انتشار «هزارباده هزارباد در هزاره‌هاي شب تو بر تو» محمدرضا اصلاني
يك شاهنامه مدرن
بهنام ناصري
شايد خيلي‌ها كه محمدرضا اصلاني را با آثار سينمايي‌اش ميشناسند، ندانند كه او پيش از هر چيز شاعر است. او از شاعران منسوب به «موج نو» در شعر معاصر ايران است كه بعدها از دل آنها جريان‌هايي چون شعر حجم، شعر ديگر و شعر ناب درآمد كه هر كدام شاعران شاخص خود را داشتند. با اين حال در خيل شاعران مختلفي كه نام‌شان ذيل بيانيه يكي از اين جريانهاي شعري قرار مي‌گيرد، نام محمدرضا اصلاني يكي از شاعران شاخص و تاثيرگذار است.
در روزرهاي اخير كتابي در قالب منظومه به نام «هزارباده هزارباد در هزاره‌هاي شب تو بر تو» از اصلاني راهي كتابفروشي‌ها شد؛ اثري كه به لحاظ فضاي اسطوره‌اي‌اش با آنچه از شعرهاي تاكنوني اصلاني سراغ داريم، تا حدي فرق دارد اما بطور كل از جهان ذهن و سلايق هنري اصلاني به ويژه آثار سينمايي‌اش دور نيست.
متناسب با حال‌وهوا و فضايي كه منظومه تازه انتشار‌يافته اصلاني دارد، زبان اثر هم متفاوت از ساير آثار شعري اوست؛ زباني تا حدي پيچيده و در عين حال مدرن تا هم هزارتوي موضوع اسطوره‌اي اثر و هم رفتار امروزين مولف با آن موضوع تحقق پيدا كند. دقيقا مطابق توقعي كه از اثري مانند اين و شاعر اسطوره‌پردازي چون اصلاني مي‌رود. بنا به آنچه محمدرضا اصلاني گفته، منظومه «هزارباده هزارباد در هزاره‌هاي شب تو بر تو» در سال 47 يك‌بار سروده شد اما «در سال‌هاي 49 -48 ساواك آمد و در بگيروببندهاي آن زمان، منظومه را برد.» او توضيح مي‌دهد كه بعدها، اتفاقي بخشي از چرك‌نويس‌هاي آن منظومه را پيدا كرده و يك‌بار ديگر نشسته و منظومه را نوشته است: «در واقع دوباره‌نويسي نكردم، دوباره‌پردازي كردم.» كتاب تازه انتشار يافته محمدرضا اصلاني با نگاهي ناظر بر اسطوره‌هاي ايراني به وجوه فرهنگي اين سرزمين مي‌پردازد. همانطور كه خود اصلاني هم در مقام شاعر گفته، اين كتاب حال‌وهوايي دراماتيك دارد و در آن تعريض‌هايي به جهان بيدل دهلوي، منصور حلاج، عين‌القضات همداني و... و رفت‌وآمدهايي به وقايع مقاطعي از تاريخ ايران را شاهد هستيم. شخصيتي تاريخي در منظومه «هزارباده هزارباد در هزاره‌هاي شب تو بر تو» ركنيت و مركزيت دارد و آن كسي نيست جز رستم دستاني كه از شاهنامه فردوسي به جهان متن محمدرضا اصلاني آمده است. رستمي كه به تعبير مولف منظومه «اكنون پير شده است و ديگر حوصله گذشته را ندارد.» هم حال و هواي كارها گواه اين مدعاست كه اثر متاثر از فضاي شاهنامه فردوسي است و هم خود مولف صراحتا گفته است كه بنا داشته با اين اثر جاودان تاريخ ادبيات فارسي رفتاري امروزين داشته باشد: «من اين كار را تحت تاثير شاهنامه نوشتم. در واقع مي‌خواستم يك شاهنامه مدرن باشد. شاهنامه فردوسي حماسي است اما اين شاهنامه دكادانس (فروپاشي) است.» «هزارباده هزارباد در هزاره‌هاي شب تو بر تو» را انتشارات رشديه در 176 صفحه و در قطع خشتي بزرگ با قيمت 36000 تومان منتشر كرده است.