تل‌آويو از طرح جديد براي عادي‌سازي روابط با اعراب رونمايي كرد
پيمان عدم تعرض با متعرض
شهاب شهسواري
اسراييل كاتص، وزير خارجه كابينه رژيم اشغالگر سرزمين فلسطين، خبر داده است كه در حاشيه سفرش به نيويورك براي شركت در مجمع عمومي سازمان ملل متحد، با وزراي خارجه كشورهاي جنوب خليج‌فارس گفت‌وگو كرده است و پيشنهاد طرحي با عنوان «عدم تعرض» را براي آنها تشريح كرده است. برخي رسانه‌هاي عربي از رد پيشنهاد وزير خارجه رژيم اشغالگر توسط دو وزير خارجه عربي خبر داده‌اند. علي‌رغم انتشار ادعاي وزير خارجه رژيم اشغالگر سرزمين فلسطين، هيچ يك از مقام‌هاي رسمي عربي حاضر به تاييد گفت‌وگو در مورد چنين طرحي نشده‌اند. علي‌رغم افشاي همكاري‌هاي برخي كشورهاي عربي حاشيه خليج‌فارس با رژيم اشغالگر و سفرهاي چند هيات اين رژيم به بحرين و امارات و حتي سفر نخست‌وزير اين رژيم با عمان در ماه‌هاي گذشته، اما كشورهاي عربي حاشيه خليج‌فارس تاكنون از هرگونه اعلاميه رسمي يا امضاي معاهده‌اي كه براساس آن موجوديت رژيم اشغالگر فلسطين به رسميت شناخته شود، خودداري كرده‌اند.
جزيياتي از نشست‌ها و گفت‌وگوهاي اين مقام رژيم اشغالگر با ديپلمات‌هاي عربي كشورهاي جنوب خليج‌فارس منتشر نشده، اما اين مقام كابينه بنيامين نتانياهو كه به نمايندگي از او در نشست مجمع عمومي سازمان ملل متحد شركت كرده بود در گفت‌وگو با روزنامه تايمز آو اسراييل تاييد كرده است كه «با چندين وزير خارجه عربي» در حاشيه مجمع عمومي ديدار كرده و طرح خود را به آنها ارايه داده است. او همچنين از ارايه اين طرح به جيسون گرينبلات، نماينده ويژه رييس‌جمهور امريكا در صلح خاورميانه خبر داد. اسراييل كاتص، با انتشار توييتي به زبان عبري، اين اقدام خود را يك «اقدام تاريخي» توصيف كرده است و مي‌گويد: «من به تازگي ابتكاري را با پشتيباني نخست‌وزير نتانياهو براي يك پيمان عدم تعرض با كشورهاي عربي خليج [فارس] ارايه كرده‌ام. اين يك حركت تاريخي است كه اجازه مي‌دهد مناقشه پايان يابد و اجازه همكاري‌هاي غيرنظامي تا پيش از امضاي معاهده صلح ايجاد شود.» به نوشته روزنامه تايمز آو اسراييل به نظر مي‌رسد نااميدي تل‌آويو از راضي كردن برخي كشورهاي حاشيه خليج‌فارس براي ايجاد رابطه ديپلماتيك فراگير با اين رژيم، عامل اجراي تاكتيك جديد باشد. تل‌آويو و دولت‌هاي عربي ازسوي تيم سياست خارجي كاخ سفيد به‌ويژه تيم سه نفره طراحان معامله قرن، تحت فشار قرار دارند تا پيش از رونمايي از طرح «معامله قرن» به پيشرفتي ملموس در زمينه پايان مناقشه موسوم به اعراب-اسراييل دست پيدا كنند. امريكا بيش از يك سال است كه از ارايه طرح خود براي صلح بازمانده است و به بهانه‌هاي مختلف رونمايي از اين طرح را به تاخير مي‌اندازد. همزمان كشورهاي عربي حاشيه خليج‌فارس هم هر چند به شكل فزاينده‌اي به بهانه مبارزه با نفوذ منطقه‌اي ايران، همكاري‌هايي مخفيانه و گهگاه روابطي علني با تل‌آويو برقرار كرده‌اند، اما به دليل آشنايي با احساسات فراگير در ميان شهروندان‌شان نسبت به اشغال فلسطين، از علني كردن و تعميق روابط با اين رژيم ناتوان هستند.اسراييل كاتص تا پيش از شركت در جلسه مجمع عمومي سازمان ملل متحد، دست‌كم دو بار با ديپلمات‌هاي كشورهاي عربي حاشيه خليج‌فارس ديدار كرده بود. او تير ماه سال جاري در حاشيه سفرش به ابوظبي براي شركت در يك اجلاس بين‌المللي با يك مقام اماراتي كه نامي از او برده نشده است، ديدار كرد و همچنين مرداد ماه با انتشار يك عكس در حساب كاربري خود در شبكه اجتماعي توييتر در كنار خالد بن احمد آل خليفه، وزير خارجه پادشاهي بحرين، از ديدار با اين مقام بحريني در سفر به واشنگتن خبر داد. همچنين سال گذشته بنيامين نتانياهو در سفري غافلگير‌كننده به مسقط پايتخت عمان رفت و در آنجا با قابوس بن سعيد آل سعيد، سلطان عمان ديدار و گفت‌وگو كرد. كاتص در حاشيه سفرش به نيويورك براي شركت در مجمع عمومي سازمان ملل، از رايزني با مقام‌هاي عربي در مورد «راه‌هاي مبارزه با تهديد ايران» سخن گفته بود.
رد پيشنهاد كاتص از سوي كشورهاي عربي
علي‌رغم ادعاي وزير خارجه رژيم اشغالگر سرزمين فلسطين، روزنامه الجريده كويت در گزارشي نوشته است كه ديپلمات‌هاي عربي، كاملا پيشنهاد او را رد كرده‌اند. از ميان 22 كشور عربي كه در اتحاديه عرب عضويت داشته‌اند، فقط اردن و مصر موجوديت رژيم اشغالگر سرزمين فلسطيني را
به عنوان يك حكومت پذيرفته‌اند و 20 كشور ديگر، از جمله 6 كشور عربي عضو شوراي همكاري خليج‌فارس، هرگونه مذاكره با اين رژيم را به رفع اشغال از سرزمين‌هاي عربي در فلسطين، سوريه و لبنان، محول كرده‌اند. اظهارنظر جديد وزير خارجه و مقام امنيتي كابينه رژيم صهيونيستي در شرايطي بيان مي‌شود كه نخست‌وزير اين رژيم همچنان از تشكيل يك دولت ائتلافي تازه ناتوان است و همزمان وقت اعلام طرح دولت ايالات‌متحده امريكا با عنوان «معامله قرن» با هدف پايان مناقشه اعراب و رژيم اشغالگر، همچنان در هاله‌اي از ابهام قرار دارد. به گزارش خبرگزاري فارس به نقل از روزنامه الجريده، اسراييل كاتص در نيويورك فقط فرصت گفت‌وگو با وزير خارجه دو كشور عربي را پيدا كرده است و به صورت جداگانه ديدار و طرح خود را به آنها ارايه كرد اما با ملاحظات شديد آنها مواجه شد و آنها تاكيد كردند كه اين طرح در شرايط كنوني واقع‌بينانه نيست.» احتمال دارد كه وزراي خارجه مذكور، خالد بن احمد وزير خارجه بحرين و عبدالله بن زايد، وزير خارجه امارات متحده عربي باشند. اين روزنامه همچنين نوشت كه وزير اسراييلي طرح خود را از طريق يك ميانجي به وزير خارجه يك كشور عربي ديگر ارايه كرد اما از او نيز پاسخ منفي شنيد و او گفته بود كه نه تنها از سوي كشورش بلكه به نمايندگي از دو كشور ديگر حاشيه خليج‌فارس با اين طرح مخالف است. به نوشته الجريده كويت بدون اطلاع از محتواي طرح، حتي با دريافت آن از طريق ميانجي هم مخالفت كرده است.
آيا تل‌آويو موفق مي‌شود؟
اعلام خبر تلاش تل‌آويو براي امضاي پيمان عدم تعرض با كشورهاي عربي حاشيه خليج‌فارس، حتي در ميان حاميان رژيم اشغالگر هم جدي گرفته نشده است. افراييم انبار، يك كارشناس سياسي ساكن قدس اشغالي به جروزالم پست مي‌گويد: «با تمام احترام تصور مي‌كنم كه كاتص فقط دنبال تيتر روزنامه‌هاست. در شرايطي كه دولتي تشكيل نشده و كشورهاي عربي نمي‌دانند چه بر سر نتانياهو و وزرايش خواهد آمد، قطعا نمي‌توان چنين چيزي را جدي گرفت. جاشوا تيتلبائوم، كارشناس ديگري كه با جروزالم پست گفت‌وگو كرده است، مي‌گويد: «نمي‌توان به چيزهايي كه مقامات مي‌گويند اعتماد كرد، اگر خبري باشد، اول از همه بايد آن را از زبان اعراب شنيد.»
يان بلك، استاد مهمان دانشكده اقتصاد لندن به الجزيره مي‌گويد: «هر چند احساس مي‌شود كه روابط ميان تل‌آويو و دولت‌هاي عربي به دليل تصور وجود دشمن مشترك گرم‌تر شده است، اما صرف عمق احساسات در جهان عرب و اسلام در مورد مساله فلسطين، جلوي موفقيت چنين پيشنهادهايي را مي‌گيرد. اسراييلي‌ها تلاش مي‌كنند تا از خستگي و كلافگي كشورهاي عربي حاشيه خليج‌فارس نسبت به موضوع فلسطين بهره‌برداري كنند. اما واقعيت اين است كه مساله فلسطين خيلي پيچيده‌تر از اين حرف‌هاست، حتي خود فلسطيني‌ها هم دچار انشقاق هستند و آنچه از آن با عنوان فرآيند صلح ياد مي‌شد، مدت‌هاست كه متوقف مانده است.» به گفته اين استاد دانشگاه، تصور تل‌آويو از احتمال صلح با كشورهاي عربي حاشيه خليج‌فارس «روياانديشي» است.
طرح موازي براي رقابت با ايران
مقام‌هاي تل‌آويو در شرايطي خبر از چنين ابتكاري مي‌دهند كه پيش از اين محمدجواد ظريف، وزير خارجه جمهوري اسلامي ايران نيز طرحي براي امضاي پيمان‌هاي عدم تعرض جداگانه با كشورهاي حاشيه خليج‌فارس از سوي ايران پيشنهاد داده بود. حالا رژيم اشغالگر سرزمين فلسطين كه در سال‌هاي اخير با ادعاي وجود دشمن مشترك و مبارزه با نفوذ ايران در منطقه، روابطي با برخي از عناصر كشورهاي عربي حاشيه خليج‌فارس دست و پا كرده است، اين‌بار براي عقب نماندن از ابتكارهاي ديپلماتيك ايران و براي تحريك اعراب به ادامه مناقشه با ايران، پيشنهاد پيمان عدم تعرض را مطرح مي‌كند. اما تفاوت اينجاست كه طرح موازي پيمان عدم تعرض رژيم اشغالگر فلسطين با كشورهاي عربي حاشيه خليج‌فارس در حالي مطرح مي‌شود كه اين رژيم خاك دست‌كم سه كشور عربي را در حال حاضر تحت اشغال نظامي دارد و عمليات نظامي خود عليه اهداف در كشورهاي عربي به‌ويژه سوريه و عراق را در سال‌هاي اخير به شكل گسترده‌اي توسعه داده است و اين رژيم برمبناي تعرض به خاك يك كشور عربي و سلب حق موجوديت يك كشور عربي تشكيل شده است.
بنيامين نتانياهو كه تقريبا همه شعبده‌هاي سياسي‌اش را تاكنون براي ادامه حكومت
13 ساله‌اش در اين رژيم خرج كرده است، با طرحي مشابه پيمان عدم تعرض با كشورهاي حاشيه خليج‌فارس به دنبال اين است كه بتواند دست‌كم يك پيروزي سياسي قابل‌توجه براي بهبود جايگاه خود در مذاكرات تشكيل دولت در ميان جناح‌هاي سياسي رژيم اشغالگر به دست بياورد. همزمان به اين دليل كه دونالد ترامپ، رييس‌جمهور ايالات‌متحده امريكا، حساب زيادي روي يك موفقيت ديپلماتيك براي حل و فصل مناقشه موسوم به اعراب-اسراييل باز كرده است، چه كشورهاي عربي و چه رژيم اشغالگر، براي ادامه دريافت حمايت امريكا مجبور شده‌اند در اجراي طرح‌هايي كه به موفقيت «معامله قرن» كمك كند، تحرك بيشتري از خود نشان دهند. اما سكوت مقام‌هاي رسمي عربي در مورد ادعاي وزير خارجه رژيم اشغالگر سرزمين فلسطين، نشان مي‌دهد كه اصولا تمايل جدي ميان اين كشورها براي امضاي يك معاهده علني با اين رژيم وجود ندارد.