مصرف الكل نگران‌كننده است اما رتبه 9 جدول جهاني نيستيم

گروه اجتماعي| گزارش شبكه خبري يورونيوز با عنوان «گزارش وضعيت جهاني الكل و سلامت در سال 2018» و انتشار اطلاعات گزينشي و غيرموثق درباره سرانه مصرف الكل در ايران، با واكنش تند متوليان سلامت مواجه شد . اين شبكه خبري، اخيرا با انتشار گزارشي، با ادعاي اينكه منبع مورد استناد اين گزارش، داده‌هاي سازمان بهداشت جهاني بوده، مدعي شد كه جايگاه ايران بر اساس سرانه مصرف الكل در جمعيت بالاتر از 15 سال كشور، در ميان 196 كشور جهان، رتبه نهم اين جدول است . اين شبكه خبري، در حالي منبع گزارش خود را سازمان بهداشت جهاني معرفي كرد كه وضعيت سوءمصرف الكل هم مانند مصرف مواد مخدر، از آن دسته رفتارهاي پنهان است كه داده‌هاي صددرصدي درباره آن وجود ندارد و به خصوص، كمبود داده‌هاي بسيار دقيق؛ در حدي كه منجر به ايجاد رتبه براي يك كشور شود، در كشورهاي اسلامي كه شرب خمر را حرام و مشمول حد اعلام كرده‌اند، جدي‌تر است . حالا تنظيم گزارش شبكه خبري يورو نيوز مبتني بر داده‌هايي كه در صفحه سازمان بهداشت جهاني، تاريخ 2016 دارد، به وضوح صحت اين گزارش را زير سوال مي‌برد چون حداقل در فاصله سه سال اخير، اقدامات پيشگيرانه براي كاهش سوءمصرف الكل در كشور، توسعه يافته و برنامه‌هاي درمان داوطلبانه بيماران هم از اوايل دهه 90 آغاز شده است . ديروز هم، رييس مركز ملي مطالعات اعتياد در واكنش نسبت به غير واقعي بودن جزييات گزارش اين شبكه خبري، ضمن نادرست خواندن اين رتبه براي ايران، اعلام كرد كه حداكثر 5 الي 10 درصد جمعيت بالاي 15 سال در كشور، مصرف الكل دارند و كل مصرف الكل در كشور هم از 5 الي 6 ميليون ليتر در سال بيشتر نيست . آفرين رحيمي موقر در گفت‌وگو با خبرگزاري‌ها افزود: «بر اساس داده‌ها و نتايج تحقيقات ما، مصرف الكل در ايران بسيار كمتر از بسياري از كشورهاي جهان است و بخصوص، مصرف الكل در زنان كه نيمي از جمعيت كشور را تشكيل مي‌دهند، حدود يك دهم مردان است. اگرچه بر اساس داده‌هاي موجود، به نظر مي‌رسد مصرف الكل در جمعيت جوان در سال‌هاي اخير افزايش يافته اما تعيين رتبه نهم جهاني مصرف الكل براي ايران، اشتباه است چون نتايج مطالعات دقيق ما نشان داده كه به دليل كم بودن تعداد مصرف كنندگان الكل در كشور، سرانه مصرف الكل خالص هر فرد بالغ در ايران، سالانه حدود ۰.۱ ليتر است در حالي كه ميانگين جهاني اين شاخص به ازاي هر فرد بالغ ۶.۴ ليتر است.» رييس مركز ملي مطالعات اعتياد افزود: «برخلاف آمارهايي كه در اين گزارش آمده، مردان مصرف‌كننده الكل در ايران، بطور متوسط سالانه ۱.۵ ليتر و زنان مصرف كننده در ايران، بطور متوسط سالانه ۴۰۰ سي‌سي الكل خالص مصرف مي‌كنند كه اين رقم، تقريبا يك بيستم رقمي است كه در گزارش سازمان جهاني بهداشت بيان شده است.» رحيمي موقر در توجيه علت انتشار اين گزارش افزود: «گاهي اسنادي كه در كشور منتشر مي‌شود به موقع به دست كساني كه گزارش‌هاي جهاني را تهيه مي‌كنند، نمي‌رسد يا ديرتر از زمان تهيه گزارش به دست‌شان مي‌رسد كه اين مورد مي‌تواند خطاي در نتيجه‌گيري به وجود آورد. اگر داده‌هاي صحيح كشور در اختيار تهيه‌كنندگان گزارش جهاني نباشد يا در زمان تهيه گزارش، اطلاعات به روز از يك كشور نداشته باشند، از روش مدل‌سازي استفاده مي‌كنند. در اين روش معمولا داده‌هاي كشورهاي همسايه يا شبيه‌ترين كشورها درباره الگوهاي بيماري را به كشور ثالث تعميم داده و به استناد همين تعميم، محاسباتي انجام مي‌دهند كه مي‌تواند دقيق نباشد. به همين دليل، گزارشي كه ايران را در رتبه نهم جهاني از بابت مصرف الكل قرار داده، صحيح نيست چون در اين گزارش اعلام شده كه مصرف الكل در ايران، خيلي بيشتر از كشورهاي اروپايي است به اين معنا كه مصرف‌كننده‌هاي ما نسبت به مصرف كنندگان كشورهاي غربي زياده‌روي مي‌كنند كه اين اطلاعات صحيح نيست.» رييس مركز ملي مطالعات اعتياد افزود: «اطلاعات توليد شده در كشور در مورد مصرف الكل، كم نيست. مطالعات زيادي در مورد مصرف الكل در بين مردان، زنان، جوانان اعم از شهرها و روستاها انجام شده و ما در اين زمينه خلأ اطلاعاتي نداريم. همين داده‌هاي متنوع و مختلف از كشور ما تاكيد دارد كه ميانگين سالانه مصرف الكل خالص در مصرف‌كنندگان الكل در كشور ما به هيچ‌وجه بالاي ۲ ليتر نيست؛ هرچند رقم مصرف همه كشورها را نداريم اما بازهم نمي‌توان بطور دقيق گفت كه ما رتبه چند را داريم ولي بطور قطع ما در بين ۱۰۰ كشور اول دنيا نيستيم.» گزارش اين شبكه خبري همچنين از اين بابت زير سوال رفت كه اين گزارش، حتي اگر مبتني بر داده‌هاي سازمان بهداشت جهاني هم تهيه شده، انتخاب داده‌ها، كاملا گزينشي و سليقه‌اي بوده و ايرج حريرچي؛ قائم مقام وزير و معاون كل وزارت بهداشت هم گزارش اين شبكه خبري را تكذيب و صحت اطلاعات آن را رد كرد و در گفت‌وگو با خبرگزاري‌ها گفت: «در اين زمينه آمار متفاوتي وجود دارد اما هم در آمار تعداد مصرف‌كنندگان الكل و هم در آمار ميانگين مصرف الكل، به طرز معني‌داري نسبت به ديگر كشورها پايين‌تر هستيم. بنابراين انتشار خبري از آمار سازمان جهاني بهداشت مبني بر رتبه نهم ايران در مصرف الكل كاملا اشتباه است.»