كره جنوبي توكيو را به قطع كامل همكاري‌هاي اقتصادي تهديد كرد
جنگ تجاري؛ مرهم زخم‌هاي تاريخي
شهاب شهسواري
يازده روز بعد از تصميم توكيو براي تحريم برخي كالاهاي حساس به كره جنوبي، رييس‌جمهور كره جنوبي تهديد كرده است كه اين اقدام مي‌تواند كل ساختار توافق همكاري‌هاي اقتصادي ميان دو كشور را از بين ببرد. براي ساكنان كره جنوبي و ژاپن ريشه‌هاي دعواي تاريخي دولت‌هاي اين دو كشور روشن و واضح است، اما دهه‌ها بعد از جنگ جهاني دوم و پايان دوران استعمار ژاپن در شبه‌جزيره كره، دو طرف با بهانه‌هاي مختلف دعواي ريشه‌دار تاريخي خود را به حوزه تجارت كشانده‌اند. صبح دوشنبه تعدادي از تجار كره جنوبي با تظاهرات در سئول خواهان تحريم خريد كالاهاي ژاپني از سوي مصرف‌كنندگان كره‌اي شدند. كره جنوبي يكي از بزرگ‌ترين توليدكنندگان كالاهاي الكترونيكي مصرفي در جهان است، اما براي تامين مواد اوليه بخشي از توليدات خود به شدت به صنايع پيشرفته ژاپني وابستگي دارد، حالا ژاپني‌ها در واكنش به حكم يك دادگاه در سئول، براي بازپرداخت غرامت قربانيان اردوگاه‌هاي كار اجباري جنگ جهاني دوم توسط كمپاني‌هاي خصوصي ژاپني كه اموالي در كره جنوبي دارند، توكيو تصميم گرفته است تا كره جنوبي را از دريافت بخشي از حساس‌ترين فناوري‌ها محروم كند. دعوايي كه نه تنها مي‌تواند ضربه‌اي اساسي به اقتصاد كره جنوبي وارد كند، بلكه در روند زنجيره تامين كالاهاي الكترونيكي در سراسر جهان تاثير مي‌گذارد.
مون جائه اين، رييس‌جمهور كره جنوبي صبح دوشنبه تهديد كرد در صورتي كه ژاپن تحريم‌هاي تازه براي صادرات كالاهاي حساس به ژاپن را لغو نكند، ممكن است كل همكاري‌هاي اقتصادي ميان اين دو قدرت اقتصادي و صنعتي شرق آسيا كاملا متوقف شود و اين موضوع بيش از آنكه به كره جنوبي آسيب برساند، ژاپن را متضرر خواهد كرد. به نوشته آسوشيتدپرس اين اقدام توكيو در پي حكم يك دادگاه در كره جنوبي رخ مي‌دهد كه كمپاني‌هاي ژاپني را به پرداخت غرامت به خانواده قربانيان اردوگاه‌هاي كار اجباري ژاپن در طول جنگ جهاني دوم مجبور مي‌كرد. ژاپن با ادعاي «مديريت ناكافي» صادرات تعدادي از مواد اوليه حساس و كالاهاي صنعتي به كره جنوبي را تحريم كرده است. به نوشته رسانه‌هاي ژاپني ماده شيميايي هيدروژن فلورايد در قطعات توليد ژاپن، از جمله موادي است كه مي‌تواند در توليد سلاح‌هاي شيميايي كاربرد داشته باشد و دولت ژاپن تصميم گرفته است به اين دليل كه كره جنوبي نظارت كافي براي اين كالاها ندارد و امكان قاچاق اين مواد به كره شمالي براي ساخت سلاح‌هاي شيميايي وجود دارد؛ در برابر سئول گفته است كه چنين اتهاماتي كاملا بي‌پايه و اساس است و سئول خيلي موثرتر از ژاپن با تجارت غيرقانوني مبارزه مي‌كند. هفته گذشته دفتر رياست‌جمهوري كره جنوبي پيشنهاد داد براي حل و فصل اختلافات تجاري جاري، يك سازمان بين‌المللي همچون شوراي امنيت سازمان ملل متحد در مورد اتهام صادرات كالاهاي حساس ژاپني به كره شمالي تحقيق كند.مون جائه اين، رييس‌جمهور كره جنوبي، ژاپن را متهم كرده است كه با استفاده از اهرم‌هاي تجاري سئول را به بهانه اختلاف‌نظرهاي تاريخي تنبيه مي‌كند. رييس‌جمهور كره جنوبي مدعي شده است كه از اين اختلاف نظر براي كاهش وابستگي صنعتي كشورش به ژاپن استفاده خواهد كرد. به گفته مون، با تقويت كمپاني‌هاي دانش‌بنيان و همچنين تنوع‌بخشي به منابع واردات كالاها، مي‌توان از وابستگي كره جنوبي به ژاپن كاست. بخش عمده‌اي از كالاهايي كه توسط ژاپن صادرات آنها به كره جنوبي ممنوع شده است در توليد نيمه‌هادي‌هايي است كه در تراشه‌هاي رايانه‌اي و صفحه نمايش استفاده مي‌شوند. دولت كره جنوبي قصد دارد تا از ژاپن به سازمان تجارت جهاني به دليل اين محدوديت‌ها شكايت كند. به گفته مقام‌هاي كره جنوبي اين شكايت هفته آينده در جلسه شوراي عمومي سازمان تجارت جهاني در ژنو ثبت خواهد شد. روز جمعه تعدادي از نمايندگان دولت‌هاي كره جنوبي و ژاپن در توكيو براي مذاكره در مورد اختلاف‌هاي تجاري اخير مذاكره كردند، اما به نوشته رويترز اين مذاكرات با شكست مواجه شد و هيچ توافقي براي حل و فصل اختلاف به دست نيامد.
مون جائه اين، در جمع مشاوران ارشد خود در سئول تاكيد كرد: «محدوديت‌هاي اخير ژاپن بر صادرات كالا به كره جنوبي، چارچوب توافق همكاري‌هاي اقتصادي ميان دو كشور را نقش بر آب كرده است، توافقي كه بيش از نيم قرن، بر اساس وابستگي دوجانبه وجود داشت. از بين رفتن اعتبار ژاپني‌ها در ميان صنايع و توليدكنندگان كره‌اي باعث مي‌شود كه كمپاني‌ها و صنايع ما وابستگي خود را به كالاها، قطعات و تجهيزات ژاپني كم كنند و به سمت تنوع‌بخشي منابع تامين يا بومي‌سازي فناوري حركت كنند. من همين جا هشدار مي‌دهم كه ادامه اين مسير نهايتا بيش از آنكه به ما ضربه بزند به اقتصاد ژاپن ضربه خواهد زد.»
به نوشته آسوشيتدپرس، تحريم‌هاي اخير ژاپن در كوتاه‌مدت اثر معناداري بر توليد تراشه‌هاي رايانه‌اي و صفحه نمايش توسط كمپاني‌هاي كره جنوبي نخواهد داشت، چرا كه در حال حاضر انبارهاي مواد اوليه اين كمپاني‌ها پر است و همچنين تقاضاي جهاني براي تراشه‌هاي نيمه‌هادي رو به كاهش رفته است. اما ممكن است ژاپن در ادامه براي توسعه اين تحريم‌ها به كالاهاي ديگر و صنايع ديگر تصميم‌گيري كند.
پارك كي يونگ، سخنگوي وزارت تجارت، صنعت و انرژي كره جنوبي روز دوشنبه تاكيد كرد؛ كشورش براي اقدامات بيشتر ژاپن آماده مي‌شود و پيش‌بيني مي‌كند كه ممكن است كره جنوبي از فهرست 27 كشور تجارت ترجيحي ژاپن خارج شود. اگر ژاپن كره جنوبي را از اين فهرست خارج كند، آنگاه كمپاني‌هاي ژاپني براي صادرات 850 قلم كالايي كه توسط دولت اين كشور «حساس» تلقي مي‌شود، بايد به صورت مورد به مورد تقاضاي مجوز صادرات به كره جنوبي بدهند. در حال حاضر فقط 3 ماده مشخص از سوي دولت ژاپن مشمول مقررات كنترل صادرات به كره جنوبي شده است.
افكار عمومي در كره جنوبي حساسيت ويژه‌اي به رفتار ژاپن در قبال اين كشور دارند، ژاپن در طول سال‌هاي 1910 تا 1945، كره جنوبي را به عنوان يك مستعمره اشغال كرده بود، اين موضوع همچنان در اذهان عمومي شهروندان كره‌اي وجود دارد. به نوشته آسوشيتدپرس، بسياري از شهروندان كره‌اي معتقدند كه ژاپن همچنان مسووليت بسياري از جناياتي كه در طول سال‌هاي اشغالگري در شبه‌جزيره كره رخ داده است را نمي‌پذيرد.
روز گذشته تعدادي از صاحبان كسب و كارهاي كره جنوبي در خيابان‌هاي سئول عليه ژاپن تظاهرات كردند. تعدادي از مغازه‌داران اين شهر اعلام كرده‌اند كه مادامي كه ژاپن از اقدام‌هاي اخير خود عقب‌نشيني نكند، از فروش كالاهاي ژاپني در مغازه‌هاي خود خودداري خواهند كرد. چند هزار از شهروندان كره‌اي هم با امضاي توماري در وب‌سايت رياست‌جمهوري اين كشور خواهان تحريم كالاهاي ژاپني، ممنوعيت سفر به ژاپن و تحريم المپيك تابستاني سال آينده در اين كشور شده‌اند.