خود را به تنگه هرمز و باب‌المندب اعزام كند. به گفته اين مقام امريكايي، متحدان امريكا بايد تا يكي، دو هفته آينده به اين درخواست امريكا پاسخ دهند. در حالي كه جزييات طرح جديد امريكا مبهم است اما در 48 ساعت گذشته برخي كشورهاي اروپايي نسبت به اين خبر و سطح مشاركت احتمالي خود واكنش‌هايي داشتند.
انگليس، پيشرو در حمايت بي‌قيد و شرط
بريتانيا اين روزها آبستن تحولات داخلي و خارجي بسياري شده است. از گره در كلاف هزار سر برگزيت تا جدال‌هاي داخلي براي تصاحب كرسي نخست‌وزيري كه فعلا در اختيار ترزا مي است، از بله قربان‌گويي به دونالد ترامپ براي استعفاي سفير لندن در واشنگتن تا حمايت بي‌چون و چرا از سياست‌هاي تنش‌زاي امريكا در خليج‌فارس و البته توقيف نفتكش ايراني در جبل‌الطارق. به نظر مي‌رسد كه لندن با اين سياست‌ها عملا در حال تبديل شدن به مستعمره امريكا در سياست خارجي است و اين روند هم با توجه به مشكلاتي كه بريتانيا در صورت جدايي از اتحاديه اروپا خواهد داشت در ميان و بلندمدت ادامه پيدا خواهد كرد. در شرايطي كه بريتانيا خود متهم به راهزني دريايي از ايران است لندن تلاش مي‌كند همگام با امريكا تهران را مسوول تنش در تنگه هرمز و منطقه خليج فارس بداند تا بتواند در ائتلاف مدنظر امريكا در اين منطقه نقش‌آفريني كند.
تنش ميان ايران و امريكا، بازيگران غربي و شرقي بسياري را نگران تنش در منطقه خليج فارس و امنيت تنگه هرمز كرده است و همزمان جرمي هانت، وزير خارجه بريتانيا اظهارات ضد و نقيض خود پيرامون رويكرد لندن در قبال تهران را تكرار كرده و ضمن بيان اينكه لندن در تلاش براي جلوگيري از تشديد تنش‌ها با ايران است، ادعا مي‌كند كه ما با همكاري هم‌پيمانان بين‌المللي خود آزادي عبور كشتي‌هايي كه از اين آبراه حياتي مي‌گذرند را تامين خواهيم كرد.
پيش از جرمي هانت، سخنگوي دفتر «ترزا مي» نخست‌وزير انگليس اعلام كرده بود كه لندن در حال رايزني با امريكا براي ايجاد ائتلاف نظامي در خليج‌فارس است. برخي منابع خبري اين تصميم لندن را در راستاي ترس از انتقام‌جويي ايران پس از توقيف نفتكش حامل نفت ايران در تنگه جبل‌الطارق مي‌دانند. ده روز از توقيف نفتكش ايراني در تنگه جبل‌الطارق از سوي انگليس كه تحت فشارهاي امريكا صورت گرفته، مي‌گذرد و ايران هشدار داده كه اگر لندن به اين توقيف پايان ندهد با عواقب آن روبه‌رو خواهد شد.
رسانه‌هاي انگليسي از جمله «تايم» در تازه‌ترين گزارش خود از تلاش بريتانيا براي تامين امنيت نفتكش‌هاي انگليسي در حال تردد از تنگه هرمز خبر داده‌اند. به عنوان نمونه، كشتي جنگي «اچ‌ام‌اس مونتروس» سه‌شنبه هفته گذشته نفتكش انگليسي «پسيفيك ووياجر» را هنگام گذر از تنگه هرمز و ورود به درياي عمان، اسكورت كرد. در تحولي جداگانه، مقامات امريكايي و انگليسي روز پنجشنبه مدعي شدند كه چند قايق نظامي متعلق به ايران قصد داشتند نفتكش بريتانيايي «بريتيش هريتِج» متعلق به شركت نفتي «بريتيش پتروليوم» را هنگام عبور از تنگه هرمز متوقف كرده و به سمت سواحل ايران تغيير مسير دهند. اين ادعا صريحا از سوي مقامات نظامي ايران رد شد. سپاه پاسداران انقلاب اسلامي با رد اين ادعا تاكيد كرد كه در صورت تصميم به توقيف يك كشتي، نيروي دريايي سپاه توان آن را دارد.
در ميان هياهوي امريكا و بريتانيا در خليج فارس، شبكه «اسكاي‌نيوز» به نقل از منابع دولتي در لندن گزارش داد كه انگليس تصميم گرفته حضور نظامي خود در خليج فارس را افزايش داده و به زودي ناوشكن «اچ.ام.اس. دانكن» را در منطقه مستقر مي‌كند. اين ناوشكن كه اخيرا در رزمايش دريايي سازمان پيمان آتلانتيك شمالي «ناتو» در درياي سياه شركت كرده بود، قرار است به ناوچه «اچ.ام.اس مونتروز» ديگر كشتي جنگي نيروي دريايي سلطنتي بريتانيا در خليج فارس بپيوندد. «آليستر بونكال» خبرنگار دفاعي اسكاي‌نيوز تاكيد كرده كه اين كشتي جنگي بخشي از ائتلاف نظامي دريايي پيشنهاد شده از سوي لندن به واشنگتن نخواهد بود. نيروي دريايي انگليس علاوه بر ناوچه مونتروز، چهار كشتي مين‌روب و يك كشتي نظامي كمكي در آب‌هاي غرب آسيا دارد.
نروژ، معذب و مردد
يكي ديگر از كشورهايي كه نام آن در ليست مدعوين واشنگتن به ائتلاف جديد در منطقه خليج فارس و تنگه هرمز به چشم مي‌خورد، نروژ است. به گزارش يك رسانه نروژي، مسوولان اين كشور با درخواست واشنگتن براي حضور در اين ائتلاف روبه رو شده‌اند اما هنوز براي دادن پاسخ مثبت يا منفي ترديد دارند. اين رسانه به نقل از منابع آگاه در دولت نوشته كه «نه» گفتن به اين درخواست امريكا براي نروژ آسان نيست اما احتمال دارد كه موافقت دولت با پيوستن به اين ائتلاف كه ماهيت ضدايراني دارد در پارلمان با مقاومت‌هايي روبه‌رو شود. مقام‌هاي وزارت دفاع و خارجه نروژ اخيرا تاييد كرده‌اند كه درخواست رسمي امريكا براي حضور در اين ائتلاف را دريافت كرده‌اند و مي‌دانند كه تنش در منطقه خليج‌فارس به سطح بالايي رسيده است. از آنجا كه دو نفتكشي كه در چندماه گذشته در منطقه خليج‌فارس دچار حادثه شده‌اند متعلق به نروژ بوده‌اند امريكا تصور كرده اين درخواست او قطعا با پاسخ مثبت رو به رو خواهد شد. وزراي خارجه و دفاع نروژ كه هر دو لحن ملايم و محتاطانه‌اي در قبال اين مساله داشتند در گفت‌وگو با خبرنگاران تاييد كردند كه نگاه كلي آنها به اين مساله مثبت است اما بلافاصله تصريح كردند كه واشنگتن بايد اطلاعات بيشتري درباره اينكه از نروژ چه كمك‌هايي و در چه سطحي مي‌خواهد، بدهد. وزير دفاع نروژ در اين باره به خبرنگاران گفت: هيچ اطلاعات مشخصي نداريم كه مكانيسم جاري در اين ائتلاف براي تقويت امنيت عبور و مرور كشتي‌ها در محدوده تنگه هرمز چگونه خواهد بود. اين رسانه نروژي در ادامه مي‌نويسد: هنوز مشخص نيست آيا هيچ كدام از كشتي‌هاي متعلق به ناوبري نروژ به منطقه خليج فارس در قالب ائتلاف مدنظر امريكا اعزام خواهند شد يا خير؟
امريكا به متحدان خود در اروپا اعلام كرده كه براي تامين امنيت منطقه تنگه هرمز به كمك آنها پيرامون ايران نياز دارد. وزير دفاع نروژ در بخش‌هايي از سخنانش در جمع خبرنگاران از اينكه دولت ترامپ در مسير يك اقدام چندجانبه برآمده، استقبال كرد. به نظر مي‌رسد كه اين جمله او طعنه‌اي نه‌چندان تند و تيز به سياست يكجانبه‌گرايانه‌اي باشد كه دونالد ترامپ در دو سال و نيم گذشته در پيش گرفته بود. وزير دفاع نروژ در ادامه سخنانش تاكيد كرد كه كشورش نسبت به وضعيت پرتنش موجود در منطقه خليج‌فارس نگران است چراكه ناامني در اين منطقه مي‌تواند تبعات مستقيمي براي نروژ داشته باشد. نروژ سابقه شركت در ائتلاف‌هاي دريايي را در كارنامه خود دارد و به عنوان مثال در سال 2009 اين كشور براي مبارزه با دزدي‌هاي دريايي در منطقه سومالي، يكي از ناوچه‌هاي خود را به اين منطقه اعزام كرد.
مايك پمپئو وزير خارجه امريكا ابراز اميدواري كرده كه حداقل 20 كشور از جمله عربستان سعودي و امارات در ائتلاف جديد كه محدوده عمليات آن تنگه هرمز خواهد بود شركت كنند؛ طرحي كه مي‌توان آن را تلاشي ديگر براي اجماع‌سازي عليه تهران دانست.
نروژ به همراه تروييكاي اروپايي و روسيه از حاميان توافق هسته‌اي با ايران است و تاكنون بارها با تصميم دونالد ترامپ، رييس‌جمهور امريكا براي خروج از برجام مخالفت كرده است. براساس همين سابقه است كه وزارت دفاع نروژ در بيانيه‌هاي خود ادعا كرده هدف اصلي از اين ائتلاف مدنظر ترامپ ايران نيست اما طبيعي است كه كنترل تنش در منطقه يكي از اهداف باشد. ناتو اخيرا به اعضاي خود هشدار داده تحت لواي تامين امنيت با هر اقدام امريكا عليه ايران همراه نشوند.