هيچ چيزي نمي‌تواند مانع انتشار محتواي دادگاه علني شود

در دو دادگاه اخير خاتمي و محمود صادقي،
با وجود اعلام اوليه مبني بر علني بودن دادگاه، قاضي خواسته محتواي دادگاه منتشر نشود؛ آيا اين رفتار منطبق بر قانون است؟

طبق قانون همه افراد ملت مي‌توانند نسبت به محتواي جلسه دادگاه علني مطلع باشند. وقتي ما در دادگاه مي‌خواهيم اجازه بدهيم اين افراد نسبت به محتويات دادگاه و سير دادرسي اطلاع پيدا كنند به معناي واقعي در دو شكل قابل امكان است؛ اول اينكه از سوي صدا و سيما جلسه دادگاه فيلمبرداري و براي عموم پخش بشود، دوم اينكه از طريق رسانه‌ها منتشر شود. بنابراين واضح است كه وقتي قانونگذار مي‌گويد دادگاه علني باشد يعني هيچ منعي وجود ندارد كه موضوع به اطلاع ملت برسد. از سوي ديگر وقتي اتاق جلسه يا همان مجلس دادگاه محل محدودي است مشخص است كه همه افراد امكان ورود به آنجا را ندارند پس بايد تعداد محدودي به اين جلسه بروند و محتواي دادگاه را منتشر كنند، اين مفهومي است كه از دادگاه علني برداشت مي‌شود. قانونگذار اين را هم گفته كه در مواردي كه تشخيص داده مي‌شود علني شدن دادگاه به صلاح مردم، مملكت و اصحاب دعوا نيست، دادگاه اين اجازه را دارد كه جلسه را به صورت غيرعلني برگزار كند. در قانون حتي موارد هم اعلام شده است كه دادگاه در چه زماني و در چه موضوعاتي مي‌تواند جلسه را علني يا قرار غيرعلني بودن دادگاه را صادر كند.

اما وقتي دادگاه با عنوان علني برگزار مي‌شود و مانع از انتشار محتواي آن مي‌شوند.

يك‌سري مصاديق را دادگاه مشخص كرده كه غيرعلني باشد اما وقتي دادگاه علني بود امكان اينكه اجازه داده نشود محتواي جلسه منتشر شود، وجود ندارد.

ولي در هردو دادگاه اين اتفاق رخ داد و براي حضور افراد هم محدوديت قائل شدند.

بله من از اين ماجرا خبر دارم. به نظر مي‌رسد تفسيري كه از علني بودن دادگاه وجود دارد يك چيز است و آن اينكه همه افراد ملت حق دارند از مفاد دادگاه و محتواي دفاعيات و شكايت شاكي مطلع شوند. مسلم است كه اين اطلاع يافتن مردم از سير آن دادگاه يا بايد از طريق حضور فيزيكي باشد يا از طريق رسانه؛ غير از اين تفسير ديگري وجود ندارد، بنابراين وقتي قاضي اجازه مي‌دهد دادگاه علني باشد اين علني بودن يعني اجازه اطلاع يافتن مردم از دادگاه است به اين معنا مردم حق دارند از شكايت شاكي، دفاعيات متهم، دلايل و مداركي كه در دادگاه ارايه مي‌شود و همچنين اظهارنظرهاي وكلا و كارشناسان آگاهي پيدا كنند. اين آگاهي هم همان‌طور كه اشاره كردم يا از طريق حضور فيزيكي است يا از طريق پخش موضوع دادگاه در صداوسيما يا انتشار آن از رسانه‌هاست.

يعني وقتي گفته مي‌شود محتواي دادگاه علني منتشر نشود، غيرقانوني است؟

وقتي دادگاه علني است، چيزي نمي‌تواند مانع حضور و اطلاع يافتن مردم از مفاد دادگاه باشد. اينكه دادگاه علني است و مي‌گويند مفاد منتشر نشود موضوعي كاملا بي‌معناست و به نظرم اين موضوع نتيجه آن است كه تفسير صحيحي از قانون صورت نمي‌گيرد. من به خاطر ندارم به جز اين دو مورد اخير سابقه داشته باشد. وقتي دادگاه علني است يعني مردم مي‌توانند اطلاع پيدا كنند نه آنكه فقط چهار نفر يا 10 نفر از محتواي دادگاه مطلع شوند. علني بودن دادگاه جنبه تشريفاتي ندارد.

اين موضوع تبديل به رويه قضايي نمي‌شود؟

مواردي كه دادگاه بايد غيرعلني باشد و همچنين مواردي كه دادگاه مخير است علني يا غيرعلني اعلام كند مشخص شده است و هر جا كه دادگاه علني شود يعني دادگاه نمي‌تواند مانع انتشار محتواي آن شود. بر اين اساس رويه نمي‌تواند برخلاف قانون شكل بگيرد وقتي قانون صراحت دارد و اصل بر علني بودن دادگاه است تفسيري غير از اين تفسير خطايي است.