با ابتكار چين، روسيه و هند
انحصار جهاني سوييفت تمام مي‌شود؟
با پايان يافتن جنگ جهاني دوم و افزايش قابل توجه ميزان تجارت جهاني ميان بسياري از كشورها، بانك‌ها تصميم گرفتند كه يك سيستم بين‌المللي تبادل پيام بانكي تشكيل دهند كه سرانجام به تاسيس سوييفت منتج شد، نهادي كه هرچند بايد مستقل باشد اما در سال‌هاي گذشته بارها با سياست‌هاي تحريمي دولت ايالات متحده امريكا همراهي كرده و همين امر روسيه، چين و هندوستان را بر آن داشته تا گزينه‌اي جايگزين براي آن تعريف كنند، گزينه‌اي كه در صورت رسيدن به مرحله اجراي نهايي، مي‌تواند انحصار چند دهه‌اي سوييفت را بشكند.
اوايـل دهـه 1960 حدود 60 بانك بزرگ اروپايي و امريكايي به اين فكر افتادند كه چگونه مي‌تـوان پيام‌هاي بين بانكي را به نحوي طرح‌ريزي و استاندارد كرد كه اتوماسيون سيستم بانكي بين‌المللي را به همراه داشـته باشـد. در دسـامبر سـال 1967 هفـت بانـك از كـشورهاي امريكا، اتـريش، انگلـستان، دانمـارك، سوييس، فرانـسه و هلند مطالعه را شروع و در سال 1971، 73 بانك از اين كشورها هزينه مطالعه را تقبل كردند. اين مطالعه به همت گروهي از متخصصان و به مدت يـك سـال طـول كشيد و نتايج آن در سال 1972 ارايه شد. در نهايت در ماه مي1973 سـوييفت بـا عـضويت 239 بانـك از 15 كـشور در نزديكـي بروكـسل پايتخت كشور بلژيك تاسيس شد.
اين پيام‌رسان بانكي، مسووليت جابه‌جايي اطلاعاتي را دارد كه بانك‌ها در فضايي بين‌المللي آنها را ارسال مي‌كنند و همين امر باعث شد با گذشت چند سال، سوييفت نقشي كليدي در تبادلات بانكي پيدا كند. با اين وجود با توجه به توان امريكا، در تاثيرگذاري بر عملكرد اين نهاد، همين نقش انحصاري به اهرم فشاري براي محدود كردن اقتصادهايي تبديل شده كه امريكا قصد تهديد و تحريم آنها را داشت. بسياري از بانك‌هاي ايران در سال‌هاي ابتدايي دهه 90 با تحريم‌هاي امريكا، از فهرست دريافت‌كنندگان خدمات سوييفت حذف شدند و در ماه‌هاي گذشته با بازگشت دوباره تحريم‌ها، بار ديگر محدوديت‌هاي جدي در اين عرصه ايجاد شد.
در كنار ايران، امريكا پيش از اين نيز از انحصار سوييفت براي تهديد ساير كشورها استفاده كرده بود كه يكي از آنها روسيه بود. در سال 2014 و به دنبال بالا گرفتن برخي اختلاف نظرهاي سياسي ميان واشنگتن و مسكو، امريكا، روسيه را تهديد كرد كه استفاده اين كشور از سوييفت را قطع مي‌كند و همين مساله باعث شد، روس‌ها به فكر راه‌اندازي سيستم جديدي بيفتند كه بتواند خدماتي شبيه به آنچه سوييفت مي‌دهد را ارايه كند، طرحي كه جديد‌ترين گزارش‌ها نشان از موفقيت آن در گام‌هاي ابتدايي دارد و حتي چين و هند نيز از اين طرح استقبال كرده‌اند.راشا تودي اعلام كرده: روسيه، هند و چين اعضاي گروه تجاري بريكس، تصميم گرفته‌اند سيستم‌هاي پيام‌دهي مالي خود را به هم متصل كنند و سيستم مالي بين‌المللي سوييفت را كنار بگذارند. در اين برنامه سيستم پيام‌دهي مالي روسيه، SPFS، به سيستم پرداخت بين بانكي چين متصل مي‌شود. هند يك سيستم پيام‌دهي مالي داخلي ندارد ولي قصد دارد به پلتفرم بانك مركزي روسيه با يك سيستم خدمات داخلي كه در حال ساخت است متصل شود. كشورهاي شركت‌كننده در اين سيستم روي يك پلتفرم خاص كار مي‌كنند و هيچ مشكلي با نقل و انتقال‌ها نخواهند داشت.
آلا باكينا، مدير سيستم پرداخت مالي بانك روسيه در اين باره گفته: ما فرصتي داريم تا بانك‌هاي خارجي و نهادهاي قانوني خارجي را به SPFS متصل كنيم. امروز حدود 400 كاربر در اين سيستم مشاركت دارند و قراردادهايي با 8 بانك خارجي و 34 نهاد قانوني بسته شده است. نقل و انتقال‌هاي انجام شده توسط اين سيستم رو به رشد است و در حال حاضر 15 درصد كل نقل و انتقال‌هاي داخلي را پوشش مي‌دهد كه نسبت به 10 تا 11 درصد سال گذشته افزايش داده است.آنچه كه در اين تحول براي ايران اهميت بسيار زيادي دارد، امكان استفاده از اين سوييفت روسي براي كشورهاي عضو اتحاديه اوراسياست. ايران از چند روز قبل فعاليت موقت خود در اين اتحاديه را آغاز كرده و اين در حالي است كه كشورهاي عضو اوراسيا در حال پيگيري شرايط و امكانات لازم براي بهره‌گيري از اين سوييفت روسي هستند و در صورت نهايي شدن اين برنامه، ايران نيز مي‌تواند از آن استفاده كند.
با توجه به محدوديت‌هاي جدي بانكي اعمال شده عليه ايران در تحريم‌هاي اخير امريكا، سوييفت نيز كار با بانك‌هاي ايراني را به شكل جدي محدود كرده و در صورتي كه يك سيستم تبادلات بانكي موازي با سوييفت تاسيس شود كه كشورهايي مانند روسيه، هند و چين عضويت آن را پذيرفته‌اند، قطعا امكان انجام تبادلات بانكي ايران در اين شبكه با بسياري از كشورهاي شريك خود به وجود خواهد آمد.