رمز و راز نقش‌هاي ميناي صبي
سپيده موسوي| ميناي صبي اولين و مهم‌ترين صنايع‌دستي منداييان خوزستان است. در دنيا مانندي ندارد و برخلاف ميناي اصفهان تنها منقش به گل و برگ نيست. يكي از مهم‌ترين مشخصه‌هاي ميناي صبي همان نقش و نگاري است كه روي مينا قلم‌زني مي‌شود و در پس هركدام از اين نقش‌ها رمز و رموزي نهفته است. اين نقش‌ها نه تنها به آداب و باورهاي اين قوم، بلكه با جغرافياي زيست آنها، با خوزستان و ايران فرهنگي هم پيوند خورده است. از ميان تمام نقش‌هايي كه روي مينا شكل مي‌بندند نخل و شتر و بلم محبوب‌ترند، راوياني كه هم از تاريخ ورود اين قوم به ايران مي‌گويند و هم از زندگي ريشه‌دار آنها در كرانه كارون. از ميان اين نقش‌ها، نخل نشان از جغرافياي خوزستان دارد. نخلي كه گرماي جنوب را تحمل مي‌كند و با برگ‌هايي افشان از زندگي و حيات مي‌گويد، در طول تاريخ ميوه‌اش قوت غالب مردم بوده است و در كتاب مقدس صائبين از نخل به عنوان مادر تمام روييدني‌ها ياد مي‌شود. صائبين در زمان اشكانيان از سرزمين مادري اورشليم به بين‌النهرين و دشت ميشان كوچ كردند و شتر يادگار همين روزگار است. شتر فروتن است و نشان از اعتدال و ميانه‌روي دارد. قايق، كشتي و بلم از تبحر اين قوم در ساخت اين سازه‌هاي آبي مي‌گويند. در كنار اين طرح‌ها گاهي نشاني ساده از يك خانه ساخته شده از ني نيز ديده مي‌شود. ني در مناسك‌هاي صائبين جايگاه ويژه‌اي دارد و مراسم مذهبي آن چون ازدواج و كفن و دفن تخت‌رواني با ني ساخته مي‌شود. نماد ديگر درفش منداييان است كه روي صليب و با رنگ سفيدش درفش صلح و صفا و بردباري است. اين درفش اربشا نام دارد و از نخ‌هاي حرير و ابريشم خالص سفيد بافته مي‌شود و نشان‌دهنده پرده‌هاي عالم انوار و بهشت است. در كنار اين نقش‌هاي پر رمز و راز تصوير بناهاي معماري ايران باستان نيز روي ميناي صبي كار مي‌شود. يكي از اين بناها طاق كسري يا ايوان مدائن است؛ طاقي كه نيمي از آن برپا و استوار است و نيمي ديگر فرورفته، نشاني از فراز و فرود تاريخ فاني در اين دنيا. جز ايوان مدائن نقش دروازه ايشتار، كه هشتمين دروازه ورودي شهر باستاني بابل بود، شير سنگي بابل در ميان بقاياي كاخ بابل، مناره سامراي عراق در منطقه ميان‌رودان و پل سفيد اهواز معروف به پل هلالي نيز ديده مي‌شود. اين طرح‌ها در كنار ديگر نقش و نگارهاي منقوش روي ميناي صبي تنها بخش كوچكي از اين درياي عظيم است؛ دريايي كه مي‌تواند به اندازه تاريخ ورود منداييان به ايران گفته‌ها و ناگفته‌ها داشته باشد.