ريزش شديد خام‌فروشي

گروه اقتصادي|با وجود آنكه ايران تلاش كرده با يك برنامه‌ريزي كلان، ميزان وابستگي خود به درآمدهاي نفتي را كاهش دهد و در اين مسير افزايش صادرات غير‌نفتي يكي از اصلي‌ترين گزينه‌هاي پيش‌روي دولت به شمار مي‌رود، اما وضعيت فعلي اقتصاد جهان نشان مي‌دهد كه صرف صادراتي غيرنفتي براي كشورها مزيت قطعي نيست و كيفيت كالاهاي صادر شده بيشترين اهميت را دارند.

هرچند صادركنندگان ايراني توانسته‌اند در ماه‌هاي اخير با وجود تحريم‌هاي گسترده امريكا، ميزان صادرات خود را حفظ كرده و حتي از نظر وزني افزايش دهند، اما همچنان يك ابهام مهم در اين آمارهاي صادراتي وجود دارد كه ارزش افزوده كالاهاي صادراتي ايران چيست و چرا همچنان بخش قابل توجهي از صادرات كشور را مواد خام تشكيل مي‌دهند.

در اين مسير گمانه‌زني‌هاي مختلفي انجام شده اما تاكنون اقدامات چنداني براي محدود كردن صادرات مواد خام وجود نداشت تا اينكه چندي پيش سيف‌الله اميري، مديركل دفتر صنايع معدني وزارت صنعت، معدن و تجارت اعلام كرد اين وزارتخانه از ابتداي مهر ماه برنامه‌اي جديد را براي محدود كردن خام‌فروشي اجرايي خواهد كرد و يكي از سياست‌هايي كه در اين مسير به كار گرفته مي‌شود، برقراري تعرفه در مسير صادرات اين كالاهاست.

يكي از محصولات ايراني كه در سال‌هاي گذشته آمار صادرات بالايي داشت و حالا در فهرست كالاهايي قرار گرفته كه براي صادرات‌شان تعرفه گذاشته شده، سنگ آهن است.

آمارها نشان مي‌دهد كه ايران در سال گذشته حدودا هشت و نيم ميليون تن سنگ آهن صادر كرده و اين در حالي است كه طبق برنامه‌ريزي‌ها، احتمالا صادرات اين محصول در سال جاري به كمتر از پنج ميليون تن خواهد رسيد. اصلي‌ترين دليل اين كاهش تعرفه 25 درصدي است كه بر صادرات اين كالا اجرايي خواهد شد.

اين سياست اثر خود را در آمارهاي پنج ماهه ابتدايي امسال نشان داده و به نظر مي‌رسد صرف مطرح شدن موضوع تعرفه‌گذاري، صادركنندگان را بر آن داشته تا فعاليت خود در اين عرصه را محدود كنند.

بر اساس صحبت‌هاي اميري طي 5 ماهه ابتداي سال جاري، صادرات محصولات سنگ آهن 2.2 ميليون تن به ارزش 542 ميليون دلار بوده است كه نشان از كاهش حدود 30 تا 40 درصدي نسبت به مدت مشابه سال قبل دارد.

به گفته او در سال 97 صادرات كنسانتره 5.5 ميليون تن، گندله 2.8 ميليون تن، آهن اسفنجي حدود 534 هزارتن، شمش 5.4 ميليون تن و محصولات فولادي 3 ميليون تن بوده است. هرچند اثر اصلي اجراي سياست تعرفه‌گذاري بر صادرات محصولات خام را بايد در هفته‌هاي آينده و پس از اجراي آن رصد كرد اما آمارهاي فعلي نشان از موفقيت‌آميز بودن گام نخست براي مقابله با خام‌فروشي دارد. در اين ميان با توجه به افزايش وزني صادرات ايران در ماه‌هاي گذشته، به نظر مي‌رسد تحريم‌هاي امريكا لااقل در اين بخش نتوانسته مزاحمتي ايجاد كند و اين يعني ايران گزينه‌هاي جايگزين خود براي خام‌فروشي را فعال كرده است.