همنوايي قواي مجريه و قضاييه در ماجراي برخورد با فساد
بگير و ببندها راه پايان فساد نيست
يك هفته پيش بود كه حسن روحاني، رييس‌جمهوري گفت: «با بگير و ببند فساد از بين نخواهد رفت.» جمله‌اي كه از سوي گروهي كه مي‌خواهند از هر حرف روحاني، حاشيه‌اي بسازند، با واكنش‌هاي منفي روبه‌رو شد. رييس‌جمهور در پانزدهمين جشنواره شهيد رجايي، با تاكيد بر اينكه يكي از وظايف بزرگ دولت مبارزه با فساد و رانت در كشور است، ادامه داده بود: «با دادگاه و دستگاه قضايي، فساد از بين نمي‌رود بلكه دستگاه قضايي آخرين مرحله است و با بگير و ببند فساد از بين نخواهد رفت.» او از مديران ارشد، دستگاه‌هاي نظارتي و همچنين مجلس شوراي اسلامي خواهش كرد كه در اقدامات و همچنين تدوين قوانين و مقررات تجديدنظرهايي داشته باشند. رييس‌جمهوري معتقد است كه «نبايد اجازه دهيم در كشور فساد رخ دهد و نظارت تعطيل شود اما بايد دخالت تعطيل شود، چرا كه در اين صورت دستگاه‌هاي اجرايي نمي‌توانند به اهداف خود برسند، البته مردم و روزنامه‌ها بايد در بيان نظرات خود آزاد باشند.» روحاني با بيان اينكه دستگاه قضايي مستقل بايد فرد متخلف را طبق قانون محاكمه كند، ادامه داده بود: «نبايد اجازه دهيم شائبه سياسي در محاكمه وارد شود كه در نتيجه قضاوت مي‌ميرد.» او معتقد است: «اگر شبهه و شائبه سياسي در ذهن مردم ايجاد شود، كار دستگاه قضايي تمام است و مشروعيت قضاوت از بين مي‌رود. مردم بايد حس كنند هر فردي از هر قوم، قبيله، مذهب و جناحي در دادگاه يكسان ديده مي‌شود و در محكمه، منزلت اجتماعي، جايگاه سياسي و قوميت فرد كاري ندارند و بايد وجدان، پرونده و قانون در نظر گرفته شود.»
دوباره حاشيه‌سازي
اين سخنان روحاني اما به مذاق عده‌اي خوش نيامد. روزنامه اصولگراي جوان با اشاره به اين سخنراني رييس‌جمهوري، در مطلبي با عنوان «روحاني حاشيه جديد تراشيد» به انتقاد از حرف‌هاي رييس‌جمهوري پرداخت. روزنامه جوان در اين گزارش مدعي شده كه روحاني در اظهاراتش دچار نوسانات شده و در يكي از اين نوسان‌ها «آن بخش از سخنان رهبري را كه توصيه‌اي درباره نپرداختن به حاشيه بود، از ياد برد! به‌طوري كه ناگهان مساله دستگاه قضايي را پيش كشيد.» «جوان» در اين گزارش با وجود اينكه مدعي شده بود روحاني به حاشيه رفته است و با اشاره به بعضي جمله‌هاي رييس‌جمهوري، بارديگر بحث قديمي حسين فريدون را دستمايه حسن روحاني قرار داد و نوشت: «اين حاشيه‌سازي البته احتمالا ربطي به دادگاه حسين فريدون كه اين روز‌ها برگزار شده و قرار است نتيجه آن اعلام شود، ندارد اما اگر روحاني به صداي مردم و شخصيت‌هاي دو جناح سياسي كشور گوش كند، به وضوح مي‌شنود كه رضايت عام و خاص در مواجهه قدرتمندانه قضايي با فساد اقتصادي است.»
مهر تاييد دستگاه قضا بر سخنان روحاني
البته «جوان» تنها روزنامه‌اي نبود كه تيغ تيز انتقاد را رو به رييس‌جمهوري گرفت. «كيهان»، منتقد هميشگي روحاني، روزنامه «فرهيختگان» و چند رسانه برخط ديگر نيز در گزارش‌هايي به سخنان روحاني انتقادهايي تند و تيز وارد كردند. اما اين‌بار هم تير جريان مخالف روحاني، به سنگ خورد. كمتر از يك هفته بعد از اينكه روحاني گفته بود «با بگير و ببند فساد از بين نخواهد رفت»، غلامحسين اژه‌اي، سخنگوي پيشين دستگاه قضا و معاون اول قوه قضاييه مهر تاييدي بر سخنان رييس‌جمهور زد و گفت: «اين را كه با بگير و ببند فساد از بين نمي‌رود، رد نمي‌كنيم.» محسني‌اژه‌اي روز گذشته در مراسم تكريم و معارفه رييس كل دادگستري خراسان رضوي، با اشاره به سخنان رييس‌جمهوري گفت: «در مقاطعي گفته مي‌شود كه شرايط جنگ اقتصادي است و با بگير و ببند سعي نكنيد بر سرمايه‌گذاري تاثير منفي داشته باشد يا با اين اقدام كارها درست نشده، فساد از بين نمي‌رود و مرحله ورود دستگاه قضا بايد آخر باشد. ما اين موارد را رد نمي‌كنيم و درست هستند. قوه قضاييه از اين امر كه در آخرين مرحله وارد شود، استقبال مي‌كند تا جايي كه ساير دستگاه‌ها خصوصا دستگاه‌هاي اجرايي كار خود را به نحو احسن انجام دهند و نيازي نباشد، قوه قضاييه وارد شود.» او ادامه داد: «ما از اين قضيه استقبال مي‌كنيم اما اگر به درستي عمل نكردند و مشكلي در جهت مسائل انقلاب، ارزش‌هاي ديني و انقلابي و مسائل اقتصادي، فرهنگي و امنيتي پيش آمد، نمي‌توانيم وارد نشويم كه خلاف وظيفه و وجدان ماست. اگر نوبت به قوه قضاييه نمي‌رسيد خوب بود و ما استقبال مي‌كنيم.» معاون اول دستگاه قضا البته تنها كسي نبود كه حرف‌هاي روحاني را تاييد كرد. سيد ابراهيم رييسي، رييس قوه قضاييه هم چند روز پيش و در جلسه شوراي عالي قوه قضاييه در تاييدي ضمني بر حرف‌هاي روحاني گفت: «هم بي‌عملي و هم انگشت اتهام بي‌سند به سمت كسي گرفتن، هر دو به روند مبارزه با فساد ضربه مي‌زند. نبايد كساني خواسته يا ناخواسته امري غير مستند را در فضاي مجازي يا حقيقي به كسي نسبت دهند. اگر سندي وجود دارد بايد به دستگاه قضايي ارايه شود، زيرا اتهام‌زني در فضاي حقيقي و مجازي، موجب سلب امنيت رواني و اخلاقي از جامعه مي‌شود و بايد اين موضوع به دقت كنترل شود.»
بگير و ببندها عوامل ايجاد فساد را از بين نمي‌برند
با واكنش‌هايي كه دستگاه قضا درباره سخنان روحاني درباره فساد از خود نشان داده، مي‌توان به سادگي گفت، همان‌طور كه پيش از اين هم بارها مسوولان مختلفي با ادبيات مختلفي گفته بودند كه تنها راه مبارزه با فساد، بگير و ببند نيست، بايد براي دستيابي به توفيق در اين مبارزه، بسترهاي فسادزا را از بين برد و جلوي رانت‌ها و قانون‌گريزي‌ها را گرفت. اين همان نكته‌اي است كه محمد كاظمي هم در يادداشتي كه در روزنامه «اعتماد» نوشته بود، به آن اشاره كرده و گفته است: «براي مبارزه موفق با مفاسد اقتصادي بايد بسترهاي فسادزا را از بين برد و جلوي رانت‌ها و قانون‌گريزي‌ها را گرفت. اگر اجراي قانون در كشور ما اصلي بدون چون و چرا شود و هيچ كس در هيچ موقعيتي و با هر گرايشي و هر سابقه‌اي امكان دور زدن آن را نداشته باشد، زمينه‌هاي فساد از بين مي‌رود. با شفافيت و مجال دادن به نظارت عمومي خصوصا از طريق رسانه‌ها امكان قانون‌گريزي به حداقل ممكن خواهد رسيد.» صادق زيباكلام، استاد علوم سياسي نيز در يادداشتي كه چندي پيش در روزنامه آرمان منتشر شد، به اينكه بگير و ببندها راهي براي پايان فسادها نيست، اشاره كرد و نوشت: «لايه‌هاي نخبگان و اقشار تحصيلكرده كشور سوالي دارند كه هيچ يك از مسوولاني كه مدعي مبارزه با فساد هستند تا به امروز به اين پرسش پاسخ نداده‌اند كه چرا با وجود آنكه اين همه سختگيري در انتصاب و گزينش مديران اجرايي وجود دارد و همچنين با وجود آنكه مراقبتي به نسبت ساير كشورها موثرتر به نظر مي‌رسد، تا اين ميزان فساد فراتر شده و رو به افزايش است؟ اگر روزي يك مقام يا يك مسوول در كشورمان به اين پرسش اساسي پاسخ داد، در آن زمان مي‌توان اعتماد كامل به اين موضوع داشت كه مبارزه با فساد جدي‌تر شده است. در غير اين صورت اگر عده‌اي دستگير و زنداني شوند و شفافيت لازم وجود نداشته باشد، آن دلايل و عواملي كه فساد در آن به وجود مي‌آيد، باقي خواهد ماند.»