چرا دوپينگي‌هاي المپيك لندن هنوز كشف مي‌شوند؟
نبردي مدام با زورافزايي ِ ممنوع
جك اندرسن
ترجمه: بهار سرلك
ماه گذشته دو شناگر پيروزي‌هاي شناگري چيني به نام
سان يانگ را در جام قهرماني شناي جهان زير سوال بردند و معترضان، اخبار ورزش شنا را تحت كنترل خود درآوردند و بار ديگر موضوع دوپينگ‌هاي مشكوك در ورزش به صدر اخبار بازگشت. در بحبوحه اين اتفاقات بود كه آزمايش دوپينگ متفاوتي از او گرفته شد و نتيجه آن آزمايش دوپينگ قبلي را كمرنگ كرد. بعد از آن آرتور تايمازوف، كشتي‌گير ازبك تبديل به شصتمين ورزشكار و هفتمين برنده مدال طلا شد كه آزمايش دوپينگ او براساس سوابق نمونه‌هاي خوني كه در المپيك لندن 2012 گرفته شده بود، مثبت اعلام شد. علاوه بر اين آزمايش دوپينگ 9 ورزشكار ديگر طي بازي‌هاي المپيك مثبت اعلام شد كه مجموع ورزشكاران ردصلاحيت‌شده را در المپيك لندن به 69 نفر رساند؛ اين تعداد سه برابر رقمي بود كه در المپيك آتن 2004 آزمايش دوپينگ آنها مثبت اعلام شده بود.
بررسي آزمايش‌هاي سابقه دوپينگ از چه زمان آغاز شد؟
اينكه هنوز هم دست ورزشكاران المپيك 2012 براي دوپينگ كردن در آن رويداد رو مي‌شود، غافلگيركننده و عجيب است. بايد بدانيم «قانون جهاني ضد دوپينگ» يك بازه 10ساله پس از برگزاري رقابت در نظر گرفته است كه نمونه‌هاي خون ورزشكاران را براي اثبات مصرف مواد نيروزا آزمايش مي‌كند. روند اين قانون را آزمايش سوابق نمونه‌هاي خون ورزشكار ناميده‌اند. در دوران پيشين اين سازمان، مسوولان بايد طي 8 سال نمونه‌ها را آزمايش مي‌كردند. به اين معني كه نمونه‌هاي المپيك 2012 را مي‌توانند تا سال 2020 آزمايش كنند. دوره محدوديت «قانون جهاني ضددوپينگ» ابتدا در سال 2010 با انتشار كتاب خودنوشت آندره آغاسي «آشكار» مطرح شد. اين ستاره تنيس در اين كتاب به مصرف قرص‌هاي غيرقانوني يعني مت‌آمفتامين در سال 1997 اعتراف كرد. همچنين گفته بود مسوولان تنيس از تعليق او خودداري كرده بودند؛ مسوولان در پذيرش عذر او كه گفته بود آزمايش مثبت دوپينگ در نتيجه مصرف نوشيدني «اسليم» بود، مصمم بودند. رييس وقت سازمان جهاني دوپينگ براي مسوولان فدراسيون تنيس نامه‌اي نوشت و از آنها درباره «نوشيدني اسليم» توضيح خواست. اما بررسي‌هاي بيشتر در اين باره لغو شد چرا كه اساسنامه محدوديت «قانون جهاني ضد دوپينگ» ديگر كاركردي نداشت.
ورزشكاراني كه دستگير شده‌اند
بازه زماني 10 ساله به وجود آمده است چراكه پيش از اين آزمايش دوپينگ از حقه‌هاي ورزشكاران در مصرف اين مواد عقب مي‌افتاد. يعني بين زماني كه سازمان جهاني دوپينگ مي‌توانست از بهبود عملكرد ورزشكار پي به مصرف مواد نيروزا ببرد تا مشخص شدن صحت علمي آن، مدت زماني را طي مي‌كرد كه منجر به تاخير در روند صدور راي مي‌شد. ساده‌تر اينكه دوره محدوديت 10ساله به مسوولان ضددوپينگ اين اجازه را مي‌دهد كه نمونه‌هاي گذشته ورزشكاران را آزمايش كنند؛ در نتيجه در آينده دربرابر دوپينگ يك رفتار بازدارنده را داشته باشند. سال 2017 آمار و ارقام سازمان جهاني دوپينگ نشان داد كه از 322050 نمونه خوني كه هنگام مسابقه يا خارج از مسابقه در آن سال انجام شده بود، فقط يك و سي‌وچهارصدم درصد با يافته‌هاي تحليلي مغاير بودند. اما برخي تحقيقات نشان مي‌داد رواج دوپينگ در ميان ورزشكاران احتمالا بيشتر از اينها است.
محدوديت‌هاي سوابق آزمايش خون
مصرف دوپينگ ورزشكاران بيش از پيش در حال ثابت شدن است اما اين گفته به اين معني نيست كه سيستم جديد آزمايش نمونه‌هاي گذشته بي‌عيب‌ونقص است. از جمله اينكه تاخير 10 ساله اعلام عمومي خبري كه تاييد مي‌كند ورزشكاري شايسته عنوان قهرماني بوده، ممكن است خساراتي دربر داشته باشد اما مردود دانستن پيروزي بي‌چون‌وچراي يك ورزشكار اغلب خسارات مالي و حتي سلامتي در پي دارد. علاوه بر اينها، تصحيح نتايج رقابت‌هايي كه سال‌ها پيش برگزار شده‌اند شايد به رشد بي‌تفاوتي عمومي نسبت به مساله دوپينگ در ورزش دامن بزند. مسابقه كشتي مردان در وزن 94 كيلوگرم در المپيك 2012 نشان داد ورزشكاران برخي رشته‌هاي ورزشي مشخص اعتماد به‌نفس پاييني داشتند چراكه تمام سه برنده مدال به خاطر مصرف دوپينگ رد صلاحيت شدند. در نهايت اينكه در سيستم آزمايش نمونه‌هاي خون گذشته سازمان جهاني دوپينگ، تغيير رفتاري ناگهاني و عجيب وجود دارد. براي مثال اگر شانيا جك، شناگر استراليايي پس از مثبت اعلام شدن نتيجه آزمايش دوپينگش، در پرونده فرجام‌خواهي‌اش متهم اعلام مي‌شد پس از آن تمام نمونه‌هاي خون او و تمام شواهد اثبات‌شده‌اش را مسوولان اين سازمان از بين مي‌بردند. اين اقدامي قابل‌بحث و غيرضروري است. تماميت علمي آزمايش ضددوپينگ به واسطه فعاليت‌هاي سازمان جهاني دوپينگ پيشرفت كرده است اما اين سيستم هنوز هم معايبي دارد. براي مثال مامادو ساخو، بازيكن سابق ليورپول براي خطا در آزمايش دوپينگش از اين سازمان شكايت كرده است. سان يانگ، شناگر چيني نيز درگير چنين روند قابل مناقشه‌اي شده بود و پس از اينكه دادگاه به نفع او راي داد، يانگ توانست در رقابت‌هاي قهرماني شناي جهاني كه ماه گذشته برگزار شد، شركت كند. The Conversation