چرا دولتيها از پيش در مورد گراني بنزين اطلاعرساني نكردند؟
تدبير امنيتي و اقناع افكار عمومي
«اطلاعرساني» شايد يكي از مهمترين چالشهاي پيش روي دولت در بحث اصلاح قيمت بنزين بود. اگرچه انتظار ميرفت كه بالاخره طرح اصلاح قيمت سوخت اجرايي شود اما شرايط اجرايي شدن آن همهچيز را به گونهاي پيش برد كه بسياري از شهروندان تنها زماني متوجه افزايش 300 درصدي قيمت بنزين شدند كه صبح روز جمعه براي پر كردن باك خودروهايشان به پمپبنزينها مراجعه كردند. از همين روي، بسياري شيوه «اطلاعرساني» دولت را مهمترين نقد به دولت دانسته و معتقدند كه گران كردن يكباره بنزين در ساعات پاياني روز پنجشنبه شوك رواني شديدي به جامعه وارد كرده است. با اين حال دولت دوازدهم كه چند ماه پيش يكبار تجربه انتشار خبر جعلي افزايش نرخ بنزين از سوي يك خبرگزاري اصولگرا و ايجاد ترافيك و صفهاي طولاني پمپبنزينها را از سر گذرانده بود، بر اساس تحليلهاي امنيتي ترجيح داد اين خبر را غافلگيرانه و شبانه منتشر كند. به هر حال اما نميتوان شيوه اعلام اين خبر را از سلسله دلايل شكلگيري يكباره اعتراضها خط زد؛ حتي اگر علي ربيعي از شنيدن اين انتقاد تعجب كند.
علي ربيعي در حاشيه جلسه هيات دولت كه روز چهارشنبه برگزار شد، در پاسخ به اين پرسش كه چرا جامعه پيش از اجراي طرح افزايش قيمت بنزين از اين طرح مطلع و توجيه نشده بود، گفت: «اين انتقاد را شنيدم و تعجب كردم كه بحث اقناع را مطرح كردند. اين انتقاد ميتواند دو منظور داشته باشد؛ يكي اينكه چرا مردم مطلع نشدند كه از فلان ساعت بنزين گران ميشود. عمدتا مردم هم همين را ميگويند. اما تجربه نشان داد كه اگر از دو هفته قبل اعلام ميشد كه چه زماني بنزين گران ميشود، به استقبال درگيري ميرويم. مگر يادمان رفته است كه در گذشته چه ميزان بنزين به خانهها منتقل شد و چقدر خانه آتش گرفت. افرادي كه با تيربار به خيابان آمدند، از دو سه هفته قبل برنامهريزي كرده بودند. از پيش اطلاع ندادن افزايش قيمت بنزين يك تدبير امنيتي بود.»
البته همانطور كه ربيعي نيز ديروز توضيح داد در برنامه ششم توسعه افزايش قيمت بنزين و از مدتها پيش بحث درباره يارانههاي پنهان و سناريوهاي اصلاح قيمت حاملهاي انرژي مطرح شدهبود؛ ضمن اينكه دولت دچار كسري بودجه و حمايت اجتماعي بود و براي برطرف كردن آن نه ميتوانست ماليات را افزايش دهد، نه پول چاپ كند، نه نفت بفروشد. بنابراين افزايش نرخ بنزين درستترين كار بود.
سخنگوي دولت گرچه تاكيد كرد كه اين شيوه اطلاعرساني نوعي تدبير امنيتي بود اما چنين توجيه كرد كه اگر پيش از اين اطلاعرساني ميشد، كشور با وضعيتي آشفته مواجه ميشد. ربيعي در واكنش به اين گزاره كه مگر با اين شيوه اطلاعرساني آشفتگي و اعتراضي به وجود نيامد نيز گفت: «ما نبايد خودمان به پيشواز آشوب ميرفتيم.»
محمود واعظي، رييس دفتر رييسجمهوري نيز روز گذشته در مورد شيوه اطلاعرساني افزايش نرخ بنزين توضيح داد. او گفت از مدتها پيش به عبدالرضا رحمانيفضلي، وزير كشور در مورد شيوه اطلاعرساني در امر سهميهبندي و افزايش قيمت بنزين مسووليت داده شدهبود. در همين راستا وزير كشور كميتههاي مختلفي در اين وزارتخانه تشكيل داد و به هيات دولت اعلام كرد. بنابه گفته واعظي رياست كميتهاي كه مسووليت تبليغات را برعهده داشته، صداوسيما بوده است. همچنين اعلام شد كه اين طرح پيوست رسانهاي نيز داشته است با اين حال وزير كشور تاكيد داشته كه «كسي حق ندارد به گونهاي رفتار كند كه معلوم باشد قرار است پنجشنبه شب تصميم اجرايي شود» البته رييسدفتر رييسجمهوري معتقد است كه هم پيش از اجراي مصوبه و هم بعد از اجراي آن صداوسيما خوب عمل كرده است و به عنوان مسوول كميته تبليغات مسووليت خود را به نحو احسن انجام داده است.