سال گذشته حوزههاي مختلف هنري درگير رسواييهاي جنسي شدند و آكادمي سوئد هم با چنين مسالهاي دست به گريبان شد؛ به همين دليل اهداي جايزه معتبرترين جشنواره ادبي جهان يك سال به تعويق افتاد. همان موقع دستاندركاران اين جايزه اعلام كردند براي سال 2019 دو برگزيده را معرفي ميكنند. رييس كميته اين جايزه مصمم است كه امسال معياري مهم را در نظر داشتهاند و از ديدگاه «مردمحور» و «اروپامدار» كه در گذشته قضاوت داوران را تحتالشعاع قرار داده بود، فاصله گرفتهاند. برندگان نوبل ادبيات امسال و سال گذشته روز پنجشنبه اعلام ميشود و آكادمي اميدوار است جامعه ادبي بازگشت نوبل را با آغوش باز بپذيرند. جايزه نقدي نوبل ادبيات 9 ميليون كرون سوئد (حدودا معادل سه ميليارد و 850 ميليون تومان) است و به نويسندهاي اهدا ميشود كه به گفته آلفرد نوبل در وصيتنامهاش «برجستهترين اثر را با گرايش آرمانخواهانه نوشته باشد.» اما اعضاي هيات داوران جايزه ادبي نوبل مثل هميشه از ايجاد بحث درباره برگزيدگان قطعي اين دوره لذت ميبرند.
وبسايت شرطبندي بريتانيايي «Nicer Odds» كه شانس نويسندهها را از نظر كاربرانش تخمين ميزند، راهحلي براي اين بحث پيدا كرده است؛ آن كارسون شاعر كانادايي، ماريز كنده نويسنده اهل گواندولوپ، كان ژو نويسنده چيني و مارگارت اتوود كانادايي از شانس بالايي براي به دست آوردن جايزه نوبل ادبي امسال برخوردارند.
روزنامه گاردين نيز به نوبه خود سراغ روزنامهنگاران و دستاندركاران ديگر جوايز معتبر ادبي رفته و نظر آنها را درباره برنده اين جايزه جويا شده است. در اين گزارش ميخوانيم. پس از اينكه آندرس اولسن، رييس كميته جايزه نوبل ادبيات اعلام كرد معيارهاي اين بخش براي انتخاب برگزيده تغيير كردهاند، منتقدان و كتابخوانهاي حرفهاي ليودميلا اوليتسكايا رماننويس روسي، ماريز كنده رماننويس اهل گواندولوپ و نويسنده «سرگذشت نديمه» مارگارت اتوود را از مهمترين نامزدهاي امسال ميدانند.
با توجه به دو برگزيده قبلي- كازوئو ايشيگورو و باب ديلان- كه هر دو به زبان انگليسي مينويسند و اينكه فقط 14 نويسنده زن در ميان 114 برگزيده جايزه ادبيات حضور دارند، اولسون اعتراف كرده است هيات داوران اين آكادمي نياز دارند ديدگاهشان را وسعت ببخشند. او گفته است: «در گذشته ديدگاهي اروپامدار به ادبيات داشتيم و حالا به ادبيات سراسر جهان توجه ميكنيم. پيش از اين برگزيدهها مردمحورتر بودند. حالا تعداد نويسندگان زن بزرگ بيشمار است بنابراين اميدواريم اين جايزه و در مجموع روند اهداي جايزه با سرعت بيشتري انجام شود و مقياس گستردهتري را دربربگيرد.»
الكساندرا پاسكاليدو، روزنامهنگار و نويسنده سوئدي- يوناني كه سال گذشته براي پر كردن خلأ جايزه نوبل، به پيريزي «جايزه جديد آكادمي ادبي» كمك كرد و ماريز كنده برگزيده آن شناخته شد، اميدوار است برگزيده اين دوره نويسنده زن مثل جامايكا كينكيد، نويسنده اهل آنتيگوآ و باربودا باشد.
از نامهاي ديگري كه گمان ميرود در فهرست نامزدهاي اين جايزه حضور داشته باشند بايد به لاسلو كراسناهوركايي رماننويس مجار و اولگا توكارچوك نويسنده لهستاني اشاره كرد. همچنين هاروكي موراكامي و نگوگي وا تيونگو نامزدهاي هميشگي اين جايزه نيز از رقبا به شمار ميروند.
فيامتا روكو، گزارشگر فرهنگي نشريه اكونوميست و سرپرست جايزه بوكر بينالمللي ميگويد: «اگر قرار است دو نويسنده برگزيده باشند، قطعا يكي از آنها زن است و احتمالا از دو قاره متفاوت. از نويسندههايي كه شايسته خوانندگان گستردهتري هستند بايد به ماريز كنده ملكه يا امپراتور ادبيات كاراييب اشاره كنم. در اروپاي شرق هم كراسناهوركايي و توكارچوك در فهرست نامزدهايي كه كتابخوانها تهيه كردهاند، ديده ميشود.»
روكو معتقد است ميا جيان، نويسنده تبعيدي چينيتبار همراه با سزار آيرا، نويسنده آرژانتيني و آنتيه كروگ نويسنده اهل آفريقاي جنوبي از ديگر نامزدهاي اين جايزه به شمار ميرود. او ميگويد: احتمال برنده شدن نويسندهاي كه به انگليسي مينويسد دور از انتظار است. با وجود اين نيل گيمن و مارگارت اتوود را بهترين گزينهها ميداند.
مورين فريلي، رييس جايزه ادبي پن و عضو هيات داوران امسال جايزه بوكر بينالمللي، نويسنده فرانسوي آني ارنو، نويسندهاي كه «به ژانري تماما از آن خود مينويسد و از قوانين نانوشته رمان و خاطرهنويسي سرپيچي ميكند تا فضاهاي جديدي براي تامل جمعي ايجاد كند» و خوآن گابريل واسكس، نويسنده كلمبيايي كه «تاريخ را به چالش ميكشد و نشان ميدهد وقايعنگارهاي رسمي تاريخ همگي شارلاتان بودند و بازيگران تاريخ در پيچوخم حقايق ناقص گم شدهاند» را از گزينههاي خود معرفي ميكند.
ژاك تستارد بنيانگذار انتشارات بريتانيايي Fitzcrraldo از بازگشت نوبل ابراز خرسندي كرده و كان ژو، نويسنده آوانگارد چيني و اسكولاستيك موكاسونگا نويسنده اهل رواندا را گزينههاي خود معرفي كرده است. همچنين گفته است: «در امريكاي لاتين دوست دارم ببينم النا پونياتوسكا (نويسنده مكزيكي زاده فرانسه) اين جايزه را به دست ميآورد. نزديكتر به بريتانيا نيز اميدوارم موفقيت دو نويسنده اولگا توكارچوك و يون فوسه كه آثارشان را منتشر كردهام و به گمانم بدون هياهو موفق بودهاند، ببينم.»
اولسون براي رسيدن روز پنجشنبه و اعلام برندگان اين دوره لحظهشماري ميكند. او گفته است: «دو جايزه نوبل ادبيات، اتفاقي استثنايي است.»
پاسكاليدو معتقد است امسال آكادمي نوبل در بخش ادبيات بازسازي آهسته سازوكارش را رقم زده است: «به نظرم آكادمي سوئد نهتنها با اتهامات آزار جنسي و مردي كه براي تجاوز كارش به زندان ختم شد، خيلي چيزها را از دست داد بلكه اداره كردن اين شرايط نشان داد چقدر دچار سردرگمي بود. براي ايجاد اعتماد دوباره و احترام به اين آكادمي به زمان نياز دارم. هنوز پاكسازي صورت نگرفته است. مردسالارهاي مصون هنوز قدرت را در دست دارند اما اميدوارم بعد از آشفتهبازاري كه راه انداختند، درس عبرتي گرفته باشند. آن اتفاق مصيبتي انساني بود كه ادبيات را مجازات كرد.»