بازنمايي ناهمدلي

زير صفر مرزي يك هشدار است. اثري است كه برداشت اعراب خوزستان از نحوه برخورد مركزنشينان و صاحبان قدرت با خودشان را عريان و بي‌مجامله بازتاب مي‌دهد. زير صفر مرزي نه فقر و بدبختي را كه شك و ترديدها و ناهمدلي‌ها را بازنمايي مي‌كند و امان از ناهمدلي. اگر همدل بوديم، فقر قابل تحمل بود اما به وقت ناهمدلي حتي اگر دشت‌آزادگان را غرق طلا هم كنند، آن طلا جلوه‌اي نخواهد داشت. زير صفر مرزي مي‌گويد، دلخوش به استخدام دو هزار نفر بومي در صنعت نفت نباشيد. تا همدلي نباشد دو هزار كه هيچ 20 هزار هم به چشم نمي‌آيد.

سردار حسين علايي در يكي از جلسه‌ها‌ي نقد و بررسي فيلم زير صفر مرزي با اشاره به يكي از داده‌هاي تاريخي مطرح شده در فيلم گفته بود اينكه پس از جنگ تصميم گرفته شد، نواحي مرزي خوزستان تا عمق 30 كيلومتر خالي از سكنه شوند براي امنيت خود اهالي بوده است. مهم نيست كه دليل آن تصميم همين بوده كه سردار بيان كرده يا نه. مهم اين است كه هموطن خوزستاني مي‌بيند كه از خانه و زندگي‌اش طرد شده بي‌آنكه جايگزيني به او ارايه شود. اين را كه مي‌بيند، خشك شدن قلب منطقه، هورالعظيم در طرح‌هاي شركت نفت را وقتي مي‌بيند، هجوم كارمندان غيربومي با حقوق‌هاي بسيار متفاوت با درآمد ماهانه خودش را وقتي مي‌بيند، چه برداشتي بايد از نوع رفتار حكومت و مركزنشينان با خودش داشته باشد؟

زير صفر مرزي منتقد است و بي‌رحم. و روايتي از عمليات خيبر(علي هاشمي از مهم‌ترين طراحان اين عمليات بود) فيلمي است از كارگرداني آشنا به اصول روايت و همين آشنايي باعث شده است ما در روايت اول فيلم، هم‌نبض و هم‌دل و هم‌اشك مادر علي هاشمي شويم كه زخم‌خورده تهمت به فرزند است و در روايت دوم رگ گردنمان به اندازه رگ گردن آن ليسانسه دستفروش كه بر سر ما و همه فرياد مي‌كشد كه چه كرده‌ايد با عرب خوزستاني بيرون بزند. زير صفر مرزي هشدار است اما هشدار به كساني كه گويا ميلي به هشيار شدن ندارند.

شمايي كه حكم به توقيف و تهديد زير صفر مرزي مي‌دهيد و مايليد ما را از ديدن آن محروم كنيد از نشنيده ماندن هشدار اين فيلم چه بهره‌اي مي‌بريد؟ اگر ما و شما مثل كبك سرمان را بكنيم زير برف آيا مشكل خوزستاني‌ها حل مي‌شود؟ نمي‌شود. بي‌شك مي‌دانيد كه نمي‌شود. حالا كه مي‌دانيد پس چه ترسي از شنيده شدن خشم عرب خوزستاني داريد؟ آيا احتمال نمي‌دهيد همين شنيده شدن حرفش تسلايي براي او باشد؟ قطعا احتمالش را مي‌دهيد ولي نكند كه شما هم حس مي‌كنيد، كار از تسلا گذشته است؟