رسانه‌هاي بريتانيا از عملكرد لندن در پرونده نفتكش‌ها انتقاد كردند
سقوط در دام واشنگتن
شهاب شهسواري
دو روز بعد از توقيف نفتكش بريتانيايي در تنگه هرمز، واكنش‌ها به اين اقدام همچنان ادامه دارد. محمد جواد ظريف، وزير امور خارجه كشورمان، جان بولتون، مشاور امنيت ملي ايالات متحده امريكا را متهم اصلي تنش‌هاي اخير معرفي مي‌كند و در حساب كاربري خود در شبكه اجتماعي توييتر مي‌نويسد كه اين مقام امريكايي محرك اقدام‌هاي تنش‌زايي بود كه به توقيف يك كشتي بريتانيايي در آب‌هاي نزديك ايران منجر شد. تحليلگران بريتانيايي با انتقاد از اقدام دولت بريتانيا در توقيف يك ابرنفتكش ايراني در آب‌هاي جبل‌الطارق، اين اقدام را «دام امريكا براي لندن» توصيف كرده‌اند و جرمي كوربين، رهبر اپوزيسيون بريتانيا نيز اين رويدادها را محصول عملكرد دونالد ترامپ، رييس‌جمهور امريكا توصيف مي‌كند و در برابر گروهي از سياستمداران تندروي محافظه‌كار، از دولت بريتانيا به دليل ناتواني در واكنش قاطع نظامي به اقدام ايران انتقاد مي‌كند. در برابر برخي رسانه‌هاي بريتانيايي در فضاسازي‌هاي خود عليه ايران احتمال مصادره امول ايران در بريتانيا و حتي ازسرگيري تحريم‌هاي اتحاديه اروپا عليه تهران را مطرح كرده‌اند. محمدجواد ظريف - كه عصر روز شنبه در مورد نفتكش توقيف شده بريتانيايي تلفني با وزيرخارجه بريتانيا گفت‌وگو كرده بود - تاكيد كرده است كه بريتانيا بايد دست از همكاري با تروريسم اقتصادي امريكا بردارد.
تله بولتون براي لندن
محمدجواد ظريف، وزير امور خارجه كشورمان روز يكشنبه در حساب كاربري توييتر خود نوشت: «بولتون كه در فريب ترامپ و سوق دادن او به جنگِ قرن شكست خورده است و از آن بيم دارد كه تيم «بي» او فرو بپاشد اكنون زهر خود را متوجه انگليس كرده است به اميد آنكه اين كشور را به يك باتلاق بكشاند. فقط دورانديشي و تدبير مي‌تواند چنين دسيسه‌هايي را ناكام بگذارد.» سايمون تيسدال، نويسنده روزنامه گاردين در واكنش به تهديد جرمي هانت در مورد «عواقب جدي» در واكنش به توقيف نفتكش بريتانيايي توسط ايران مي‌نويسد: «تهديد كردن ايران به عواقب جدي، بدون آگاهي به نتايج چنين اقدامي، كوركورانه رقصيدن با آهنگ طبل جنگ بولتون است.» حميد بعيدي‌نژاد، سفير جمهوري اسلامي ايران در لندن هم با انتشار پيامي در صفحه كاربري خود در توييتر هشدار مي‌دهد كه سياست بريتانيا نبايد گرفتار جناح‌هاي افراطي سياسي اين كشور شود. سفير ايران در لندن تاكيد كرد: «دولت انگليس بايد نيروهاي سياسي داخلي را كه مي‌خواهند تنش‌هاي موجود بين ايران و انگلستان را فراتر از موضوع كشتي‌ها دچار تنش كرده و بر اين تنش‌ها بيفزايند، مهار كند. چنين چيزي در شرايط حساس فعلي در منطقه، خطرناك و غيرهوشمندانه است.»
جرمي كوربين، رهبر حزب كارگر بريتانيا در اظهارنظري تنش جاري ميان ايران و بريتانيا را محصول عملكرد و سياست‌هاي واشنگتن عنوان كرده و گفته است: «پاره كردن برجام از سوي ترامپ، باعث تشديد تنش‌ها شد. از سرگيري مذاكرات تنها راه جلوگيري از جنگ در خليج فارس است.» ريچارد بورگون، نماينده حزب كارگر در مجلس عوام و وزير دادگستري دولت سايه تاكيد كرده است: «بريتانيا نبايد به نوچه امريكا در تنش با ايران تبديل شود، چرا كه درگيري با ايران تحت حمايت امريكا مي‌تواند بسيار وحشتناك‌تر از جنگ عراق براي بريتانيا باشد.»
هفته‌نامه آبزرور در گزارشي تاكيد مي‌كند كه بريتانيا در رويدادهاي اخير در خليج فارس در دامي افتاده است كه جان بولتون، مشاور امنيت ملي رييس‌جمهور امريكا برايش پهن كرده بود. آبزرور در اين مورد اشاره مي‌كند: «جان بولتون در مسير اجراي هوس‌هايش براي به زانو درآوردن ايران، هيچ اهميتي نمي‌بيند كه ممكن است به چه كسي آسيب برسد، حتي اگر زيان‌دهندگان اين رويا متحدان نزديكي همچون بريتانيا باشند. سياستمداران محافظه‌كار بريتانيايي سرشان گرم انتخاب رهبر جديد حزب و رقابت براي قدرت بود و گرفتار برگزيت بودند كه در دام امريكايي‌ها افتادند. عواقب اقدام به توقيف نفتكش گريس1 در جبل‌الطارق، به تدريج روشن مي‌شود. هر چند پيوند رسمي ميان دو رويداد برقرار نشده است، اما ايران قبلا گفته بود كه در برابر راهزني جبل‌الطارق تلافي مي‌كند؛ اين هم انتقام آنها. بريتانيا به بحران بين‌المللي فرو مي‌رود كه كمترين آمادگي را براي آن ندارد. زمان‌بندي اين اتفاق بدتر از اين نمي‌توانست باشد. يك نخست‌وزير بي‌تجربه - به احتمال زياد بوريس جانسون - قرار است از اين هفته اختيار شماره 10 داونينگ استريت را بر عهده بگيرد. بريتانيا در آستانه خروج بي‌برنامه از اتحاديه اروپا و بيگانه شدن با نزديك‌ترين متحدان اروپايي‌اش است و البته روابطش با امريكا ترامپ هم به شكل منحصر به فردي دچار اخلال شده است.» اختلاف‌هاي سياسي در لندن در حالي ادامه پيدا مي‌كند كه جلسه امنيتي كابينه بريتانيا مشهور به كبرا، بدون حضور نخست‌وزير اين كشور برگزار شد كه ترجيح داده بود تعطيلات آخر هفته آخرين هفته نخست‌وزيري‌اش را در اقامت‌گاه ميدنهد به تفريح اختصاص دهد.
تحقير بريتانيا
پايگاه اينترنتي اينديپندنت بريتانيا در بخش پيام‌هاي وارده‌اش نامه‌اي را از يك شهروند بريتانيايي منتشر كرده است كه مي‌نويسد: «وزارت تجاوزكاري ما وقتي نفتكش ايراني را توقيف مي‌كرد با خودش در مورد واكنش ايران، چه فكر مي‌كرد؟» يك مخاطب ديگر اين روزنامه نوشته است: «با توجه به سابقه دو دهه‌اي ضعف ما در رويارويي با ديگران، چگونه يك نخست‌وزير، اعضاي كابينه و مديران ارشد غيرسياسي تصور مي‌كردند كه چنين رويايي ممكن است با چيزي جز تحقير بريتانيا تمام شود؟» به نوشته روزنامه تلگراف يك منبع آگاه در مقر دولت بريتانيا به اين روزنامه گفته است كه مقام‌هاي دولت از اينكه «بريتانيا توان محافظت از خودش را ندارد، شرم‌زده شده‌اند.»
روز يكشنبه، پايگاه خبري كمپاني امنيت دريايي درياد گلوبال با انتشار فايلي صوتي، مدعي شد كه به بخشي از گفت‌وگوهاي گارد ساحلي ايران با نفتكش بريتانيا استنا ايمپرو و ناوشكن نظامي اچ‌ام‌اس مونتروس بريتانيا دست يافته است. به نوشته خبرگزاري فارس بر اساس محتويات اين فايل صوتي 30 ثانيه‌اي، روايت سپاه پاسداران انقلاب اسلامي در مورد دخالت يك ناوچه نظامي بريتانيايي در توقيف نفتكش متخلف اين كشور برملا شده است. گروهي از سياستمداران بريتانيايي به دولت اين كشور اعتراض كرده‌اند كه چرا اين كشور پيشنهاد دولت امريكا براي پيوستن به ائتلاف ضدايراني امريكا در خليج فارس را نپذيرفته است يا به اندازه كافي از كشتي‌هايش در منطقه محافظت نمي‌كند. يان دانكن اسميت، سياستمدار حزب محافظه‌كار ناتواني بريتانيا در اسكورت نظامي اين نفتكش را «يك شكست عظيم» توصيف كرده است و از دولت به دليل نپذيرفتن پيشنهاد امريكا براي تشكيل ائتلاف نظامي عليه ايران در خاورميانه انتقاد كرده است. توبياس الوود، وزير دفاع بريتانيا در واكنش به اين اظهارات تاكيد مي‌كند: «امكان اسكورت كردن تك‌تك كشتي‌هاي بريتانيايي وجود ندارد و اين غلط است كه بگوييم دولت اقدامات كافي انجام نداده است.»
فضاسازي براي تحريم
همزمان رسانه‌هاي محافظه‌كار بريتانيايي به فضاسازي عليه ايران پرداخته‌اند و بدون اشاره به توقيف غيرقانوني ابرنفتكش ايراني توسط نظاميان بريتانيايي، ادعا كرده‌اند بريتانيا قصد دارد ايران را تحريم كند. روزنامه تلگراف در گزارشي پيشنهاد داده است تا وزارت خارجه بريتانيا تحت صدارت جرمي هانت، نامزد رهبري حزب محافظه‌كار تحريم‌هاي هسته‌اي سازمان ملل متحد عليه ايران را از سر بگيرد. اين گزارش بلافاصله بعد از نامه دولت بريتانيا به شوراي امنيت سازمان ملل متحد اتفاق مي‌افتد. بريتانيا در نامه‌اي به سازمان ملل، اقدام ايران را «تهديد ناوبري در گذرگاه‌هاي بين‌المللي» توصيف كرده است. ساندي تلگراف در گزارشي مي‌نويسد: «تصور مي‌شود بخشي از بسته پيشنهادي وزارت خارجه بريتانيا براي اقدام متقابل عليه ايران، شامل اقدامات ديپلماتيك و اقتصادي از جمله مسدود كردن اموال ايران در بريتانيا و هماهنگي با متحدان عليه ايران در سازمان ملل متحد باشد.» اين روزنامه همچنين گمانه‌زني كرده است كه ممكن است بريتانيا اتحاديه اروپا و سازمان ملل متحد را براي بازگرداندن تحريم‌هاي پيشين اين دو نهاد كه بر اساس برجام لغو شده‌اند، قانع كند. توبياس الوود، وزير دفاع بريتانيا به شبكه خبري اسكاي نيوز گفته است: «تحريم يكي از گزينه‌هايي است كه در واكنش به اين مساله در نظر داريم.» روزنامه تلگراف همچنين در واكنش به اظهارات جرمي كوربين، رهبر حزب كارگر از وزير خارجه بريتانيا نقل قول مي‌كند كه «اقدام جبل‌الطارق در توقيف نفتكش ايراني، هيچ ارتباطي با دونالد ترامپ، رييس‌جمهور امريكا ندارد.»
انزواي لندن
روزنامه تلگراف در گزارش خود از واكنش‌ها به توقيف نفتكش بريتانيايي ادعا مي‌كند كه مقام‌هاي بريتانيايي از دولت ايالات متحده امريكا خواسته‌اند تا براي جلوگيري از تشديد تنش‌ها در موضوع توقيف نفتكش بريتانيايي، از هرگونه اظهارنظر تحريك‌كننده خودداري كنند. پايگاه خبري بي‌بي‌سي مي‌نويسد: «فرانسه و آلمان، فقط به اظهار حمايت لفظي بسنده كرده‌اند و ترامپ گفته است كه مانند يك متحد كنار بريتانيا خواهد ماند. اما اتحاديه اروپا و امريكا در حال حاضر به شدت در مورد سرنوشت برجام با يكديگر اختلاف دارند و بسياري از پايتخت‌هاي اروپايي اقدامات امريكا را در راستاي اجراي نقشه تغيير حكومت در ايران مي‌پندارند.» آبزرور در گزارش خود مي‌نويسد: «واكنش‌ها به اين اقدام بيش از هر زمان ديگر انزوا و آسيب‌پذير نظامي و اقتصادي بريتانيا را آشكار كرد. درخواست جرمي هانت از جامعه بين‌المللي براي حمايت از بريتانيا، به جز فرانسه و آلمان، جاي ديگري گوش شنوا نداشت. چين و ژاپن و ديگر كشورهاي جهان كه به شدت به نفت خليج فارس وابسته هستند، هيچ نشانه‌اي از كمك نشان ندادند و برنامه ادعايي امريكا براي ايجاد يك ائتلاف نظامي در خليج فارس براي حمايت از كشتي‌هاي تجاري، آنچنان خريداري نداشته است.» تاكنون دولت‌هاي فرانسه و آلمان و سخنگوي پيمان آتلانتيك شمالي در حمايت از لندن در مورد توقيف نفتكش بريتانيايي ابراز نگراني كرده‌اند. در بيانيه منتشر شده از سوي ناتو آمده است: «ناتو از تمام اقدامات ديپلماتيك براي حل اين مشكل استقبال مي‌كند. تمام متحدان از فعاليت‌هاي ثبات‌زداي ايران نگران هستند.» هايكو ماس، وزير خارجه آلمان در اظهاراتي از ايران خواسته است تا راه مذاكره را باز نگه دارد و تاكيد كرد: «به ديپلماسي هوشمندانه نياز است تا كانال مذاكره باز نگه داشته شود و راهي براي ايجاد اعتماد پيدا شود. در صورتي كه ديپلماسي شكست بخورد و يك درگيري نظامي رخ دهد، هيچكس پيروز نخواهد بود بلكه [اين وضعيت] فقط بازنده دارد.»