گروه اقتصادي
گرچه از حمله پهپادي به پالايشگاه عربستان، بيش از دو هفته مي‌گذرد، اما آمارهاي كشتيراني و واردات و صادرات نفت خام نشان مي‌دهد كشورهاي عراق، امارات و روسيه برندگان اين حمله هستند. اين حمله كه 5 درصد از عرضه نفت در جهان را مختل كرد، علاوه بر افزايش نه‌چندان قابل توجه قيمت نفت، باعث گرايش مشتريان نفت عربستان به كشورهاي ديگر شد. با وجود اينكه عربستان ساعاتي پس از حمله اعلام كرد بازار نفت را با استفاده از ذخاير استراتژيكش حفظ مي‌كند، اما مشتري‌هاي آسيايي به خصوص كره جنوبي و هند به دنبال كشورهاي توليدكننده ديگري هستند. هر چند پشت حمله به آرامكو مقاصد سياسي است اما برندگان آن قطعا كشورهاي توليدكننده نفت هستند.
طبق اطلاعات گلدن ساكس، عربستان تا قبل از حمله عربستان به صورت ميانگين روزانه 7.24 ميليون بشكه نفت صادر مي‌كرد كه در ماه اوت به 6.71 ميليون بشكه رسيد. در روز‌هاي پس از حمله اين ميزان به صورت ميانگين 5.38 ميليون بشكه در روز بود. مقاصد اصلي عربستان در ماه سپتامبر، كره جنوبي، چين و هند بود.
جاي خالي عربستان به اين زودي پر نمي‌شود
دو هفته از حمله پهپادي به آرامكو مي‌گذرد. در ساعات ابتدايي اين حمله و با وجود اينكه برآوردهاي اوليه از خسارت چندين ميليارد دلاري حكايت داشت، عبدالعزيز بن سلمان وزير انرژي عربستان و امين ناصر مديرعامل آرامكو از بازگشت اين پالايشگاه تا پايان ماه جاري ميلادي خبر دادند با وجود تاكيد اين دو مقام سعودي مبني بر بازگشت زودهنگام آرامكو به پالايش نفت، هفته گذشته خبرهايي مبني بر واردات نفت توسط عربستان منتظر شد كه شائبه طولاني شدن زمان بازگشت عربستان به بازارها را بيش از پيش تقويت كرد. چند روز پس از حمله، نفتكش‌هاي عربستاني از كشورهاي امارات و كويت چندين ميليون بشكه نفت وارد كردند. طبق گفته برخي منابع آگاه، هفته گذشته امارات محموله‌اي بين دو تا سه ميليون بشكه نفت به عربستان صادر كرد. بر اساس برخي تحليل‌ها، آرامكو تا سال 2020 و 2021 نمي‌تواند به وضعيت قبل از حمله بازگردد. اين نشان‌دهنده اين نكته است كه تا دو سال آينده مهم‌ترين عرضه‌كننده نفت جهان نمي‌تواند جاي خالي 5.7 ميليون بشكه نفت در روز را پر كند. بنابراين نقش كشورهاي اوپك، غير اوپك و امريكا در سهم خواهي از بازار نفت بيش از پيش مي‌شود.
50 درصد توليد احيا شد
عبدالعزيز بن سلمان، وزير نفت عربستان دو هفته پس از حمله به آرامكو اعلام كرد كه 50 درصد نفتي كه در اين حادثه از بين رفت، احيا شد. به بيان ديگر بيش از 2.5 ميليون بشكه نفت در روز به بازارها برگشته است. انتشار تصاوير ماهواره‌اي از فعاليت ميدان نفتي آرامكو نيز نشان مي‌دهد كه اين شركت بعد از حمله شديد توانسته به وضعيت عادي بازگردد و روند توليد و پالايش نفت را از آغاز كند اما صدمات چند ده ميليارد دلاري نياز به تعميرات اساسي دارد و هنوز مشخص نيست كه چه ميزان از توليد فعلي عربستان قابل صادرات است. با وجود اينكه شركت آرامكو به ميانگين توليد پيش از حملات رسيده است، اما بنا به اظهارات مقامات سعودي، شركت آرامكو قادر به صادرات همه توليدات نفتي خود به بازارهاي جهاني نيست چرا كه به گفته مقامات سعودي، برخي از واحدهاي فرآوري هنوز اصلاح و تعمير نشده است، توليد نفت و فرآوري آن براي فروش دو مساله متفاوت است.
عربستان براي تامين نفت مورد نياز مشتري‌هاي خود واردات از كشورهاي خليج فارس را در دستور كار خود قرار داد. علاوه بر آن برخي خبرها حاكي از آن است كه عربستان بازار نفت خام امارات را براي مدتي خريداري كرده است. احسان الحق، تحليلگر نفت در ريفينيتيو در اين خصوص گفت: نفت امارات از نظر كيفيت بسيار شبيه نفت عربستان است.
از سوي ديگر رهگيري نفتكش‌ها نيز نشان مي‌دهد كه عربستان فروش نفت به بحرين را متوقف كرده تا بتواند جريان صادرات نفت خود را هر چند كم ادامه دهد. طبق برخي آمارها صادرات نفت عربستان پس از حمله به 5.38 ميليون بشكه در روز رسيد كه اين ميزان در ماه اوت و قبل از حملات روزانه 6.71 ميليون بشكه بوده است.
خبرها حاكي از آن است كه قيمت نفت خام امارات، از زمان حمله 5 درصد افزايش يافته و اين در حالي است كه قيمت جهاني نفت در سراشيبي سقوط قرار دارد و روز گذشته نيز به پيش از حمله پهپادها بازگشت.
شيفت مشتري‌ها به سمت روسيه و امارات
گفته‌هاي عبدالعزيز در آماده‌سازي آرامكو تا سه روز ديگر در حالي است كه برخي پالايشگاه‌هاي هندي كه بزرگ‌ترين مشتري عربستان نيز هستند، براي جايگزيني نفت عربستان به سمت نفت با كيفيت عالي روسيه تمايل پيدا كردند.يك نفتكش نروژي كه مشتري نفت عربستان است از منطقه راس‌التنوره به سمت بندر الفجيره در امارات تغيير مسير داد. طبق آمارها اين نفتكش قابليت ذخيره‌سازي دو ميليون بشكه نفت را دارد و به سمت كره جنوبي حركت مي‌كند.
طبق تحليل‌هاي شركت كليپر ديتا، يك تانكر كه توسط توتال اجاره شده بود، در اوايل هفته گذشته از عربستان به سمت بندر فجيره رفت تا يك محموله هيدروكربني مورد استفاده در پالايشگاه‌هاي اروپايي را از امارات تحويل بگيرد.داده‌ها و آمارها نشان مي‌دهد در دو هفته اخير، صادرات نفت خام روسيه و امارات به ميزان 100 هزار بشكه در روز افزايش يافته. صادرات روزانه عراق نيز به ميزان 31 هزار بشكه نفت بالا رفته است. به نظر مي‌رسد برندگان حمله به آرامكو، كشورهاي عربي به خصوص امارات و عراق و روسيه هستند.
امريكا را نيز بايد به ليست كشورهايي كه توانايي جايگزيني عربستان را دارد، اضافه كرد. امريكا طي 6 سال توانست توليد نفت شيل را از 5.5 ميليون بشكه در روز به 12.2 ميليون بشكه برساند. پيش‌بيني‌ها حاكي از آن است كه امريكا درصدد افزايش اين ميزان به 13 ميليون بشكه در روز تا سال 2020 است. سندي فيلدن، رييس تحقيقات نفتي معتقد است امريكا به لطف كاهش صادرات عربستان مي‌تواند براي اولين‌بار در تاريخش از يك توليدكننده نفت حاشيه‌اي خارج شود. با وجود اينكه امريكا اولين مصرف‌كننده انرژي در جهان است اما اين تحليلگر نفتي معتقد است امريكا مي‌تواند صادراتش را تا 4 ميليون بشكه در روز افزايش دهد و بخش بزرگي از مشتري‌هاي نفتي عربستان را در دست گيرد.
با وجود تلاش‌هاي امريكا براي افزايش سهم شيل در بازار نفت، اما برنده اصلي حمله به آرامكو، كشورهاي همسايه عربستان به علاوه روسيه هستند. به دليل هزينه‌هاي بالاي حمل و نقل و افزايش بيمه نفتكش‌ها، تمايل كشورهاي آسيايي براي تامين نفت مورد نيازشان كشورهاي حاشيه خليج فارس و روسيه است. بنابراين اوپك و غير اوپك، بيشترين سود اقتصادي را از حملات اخير مي‌برند. اين در حالي است كه ايران به عنوان يكي از كشورهاي تامين‌كننده نفت در بازار، با مشكلات زيادي براي فروش و دور زدن تحريم‌هاي يكجانبه امريكا مواجه است.